Njuh lakhah saong adat lakhah caga di urang Giẻ - Triêng

Tui adat cambat di urang Giẻ - Triêng, urang kumei eng drei dang tabiak pilih ruah pasang likei saong bruk pilih ruah di anek bhik hu amaik ame iek praong, pachreih tui. Dom kumei dara brei gheih bruk pak ciu, menyim tanyiak, khan bai (di dom bhum hu bruk menyim). Dahlau di tuk khin lakei, tok pasang, anai kumei brei caga ginup meng 100 tal 300 pok njuh siam piah ba tal sang gah likei dalam harei lakhah.

Tuk dom anai kumei tal umo thun tok pasang, khin likei saong hu taom gaok sa urang likei halei bo drei njauk hatai, anai kumei brei pilih ruah dom mbaik tabau atau tamun ia, tangei am… dak jeng talei saong ba tal sang Rông di tuk hu mbaok ginup dom likei dam dalam palei. Urang kumei tabiak da-a urang likei mbang. Meyah urang likei nan taduan mbang, jeng hu makna lac dua urang nan jeng gu, jeng yau anit ranam gauk.

Dalam tukvak dua likei kumei nan duah thau gauk, sa urang hu angan je dalam palei, caga pandap dang tabiak ngak maha. Pandap hu: njuh meng 30 tal 35 paok, 3 bao brah, 1 jeik alak sit, 2 nding nyuk ba tal sang gah likei atau sang gah kumei kayua urang ngak maha pilih ruah, saong ieu urang kumei nan mai menyum alak haong gauk. Piah pabak veik hatai anit, sang gah likei brei ngak 2 drei pabui. Tuk urang likei haong urang kumei nan menyum alak blaoh, amaik ame di urang likei saong urang maha meng menyum alak bui sambai haong gauk.

Hadei di nan, dua gah amaik ame pilih ruah harei bulan siam piah ngak lakhah. Di harei lakhah, sang gah kumei brei cakaong tapa sang gah likei meng 100 tal 300 pok njuh. Pabak veik hatai anit ranam di sang gah kumei, sang gah likei saok brah, tahanek lisei da-a dom urang cakaong njuh daok veik mbang huak. Dalam nan, yaok urang cakaong njuh jeng hu sang gah likei alin hadiah brei pandap nan lac baoh Kà Tu.

Lakhah di urang Giẻ -Triêng bhian hu ngak praong. Ralow pabui, ralow kubao hadei di tuk sik ngak bloh, sa binah hu ba nao sang gah kumei. Dalam adat lakhah, sang gah likei da-a taong abih urang likei dalam palei mai sang menyum alak dalam 3 harei, tal harei ka 3 meng da-a abih likei kumei dalam palei mai bui sambai haong gauk.

Hadei di harei lakhah oh ka tapa truh 9 bilan 10 harei bo diuk pasang nan ndih tapui anek ye palei taong phạt. Dua diuk pasang brei bayar sa drei kubao, atau takik di abih lac sa drei pabui trak labaih 30kg… kayua ngak suan adat di  “yang ia”, “yang taneh”, “yang padai” nan ye mikva dalam palei njauk "yang" phạt. Tal tuk anek di dua diuk pasang nan ndih tapui tabiak hu 3 bilan blaoh meng ngak adat “likau ma-ah” haong mikva dalam palei. Pandap piah ngak adat lac pandap mbang menyum duh ka harei ngak adat, gam tui 3 drei pabui. Sa drei  “cúng panang ia”, sa drei cúng sang Rông, sa drei brei ka mikva dalam palei uan  “anek bahrau” di dua diuk pasang.

Hadei meng lakhah blaoh, urang kumei meda mai daok di sang amaik ame pajeng di drei atau daok di sang pasang likei. Dalam tukvak 1 thun hadei di harei lakhah, anai kumei bhian tagok glai cakaong njuh tapa ka sang di pasang likei. Lavik lavik, saok brah ba nao ka sang pasang. Langiu di nan, anai kumei brei cakaong 20-30 pok njuh tapa sang sa-ai likei kumei tian pajeng di pasang. Tal tuk anek kacua hu ndih tapui tabiak, dua diuk pasang tapa daok sang gah diuk atau gah pasang tui hatai di dua diuk pasang, ini jeng lac bruk biak krei, biak gheih mekre dalam adat lakhah caga di urang Giẻ – Triêng./.

Urang lang: Hani Pha – 21/05