Khau cút-janih ilamu siam gheih angaok sang tual di urang jhuk
Thứ bảy, 00:00, 12/10/2019 Mộng Trang Mộng Trang
Dok di bhum Tây Bắc hu dom bangsa yau Tày, Lào, Khơ-mú, Xinh Mun, Cống, Thái… jeng hu adat cambat dok sang tual. Min, meda hu urang Thái jhuk (Tày Đăm) jeng pandar thaot binguk Khau cút piah ngak siam ka tabung sang. Khau cút ndung bak dom janih ilamu siam gheih ka suan yava,menuac urang, adat ngak mbang ngak huak, rai duik mbang ngui meng ilamu di urangThái. Kadha dom bangsa adei saai adit ni, daa mik va song tong abih gauk pang ka 'Khau cút'- thaik thaot ilamu siam gheih angaok sang tual di urang Thái jhuk:

 

Dua janih piah thau lac sang tual di urang Thái song sang tual di bangsa karei lac di labik takai kanyan song Khau cút. Sang tual di urang  Thái hu  2 baoh kanyan (nek kanyan trun tagok lac  số lẻ - daok nek kanyan số chẳn lac nhà mồ), sa baoh kanyah brei ka urang kamei, anek kumei trun tagok, dok di gah akaok tagok sang ging, baoh kanyan daih brei ka urang likei song tui hatai sahaneng di urang Thái, nan lac jalan nao di suan yava di muk kei. Daok Khau cút, hu caik  di 2 kaok sang tual hu makna lac dom siam mekre dalam rai duik bhap bini bangsa  Thái, gah Thái jhuk

  Urang Thái jhuk  padang Khau cút meng kayau angaok tabung sang tual, tapa nan nyu ngak brei khang kajap jang ka tabung sang tual, saong piah ka anek taco harei hadei mbuan si thau lac puk palei, sang danaok, but pajaih di drei. Biểu tượng Khau cút ndung bak nhân sinh quan, thế giới quan biak praong, dalam meng kan mai di urang  Thái jhuk

Ngan song urang Thái jhuk daok di  Mường Thanh- Điện Biên, Khau cút hu thaik thaot yau njam  dớn- janih njam hu asar meng glai, meng kan mai urang  Thái thau mek ngak pandap mbang. Yaok  “bingu la” angaok Khau cút lac thaot sa dhar njam dớn (phắc cút) vin gul . Kayua habar njam  dớn hu palih ngak  ka biểu tượng Khau cút? Kayua njam  dớn lac pandap mbang biak krei di urang  Thái, nyu tamuh biak samar yaom lac daok di labik halei dalam langik tasik. Jeng hu makna lac  po sang tuk padang  Khau cút angaok tabung sang tual hu payua tame nan hatai cong khin ngak mbang kaya meda, brei mboh bruk diukra saong pren khang dalam bruk mesruh pacang dom kan kandah di langik tasik piah daok veik saong cakrok patagok .

Khau cút hu ngak meng 4 thanh cái ("me cút"), lac  4 candaih kayau dẹt hình chữ nhật cao gilaong di kreih . Pagam yaok 2 candaih thanh cái tame gauk , mek con sỏ sarieng tapa  gilaong angaok 2 thanh cái lac hu sa cặp. Dua 2 cặp di  Khau cút hu  caik cố định angaok  đòn nóc sang tual. Bruk karei di gauk  piah thau dom janih khau cút lac labik  trang trí gah jhung  di dom thanh cái ("me cút").

Khau cut hu rilo janih, tui hadom  “dhar dớn” hu  trang trí angaok jhung di  thanh cái (“me cút”). Min, Khau cút bhian hu  3 janih: janih 1 jhung  dớn, 3 jhung dớn song 5 jhung dớn. Meng hadom“jhung dớn” angaok  Khau cut brei mboh labiok dang dalam  xã hội di po sang tual dalam bhap bini urang  Thái jhuk.

Dahlau deih, sang halei kaya meda, hu quyền lực, hu mbaok meta angan je dalam palei meda ngak khau cút hu 5 jhung  dớn; urang  kinh tế mbiah, ginup mbang, pandar  Khau cút hu 3 jhung  dớn; urang kan kathaot  pandar khau cút 1 jhung  dớn. Hu makna  neh rabha thứ bậc xã hội, nan ye meng kan mai, dom boh sang kaya meda tuk padang sang tual hu  khau cút janih  3 jhung  dớn, 5 jhung dớn jeng ngak limo kubao piah payak mikva puk palei .

Khau cút lac sa janih ilamu siam gheih di urang  Thái jhuk daok di Điện Biên. Anak bruk Khau cút dak harei dak lahik nao dalam rai duik, bruk khik ramik  khau cút piah patagok ilamu bangsa  Thái jhuk lac sa bruk njauk ngak./.

 

 

 

 

Mộng Trang
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)