# Chi cục Raong glang saong Thú y tỉnh Kiên Giang hu panuac kakei, urang ngak ikan di Phú Quốc, saong dom huyện Kiên Hải, Kiên Lương saong Hà Tiên njauk caik hatai sangka, pacang caga “sinh vật lạ” ngak metai ikan raong lồng bè angaok tasik; nyu hu rup dreih yau giun đất, nyu gam tame halam lồng bè raong ikan ngak brei ia takik nuac nao mai hu, saong nyu gam tame gam-gak ikan ngak brei ikan kan suak yava hu. Kayua yau nan ye, dom drei ikan caong hu ô-xy rilo, daok jaik mbaok ia njauk kan kandah trak, ba tal khat lahik trak, abih di nyu nan lac ikan bớp praong meng 5 kg sa drei tagok mbuan metai.

# Tui Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tây Ninh, kayua langik pandiak khang dui atah,  rilo bilan oh hu hajan, yau nan ye labaih 58 ribau hecta glai đặc dụng, glai pacang caga di bein negar Lò Gò - Xa Mát, bhum glai ilamu sajarah Chàng Riệc, glai pacanmg caga Dầu Tiếng saong dom glai di dom huyen bhum taphia negar negar di tỉnh Tây Ninh daok mbuan hu apui khuah pakat V, pakat biak mbuan si khuah di abih.

# Tui Thứ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải Lê Đình Thọ, mblang kapal haoh Tân Sơn Nhất tui padang ngak lac taduan raok 28 triệu tuai, min thun 2018  njauk taduan raok tal labaih 38 triệu tuai. Kayua yau nan ye, chất lượng dịch vụ di mblang kapal haoh ini oh siam. Nan jeng lac makna ngak brei Tân Sơn Nhất dang puac abih gah chất lượng dịch vụ hàng không kayua Cục Hàng không Việt Nam bahrau ba tabiak. Bộ GTVT daok kuhria ba mblang kapal haoh Cần Thơ, Phan Thiết tame pandar piah patrun naong trak ka mblang kapal haoh Tân Sơn Nhất. Di Tân Sơn Nhất, hu jalan par nao Côn Đảo ngan saong 11 mbang par, meblah 11 labik pataok tui kuhria hu ba nao Cần Thơ. Tuai meng gah barak mai njauk par tapak tal Cần Thơ, oh mai Tân Sơn Nhất piah patrun naong trak ka TSN.

# Sở Giao thông-Vận tải  TPHCM meda brei pakauk taong abih radaih tame tabiak di rilo jalan dom quận huyện pasak ban raya dalam dua harei puac adit lac harei 23 saong 24 bilan 3 piah khik caga salamat ka bruk peih ngak “Harei nduac Olympic kayua prein yawa  abih bhap bini thun 2019”. Sở GTVT hu panuac kakei, ngan saong dom radaih di urang eng, kapol nyaom dalam labik njauk pakauk khin nao tame tabiak dalam tuk pakauk, brei taom gaok tapak Sở Ilamu saong Thể thao jeng yau gah chức năng piah hu daong palagaih piah hu peih nao mai.

# Dom harei jaik di ini, kayua langik pandiak ngak brei ia mbak tagok glaong, oh lagaih ka dom bhum raong nghêu tapen tasik di tỉnh Bến Tre. Rilo sang raong nghêu saong dom HTX brei thau, hu nghêu metai di rilo labik, kuhria mboh hu yaok rituh tấn. Anak bruk nan, dom gah chức năng tỉnh Bến Tre hu mek mẫu nghêu metai nao dut iek, saong daok tacei jalan pacang caga. Lingiu di nan, hu panuac kakei dom HTX bhian pataom mek nghêu matai oh luai ka njom nerak môi trường; sangka mek dahlau dom drei nghêu praong piah patrun dom khat lahik.

          Khaw tin dunya:

# Tổng thống Mozambique Filipe Nyusi brei thau, labaih 1.000 urang metai saong labaih 100.000 urang karei daok dang anak ribuk ia sua trak hadei tuk ribuk hangin nhiệt đới Iđai nao tapa taneh ia ini di harei 15/3. Urang metai saong bruk khat lahik oh ka kuhria hu kayua rilo labik jeng oh ka tame tabiak hu, thông tin liên lạc oh ka pambuak hu. Tui kuhria mboh dahlau, thun ini meda hu rilo bala meng langik tasik saong ngak khat lahik yaok rituh tỷ USD ka dunya.

# Mintri Y tế, Lao động saong Phúc lợi xã hội Nhật Bản brei thau, meda brei adat ba tabiak darak pasar dom janih thực phẩm biến đổi gen meng ilamu pasiam gen bahrau, bo oh cang tapa bruk xác nhận an toàn di mintri ini. Ilamu pasiam gen bahrau lac jalan ngak tabiak dom gen đột biến meng jalan yau ngak brei klaak dom đoạn ADN dalam gen ngak ka gen nan padeih ngak bruk, bo oh ba tame gen bahrau. Ilamu pasiam gen ini hu maong lac jaik haong dom đột biến rah tabiak dalam tự nhiên lac jalan pilih ruah dom janih siam.

# Dom urang ilamu gah y tế Trung Quốc birau blaic raih pagam thiết bị ngak nhịp glo akaok hu jak jeng siam mekre ka urang ruak Parkinson di sa pasak y tế di ban ine Bắc Kinh. Njauk caik hatai, mbang blaic raic nan tui jalan tacei pato saong pasang iek meng atah di dom urang ialmu gah y tế di sang iek ruak ban Tam Á, tỉnh Hải Nam, tapa công nghệ 5G. Mbang blaic raih dalam tukvak klatut panak saong urang ruak hadei di blaic raih blaoh prein yawa hu siam mekre./.

Trang tin sáng 21/3

          # Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Kiên Giang khuyến cáo, ngư dân đảo Phú Quốc, và các huyện Kiên Hải, Kiên Lương và Hà Tiên cần cảnh giác, chủ động giám sát, ứng phó “sinh vật lạ” xuất hiện gây hại cá nuôi lồng bè trên biển; chúng có hình dạng như giun đất, bám vào lưới lồng bè nuôi cá làm giảm lượng nước lưu thông và bám vào mang cá làm cản trở hô hấp gây thiếu ô-xy. Vì vậy, cá có nhu cầu ô-xy cao, sống gần tầng nước mặt sẽ bị ảnh hưởng, thiệt hại nặng, nhất là cá bớp trọng lượng 5 kg/con trở lên dễ bị chết.

# Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tây Ninh, do thời tiết nắng nóng gay gắt kéo dài, nhiều tháng không có mưa, cho nên hơn 58 nghìn ha rừng đặc dụng, rừng phòng hộ thuộc Vườn Quốc gia Lò Gò - Xa Mát, khu rừng Văn hóa lịch sử Chàng Riệc, rừng phòng hộ Dầu Tiếng và diện tích rừng các huyện biên giới của tỉnh Tây Ninh đang dự báo cháy rừng ở cấp V, cấp cực kỳ nguy hiểm.

# Theo Thứ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải Lê Đình Thọ, sân bay Tân Sơn Nhất có công suất thiết kế là 28 triệu hành khách, nhưng năm 2018 đã phải gánh 38,3 triệu hành khách. Do tập trung vào khai thác, ưu tiên tuyệt đối cho dây chuyền hàng không nên chất lượng dịch vụ tại sân bay này bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đó cũng chính là lý do Tân Sơn Nhất đứng cuối bảng xếp hạng chất lượng dịch vụ hàng không do Cục Hàng không Việt Nam  vừa đưa ra. Bộ GTVT đang tính toán đưa sân bay Cần Thơ, Phan Thiết vào khai thác để giảm tải cho Tân Sơn Nhất. Tại Tân Sơn Nhất, có đường bay đi Côn Đảo với 11 chuyến, chiếm 11 vị trí đỗ  dự kiến sẽ chuyển bớt về Cần Thơ. Khách từ phía Bắc đi vào sẽ  bay thẳng đến Cần Thơ, không về Tân Sơn Nhất để giảm tải cho sân bay này.

# Sở Giao thông-Vận tải  TPHCM sở sẽ cấm tất cả phương tiện lưu thông ở nhiều tuyến đường các quận trung tâm thành phố trong hai ngày cuối tuần ( 23 và 24-3)để đảm bảo an toàn cho “Lễ phát động Ngày chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân năm 2019”. Sở GTVT lưu ý, đối với các phương tiện giao thông của cá nhân, tổ chức trong khu vực bị ảnh hưởng có nhu cầu lưu thông trong thời gian bị hạn chế, đề nghị trực tiếp liên hệ Sở Văn hóa và Thể thao cùng lực lượng chức năng để được hỗ trợ, tạo điều kiện lưu thông.

# Những ngày gần đây, do ảnh hưởng nắng nóng khiến độ mặn tăng cao, gây bất lợi cho các vùng nuôi nghêu ven biển ở tỉnh Bến Tre. Nhiều hộ nuôi nghêu và các HTX cho biết, đã xuất hiện tình trạng nghêu chết ở nhiều nơi, với số lượng hàng 100 tấn. Trước tình hình trên, các cơ quan chức năng tỉnh Bến Tre đã thu mẫu nghêu chết gửi đi xét nghiệm; đồng thời hướng dẫn cách phòng ngừa. Bên cạnh đó, khuyến cáo các HTX thường xuyên vệ sinh, thu dọn xác nghêu chết không để xảy ra ô nhiễm môi trường; chú ý việc thu hoạch sớm những loại nghêu tới tuổi nhằm hạn chế thiệt hại...

          -Sau đây là một số tin thế giới:

         # Tổng thống Mozambique Filipe Nyusi cho biết, hơn 1.000 người đã thiệt mạng và khoảng 100.000 người khác đang phải đối mặt với lũ lụt nghiêm trọng sau khi cơn bão nhiệt đới Idai tàn khốc tràn qua nước này hôm 15-3. Số người chết cụ thể và quy mô thiệt hại chưa thể được xác định sớm do nhiều khu vực vẫn bị cô lập, thông tin liên lạc bị cắt đứt. Dự báo hiện tượng thời tiết cực đoan năm nay sẽ gây ra nhiều thảm họa thiên nhiên và gây tổn thất hàng trăm tỷ USD cho thế giới.

             # Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi xã hội Nhật Bản xác nhận, sẽ cho phép đưa ra thị trường một số loại thực phẩm biến đổi gen bằng kỹ thuật chỉnh sửa gen tân tiến, mà không cần trải qua khâu xác nhận an toàn của bộ này. Kỹ thuật chỉnh sửa gen tân tiến là cách tạo ra các gen đột biến bằng phương pháp như tác động loại bỏ một số đoạn ADN trong gen làm cho gen đó ngừng hoạt động, mà không đưa vào gen mới. Kỹ thuật chỉnh sửa gen này được cho là gần với những đột biến xảy ra trong tự nhiên vốn là phương thức chọn lọc những đặc tính tốt.

           # Các chuyên gia y tế Trung Quốc vừa thực hiện thành công ca phẫu thuật cấy thiết bị tạo nhịp não cho bệnh nhân mắc bệnh Parkinson tại một trung tâm y tế ở thủ đô Bắc Kinh. Ðáng chú ý, ca phẫu thuật này đã diễn ra dưới sự chỉ đạo và kiểm soát từ xa của các chuyên gia y tế ở bệnh viện thành phố Tam Á, tỉnh Hải Nam, thông qua công nghệ 5G. Ca phẫu thuật đã diễn ra gần như với thời gian thực và bệnh nhân sau phẫu thuật hiện trong tình trạng sức khỏe tốt./.