RAVANG IEK BIMAONG PANAGAR TUK MALAM
Thứ bảy, 00:00, 10/08/2024 Urang lang: Jasi Urang lang: Jasi
CHAM.VOV.VN - Bimon Ponagar (ban Nha Trang, tinh Khánh Hoà) lac sa labik gheih mekre gah padang ngak di bangsa Cam hu padang ngak meng abap ka 8 tal abap 13. Ini hu mong lac labik rivang iek biak chreih chrai, dui pachreih hu rilo tuai damuai tuk mai tal Nha Trang.

Bruk rivang iek Bimon Ponagar tuk melam lac sa dalam dom bruk  pambuak haong Danak dak Cak rok bruk ngak mbang kinh tế melam di tỉnh Khánh Hòa, saong piah khik ramik, patagok dom yaom glaong inem krung ilamo.

Dalam bilan 8 ini Pasak Khik ramik Inem krung tỉnh Khánh Hòa, peih ngak danak dak rivang iek Bimon Ponagar tuk melam, ba tuai duah thau ka ilamo, nghệ thuật bhap bani meng kan di urang Cam. Di danak dak, bhap bani saong tuai damuai hu pang thuyết minh, khan brei thau ka bimon kalan haong dom yaom glaong dak rai sajarah, ilamo, padang ngak, sarak… saong ba drei tame dom bruk tín ngưỡng, agama, hu mong iek rilo janih ilamo daoh tamia gheih mekre, atau duah thau  bruk ngak meng tangin di urang Cam.

Bimon Ponagar Nha Trang kak kajap haong labik rivang ma-in Vương quốc Chămpa. Pak ini, tuai damuai meda hu mboh bruk padang ngak biak mekre di jaman Hindu giáo di pak ini.

Baoh panuac Ponagar dalam angan iew di labik rivang ma-in Bimon Ponagar Nha Trang hu makna lac “amaik po negar” lang tui sap Cam. Dalikan Bimon Ponagar hu meng tuk danak dak ini hu padang ngak di abap VIII-XIII.

Bimon Ponagar nan lac baoh bimon daok angaok tabung sa mbon ceik sit glaong jaik 50m dut haong mbaok aia tasik. Bimon Ponagar hu 3 tal, nao meng ala tagok angaok. Di tal biar di abih, samu mbaok haluk lac baoh bimon pabah mbang bo harei ini oh daok tra. Meng nan hu dom takai kanyan meng patau ba tagok tal kreh.

Di tal kreh iew lac Mandapa (lac sang tuai, sang tĩnh tâm) caik ka tuai  hành hương padeih padei, kuhria caga pandap paling yang. Mandapa atah 20m, prong 15m, hu 4 talei gheng thaik binguk bát giác (hu 10 gheng prong saong 12 gheng sit).

Angaok rup dom gheng prong hu dom gilaong, cao dalam tame rup ghaeg, samu haong tabung di dom ghaeg sit. Angaok rup bimon hu rilo rup patau saong phù điêu ngak meng haluk lan am, dalam nan hu thaik binguk Po Nagar, yang Tenexa, dom tiên nữ, dom drei anek athur yau: lasa, ada kangan ameh, rasing (sư tử)...

Tal angaok abih lac labik di dom baoh bimon. Dom baoh bimon hu padang ngak tui jalan ngak di urang Cam, kiak padang ngak biak kia, oh mong mboh asal pambuak pagam. Bimom praong daok di talei anak biak prong saong glaong jaik 23m, nan lac bimon Ponagar.

Bimon hu 4 tal, yaok tal hu pabah mbang, rup patau saong thaik binguk athur meng patau. Gah dalam lac rup patau yang kamei (glaong 2,6m) hu ngak meng patau hoa cương samo màu juk (dahlau daih lac kayau trầm hương, saong atah jang nan lac meng ameh) daok angaok takai patau uy nghiêm thaik binguk bingu caraih, ka-ing neng tame baoh patau prong thaik binguk hala bồ đề. Ini lac sa kiệt tác ka sarak Chămpa, lac bruk pambuak gauk biak gheih di ilamu rup patau vin saong sarak ndon.

Ini lac labik brei mboh ka ilamu padang ngak saong sarak bangsa Cam. Ilamu padang ngak tukvak meng abap ka 8-13 tal urak ini jeng lac bruk bí ẩn yaom lac rilo urang roh duah hu ba tangin tame bruk duah thau. Manuac sia jeng oh ka thau abih bruk urang Cam ngak yau habar piah ka dom klaih kiak 4 mata prong 20cm caik ndih togok gauk bo oh cang hu sa asal pambuak pagam halei.  

Thun 1979, Bimon Ponagar hu Mentri Ilamo – Brei thau (urak ini lac Mentri Ilamo, The thao saong Yu lit) dak angan lac inem krung dak rai sajarah-ilamo pakat negar.

Dalam dom harei ngak adat kakuh Amaik negar yaok thun (meng harei 20 -23/3 saka aia bulan), bimin Ponagar taduan raok yaok pluh ribau tuai saong bhap bani dalam bhum mai hu mbaok ngak adat piah pahadar tal ein ngai di Thiên Y Ana Thánh Mẫu (urang Cam iew lac Po Inư Nagar), lac amaik negar hu buh prein tacei pato bhap bani jalan ngak mbang, jalan diuk rai. Adat kakuh Bimon Amuk jeng hu Akaok Mentri Ilamo, The thao saong Yu lit ba tame talei angan Inem mek ilamo oh mboh di meta pakat negar di thun 2012./.

Urang lang: Jasi

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)