Gheih mekre mblang darak ia bilan bak baoh bilan 3 di Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình

Pathau mikva saong grauk yut ! 
Ia bilan bak baoh bilan 3 yaok thun, tuai damuai saong bhapbini meng rilo bhum palei chreih chrai ba gauk mai huyen Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình piah ba drei tame rija roya saong pataom tame mblang darak ia bilan bak baoh dalm thun. Mai darak, oh lac piah pablei salih pandap panda bo daok lac tuk mai duah dom gheih mekre meng kan di urang Nguồn. Kadha vak di Lê Hiếu – urang vak di rayo sap ndom VN daok di bhum kreh negar. 

-Thun ini, bhapbini di bhum glaong huyen bhum ceik Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình chreih chrai tame harei ia bilan bak baoh bilan 3 saka ia bilan. Urang taha khan lac, mengkan hu 3 adei saai sang nan tagok lèn ông Ngoi di gah Brak ban sit Quy Đạt, huyen Minh Hóa duah darko min nao lạc tame  sa hang động. Dalam nan hu rilo tượng Bụt meng patau. Dom urang nan galam sa urang sa tượng mai sang. Nao tal baoh craoh, dom urang nan padheih takai trun menaiy, min tuk galam tượng tagok ye oh galam hu, merat hamiet meng ba hu sa tượng nao tal Hói Chàm saong caik di labik nan. Meng nan tal ini, baok traoh ini hu ieu lac thác Bụt. Yaok thun, tal harei ia bilan bak baoh bilan 3,  bhapbini mai ini kakuh Bụt caong hu anek, hu jien padai saong pataom tame rija roya harei ia bilan bak baoh. Meng dah page harei ia bilan bak baoh bilan 3, lambaok dom palei, xã hu nao tal thác Bụt cuh gilau caong ka hajan siam, angin lagaih, puk palei siam mekre. Hadei di tuk kakuh Bụt, urang ba gauk mai ban sit Quy Đạt, huyen Minh Hóa piah hu mbaok tame darak ia bulan bak baoh– mblang darak patoah jamo abih dalam thun di bhapbini urang Nguồn.

-Tui amek Đinh Thị Luân, daok di ban sit Quy Đạt, huyen Minh Hóa, dalam harei ini thei jeng nao darak, meyah oh nao maong ye thun nan takik patoah jamo “ Thei jeng chreih chrai nao darak nan, adat cambat mengkan di ông Amuk ong kei drei, harei ia bilan bak baoh lac nao darak nao bui sambai tui tapeng jalan. Melam 14 lac luac melam saong page 15 ye yau saai ini ndih veik melam piah pablei salih, thun halei jeng nao pablei ginup kaya ye : bao, bồi, bu yamen, ia”

Mengkan mai, di Minh Hóa khik sa mblang darak rằm duy nhất dalam thun. Nan lac darak ia bu lan bak baoh bilan 3. Harei ini, bhapbini grauk libik tuh mai blei bui sambai. Mbang darak ini pablei dom kaya nong, pandap panda di dom bangsa adei saai dalam huyn Minh Hóa saong rilo pandap mbang mengkan di bhapbini ye : bao craoh tuk, bồi tangei tut darko glai, khoai môn…Saai Đinh Thu Hương, daok di xã Yên Hóa atah di ban sit Quy Đạt 30 mbaik jalan jeng mai darak ini meng page lac” thei hu gaiyt pablei nan, thei hu bingu lac pablei bingu, hu njam pablei njam, hu bao pablei bao. Rằm di ini rilo lac bồi saong bao xào haong amraik, plang, daok veik ia tuk duh ka urang mai mein rằm”  

 -Darak daok lac libik taom gaok di dom urang likei, kumei bhum glaong ini. Melam dahlau rah tabiak mbang darak, urang likei dam grauk libik tuh mai Quy Đạt caong khin duah hu duyên barau di mbang darak duy nhất dalam thun. Dom urang nan mein luac melam, mbang dom pandap mbang đặc sản di puk plaei, daoh tamia nao mai ala ia bilan bak baoh. Tapa mbang darak ini, rilo yau likei kumei jeng diuk jeng pasang. Rilo urang iek darak ini di Qui Đạt lac darak tình. Ông Đinh Xuân Đình, akaok kapul inem krung huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình brei thau: Lac urang Minh Hóa, yaom lac nao tao, daok pak halei jeng oh var klak darak rằm bilan 3, “ njauk lac ruak bo ndih, oh theih klak var darak rằm bilan 3”

-Urak ini, harei ia bilan bak baoh bilan 3 oh lac hu bhap bini di Minh Hóa bo rilo urang meng Đồng Hới, Tuyên Hóa, Quảng Trạch saong tuai damuia grauk libik jeng duah mai tal, pablei salih pandap panda. Thun ini, huyen Minh Hóa daok hu peih  pakacah meneh nỏ, plaik xoay, nao cà kheo, taong mbanh saong daoh dom agu daoh bhapbini ye : điệu hò thuốc, điệu đúm ví saong điệu ru anek…Ông Đinh Ngọc Tọa, akaok Phòng ilimo huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình brei thau” Ngan saong darak rằm di Minh Hóa dahlau thiah  nao mai oh ka mbuan lagaih lac tapa harei ia bilan baok baoh dom yau likei kumei hu taom gaok gauk. Darak rằm di Minh Hóa nao darak oh lac piah blei bo nao darak piah taom gaok ilimo, daoh tamia blaoh taom gaok adei saai ayut.”

-Tapa rilo thun bilan, darak ia bulan bak baoh bilan 3 di Minh hóa takik rilo jeng hu salih karei, min jeng daok khik hu ilimo mengkan hu bhapbini khik meng dom rai ini mai./. 

Thúy Linh