Sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk lac sang daok nan hu po lac rilo menuac, saong angan di dom po nan hu brei mboh angaok harak chứng nhận quyền pandar taneh (lac sổ đỏ), quyền ngak po sang saong drap ar karei kak kajap haong taneh (lac sổ hồng). Sổ hồng haong gauk hu ngak brei takik di abih lac meng 2 urang pandar taneh tagok bo dom urang ini oh lac diuk pasang atau anek bhik.

Tui quy định di khoản 2, Paka 98 Hukum taneh riya thun 2013, mblang taneh hu rilo menuac hu quyền pandar taneh haong gauk, rilo menuac ngak po haong gauk sang daok, drap ar karei kak kajap haong taneh ye sổ đỏ, sổ hồng brei vak ginup abih angan di dom menuac hu quyền haong gauk; brei ka yaok urang sa harak chứng nhận; meyah dom po pandar, dom urang ngak po hu panuac likau ye ngak sa harak chứng nhận haong gauk saong jao brei ka urang lambaok.

Anak meta mboh lac, bruk pablei salih sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk bhian gaok cuang kandah saong mbuan hu rilo tavak tavaiy gah adat hukum. Drap ar di rilo menuac ngak po haong gauk nan ye dom po nan jeng hu quyền saong nghĩa vụ samu gauk dalam bruk pandar drap ar nan.

Khoản 1, Paka 126 Hukum sang daok thun 2014 tacei lac bruk blei salih sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk yau ini: “Bruk pablei sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk brei hu bruk njauk hatai di taong abih dom po nan; meyah hu urang ngak po oh brei pablei ye dom po karei haong gauk nan hu quyền likau tòa án langyah, kaoh tui adat hukumt. Dom po haong gauk hu quyền brei blei dahlau, meyah dom po haong gauk nan oh blei, tuk nan sang daok nan meng hu pablei ka urang karei”.

Meda mboh lac bruk blei salih sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk meda gaok rilo kan kandah dalam bruk njauk hatai yau gauk di taong abih dom urang ngak po haong gauk. Meyah hu sa po haong gauk oh njauk hatai pablei ye bruk langyah gaok rilo cuang kandah, tavak tavaiy kayua brei likau  tòa án langyah.

Blei sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk bhian mbuan tamuh tabiak bruk meriak gauk dalam tuk pandar. Di tukvak dom po haong gauk blei taneh piah padang ngak sang di rilo po haong gauk bo oh hu sanya cambaih laih haong gauk ka bruk pandar, bruk pablei salih saong parabha gauk dom kein laba meng drap ar haong gauk ini, biak mbuan ba tal bruk meriak gauk pambuak tal quyền saong nghĩa vụ di dom gah. Bruk thế chấp sang daok di rilo menuac ngak po haong gauk brei hu bruk njauk hatai meng harak gar di dom po haong gauk nan, tui di Paka 145 Hukum sang daok thun 2014.

Tui nan, dom po sang daok haong gauk brei hu trách nhiệm ngak njauk bruk di gah thế chấp sang daok tui Bộ luật Dân sự. Kadha ini hu thau lac gah taduan thế chấp hu quyền ieu urang halei dalam dom urang ngak po haong gauk nan, brei ngak ginup abih dom nghĩa vụ./.