(Jasi saong Musa lang tapa sap Cam)

# Page harei 29/3, di jabat Trung ương Đảng, Thường trực Ban Bí thư peih Nyaom biai urang jaka pal akaok pakat glaong padeih hưu. Tổng Bí thư, akaok  negar Nguyễn Phú Trọng dang akaok nyaom biai. Di nyaom biai, dom urang jakar pal akaok pakat glaong padeih hưu hu rik daong rilo panuac biak abih hatai, trách nhiệm haong Đảng, karja. Tổng Bí thư, Akaok negar brei mboh hatai jia, iek prong dom panuac rik daong biak tâm huyết, trí tuệ di dom urang lambaok, ndom lac anek manuac nan lac yếu tố prong, ilamo ba jalan ka bhap bani nao, đạo đức jalan diuk rai nan lac nền tảng tinh thần di rahra. Abih di nyu lac anak tal pataom tame kuhria caga ka Nyaom roya Đảng mbang ka XIII hu jak jeng siam mekre, patui veik yam nao khang kajap, njauk nao tagok ka bahu, njauk pacang khik hu dom baoh jeng siam mekre cách mạng di Đảng, di bangsa.

      # Page harei 29/3, pak Bình Định, mentri ngak nong saong patagok palei pala Việt Nam pambuak haong UBND tỉnh Bình Định peih njaom biai Ban tacei pato Karja ka danak dak jalan ngak patagok bruk ngak glai khang kajap  vaktu 2016-2020. Ini lac danak dak prong di gah ngak Glai dalam vaktu meng ini tal thun 2020, piah ngak brei patagok bruk pacang halui glai pakat negar tagok 42% dalam thun 2020 tui Sarak Nyaom roya Đảng pakat negar mbang ka XII, taphia di nan peih bruk rami ramik veik gah Glai tui jalan patagok giá trị gia tăng saong patagok khang kajap.

# Jeng dalam harei 29/3, Bộ Công an hu họp báo, brei thau ka bruk taong tayah dom jalan ma túy biak praong. Dalam nan, Bộ Công an hu brei thau ka bruk taong tayah jalan pajeng jaik 900 bánh ma túy. Việt Nam hu labaih 3.000km jalan taphia negari, ngan saong rilo jalan haluk sit; atah di bhum tam giác vàng – pasak ngak ma túy di dunya tapa Lào 500km, nao mai biak kan kandah. Pagam pambak tame bruk ini, kol tội phạm gam gam loa ba ma túy tame taneh aia drei.  Thau hu bruk nan, gah Cảnh sát pacang caga  ma túy hu ba tabiak jalan ngak, tapa nan mboh hu bruk pajeng ba rilo ma túy tame gah brak bhum kreih negar saong gah meraong. 

# Sở Công thương pambuak haong Tỉnh đoàn, Công ty Điện lực Bình Phước bahrau peih bruk pachreih tui sự kiện tukvak baoh taneh thun 2019. Labaih 400 urang đoàn dam dara di dom sang bac dalam tỉnh, urang daok ngak bruk di dom jabat, đơn vị, xí nghiệp hu mbaok tame. 2019 nan lac thun ka 11 chiến dịch tukvak baoh taneh hu peih ngak di Việt Nam. Ngan haong kadha “Harei ini dahlak diuk hijao jang”, kadha ini, jak ba bhap bani hu mbaok tame bruk padam dom thiết bị điện oh caong khin pandar rilo saong padam gom meng mong 20tuk30 minit tal 21 tuk 30 minit harei 30-3- 2019. Dom bruk ngak hu mboh di anek meta ini pachreih tui tukvak baoh taneh thun 2019 piah paglaong akaok saneng ka rahra ka bruk padar siam mekre, akaok saneng patak pataom năng lượng, trun phát thải CO2 rik daong pacang khik môi trường.

# Sang iek ruak Sản Nhi tỉnh Quảng Ninh bahrau cấp cứu uraniah likei jaik 2 thun tame sang iek ruak kayua mbang njauk jru takuh. Tui panuac khan di sang uraniah, kayua urang praong caik piah jru takuh oh lagaih nan ye adei mek mbang kayua sahneng lac kẹo. Hadei di nan, auraniah hu ba tal Sang iek ruak Sản Nhi tỉnh Quảng Ninh. Dom bác sĩ brei thau, kayua hu cấp cứuchip saong janih jru takuh ini hu takik jru mek nan ye adei  hu tapa kan kandah. ThS. BS. Đinh Thị Lan Oanh, Phó Giám đốc sang iek ruak sản nhi Quảng Ninh, kakei lac: Dom amaik ame njauk caik hatai sangka khik piah dom janih jru hóa chất độc hại, abih di nyu nan lac jru takuhkayua nyu biak mbaun ba tal metai. Dom amaik ame njauk pato ka anek bhik thau pandap halei lac pandap oh mbang hu, oh caik ka dom uraniah mbang njauk jru hóa chất độc hại, mbaun ngak brei uraniah metai.

# Công an tỉnh Vĩnh Phúc tabiak quyết định khởi tố bị can, mek kareik urang peih radaih pajeng tuai ngak ka 7 urang metai, 3 urang njauk rabuis di xã Trung Nguyên, huyện Yên Lạc rah tabiak di 27-3. Thượng tá Bùi Minh Tiến, akaok  phòng tham mưu Công an tỉnh Vĩnh Phúc, brei thau  jabat CSĐT hu ba tabiak quyết định khởi tố bị can, taphia di nan tabiak lệnh mek kareik tạm giam 4 bilan ngan haong urang peih radaih Phan Thanh Phú (umo 43 thun, palei daok di xã Xuân Sơn, bal sit Sơn Tây, Hà Nội) piah duah thau cambaih ka tội "ngak suan adat hukum nao mai angaok jalan". Tui kết quả xét nghiệm di jabat giám định, oh duah mboh nồng độ cồn saong dom chất ma túy dalam darah ngan haong urang peih radaih Phan Thanh Phú – urang peih radaih pajeng tuai ngak ka 7 urang metai di xã Trung Nguyên. 

Khaw tin dunya: 

# Di ban ine London, Rajaei Anh meda yam tame bruk pakacah gauk biak khang di Hạ viện tuk biar harei 29/3 tui maong pak nan. Dom nghị sỹ meda ginum biai saong buh  phiếu ka bruk tabiak truh EU bo rajaei hu njauk gauk blaoh haong EU dahlau daih. Liên minh châu Âu brei thau, negar Anh meda tabiak truh EU di harei 12/4 meyah bruk buh phiếu harei 29/3 dii Hạ viện oh jeng sa mbang tra. Meyah  dự thảo tabiak truh hu brei tapa, ye EU meng njauk hatai brei ka Anh kadun harei tabiak truh EU tal harei 22/5.

# Bộ Thống nhất Hàn Quốc harei 29/3 brei thau, Hàn Quốc daok duah jalan jhul pakhang mbang nao rivang di urang pal akaok Triều Tiên Kim Châng Un tới Xơ-un, piah hu mbaok dalam nyaom biai pakat glaong mbang ka 4 haong Tổng thống Hàn Quốc Mun Chê In dalam thun ini. Bộ ini brei thau, mbang taom gaok nan lac jalan piah pasiam veik talei pambuak dua gah, jeng yau jhul patagok bruk phi hạt nhân hóa daok suai damuai.

# Dom chuyên gia y tế dunya brei thau bruk jhak di ô nhiễm không khí ngan saong pren yava hu pambuak tal đột quỵ, ung thư phổi, ruak tim mạch. Urak ini, ô nhiễm không khí daok hu maong lac jhak oh lah hagait njuk pakao hala. Amuk Mehta chuyên gia y dunya mboh lac di rilo taneh ia Nam Á saong Đông Nam Á, khí thải meng radaih peih angaok jalan oh lac makna praong ba tal njom nerak không khí. Dom jalan karei ba tal njom nerak lac sang mac nhiệt điện, labik padang ngak pháo hoa, khuah glai./.  

Trang tin trưa ngày 30/3/19

 (Biên soạn: Hanipha- Duyệt Ái Nghiêm)

# Bộ Công an và Bộ Giao thông vận tài đã thống nhất cao trong việc chia sẻ dữ liệu tài xế vi phạm giao thông và giấy phép lái xe bị tạm giữ, chậm nhất từ ngày 1/6 sẽ kết nối. Theo Cục CSGT, những vi phạm của tài xế sẽ được các đơn vị tổng hợp, gửi đến Tổng Cục Đường bộ và Sở Giao thông các địa phương hàng ngày. Các đơn vị thuộc Bộ Giao thông sẽ nhập lên hệ thống cơ sở dữ liệu để quản lý. Trường hợp nào vi phạm đã bị tước bằng lái, cố tình báo mất để làm lại thì sẽ không được cấp mới. Sau khi kết nối, thông tin vi phạm cả về giao thông và ma túy của tài xế sẽ được cập nhật thường xuyên. Hai đơn vị có thể sử dụng dữ liệu của nhau để xử lý, quản lý tài xế. 

       # Chi cục Hải quan TP Đà Nẵng vừa phối hợp với các lực lượng chức năng liên ngành tiến hành kiểm tra, thu giữ hơn 9 tấn hàng hóa nghi là ngà voi, ngụy trang thành gỗ trong các container được nhập từ châu Phi về cảng Đà Nẵng. Qua xác minh, lực lượng chức năng cho biết, địa chỉ đơn vị nhận số hàng này là một doanh nghiệp đóng tại tỉnh Quảng Nam. Toàn bộ số hàng hóa nghi là ngà voi này bị lực lượng chức năng niêm phong, tiếp tục mở rộng điều tra, xử lý.

  # Các học sinh sẽ đăng ký dự thi THPT quốc gia năm 2019 từ ngày 1 đến 20/4/2019,  với mục đích xét tốt nghiệp THPT và xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng... Hồ sơ đăng ký dự thi gồm hai Phiếu đăng ký dự thi, bản photocopy hai mặt giấy Chứng minh nhân dân trên một mặt giấy A4, hai ảnh 4x6 cm. Thí sinh tự do phải nộp thêm 1 bì thư đã dán tem ghi rõ họ tên, địa chỉ người và nơi nhận phiếu báo kết quả thi (khi nhà trường gửi kết quả thi sẽ dùng phong bì thư này). Sau ngày 20/4, thí sinh không được thay đổi điểm thi và các thông tin về bài thi, môn thi đã đăng ký.

# Xã vùng cao Thuận Hòa, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận hiện đang thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Toàn xã có hơn 1.770 hộ dân với khoảng 6.800 nhân khẩu đang thiếu nước. Chỉ một số ít hộ dân ở gần lòng suối khoan giếng có nước. Nhiều bà con dân tộc thiểu số phải vào các khe suối dưới chân núi bòn mót từng can nước không đảm bảo vệ sinh. Ông Phạm Tuấn Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Thuận Hòa cho biết: “Trong thời gian nắng gắt hiện nay, hơn 2/3 hộ dân của xã phải đi mua nước. Đặc biệt là thôn Dân Hiệp,  muốn có nước sử dụng bà con phải lên trên các khe núi, khe suối sát chân núi để mà đào giếng, làm giếng lấy nước về để sinh hoạt.”

# Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Bến Tre, hiện diện tích bưởi da xanh bị sâu đục quả bưởi gây hại khoảng 69 héc – ta, tập trung chủ yếu ở các huyện như: Giồng Trôm, Mỏ Cày Bắc, Châu Thành, Chợ Lách,... Trong đó, huyện Giồng Trôm là địa phương bị thiệt hại nặng nhất với hơn 35 héc – ta, tỷ lệ quả bị thiệt hại ở vườn bưởi nhiễm sâu đục từ 5% đến 10%, cá biệt có vườn lên đến 50%.

        Tiếp theo là một số tin thế giới:

# Google và Tập đoàn viễn thông Ê-tếch-xa (ETECSA) của Cuba vừa ký kết một thỏa thuận nhằm cải thiện tốc độ kết nối Internet tại Cuba. Mặc dù chính phủ Cuba đã cố gắng cải thiện tốc độ truy cập internet bằng cách tăng quyền truy cập vào các trang web, tăng các điểm truy cập Wi-Fi và internet di động, nhưng người dùng vẫn phàn nàn về tốc độ kết nối và phạm vi phủ sóng của mạng di động.Sự hợp tác giữa Google và Tập đoàn viễn thông Ê-tếch-xa sẽ cho phép người dùng truy cập nhanh hơn vào nội dung được lưu trữ trên các máy chủ của gã khổng lồ công nghệ Google. 

# Bắt đầu từ tuần tới, mạng xã hội Facebook và Instagram sẽ xóa các bài đăng có nội dung phân biệt chủng tội, bình luận, khen ngợi hoặc ủng hộ chủ nghĩa dân tộc da trắng hoặc chủ nghĩa ly khai. Facebook cũng cho biết sẽ áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện các bài viết về chủ nghĩa dân tộc da trắng. Đây cũng là phương pháp đang được Facebook sử dụng để xác định các nội dung về chủ nghĩa khủng bố. Thông báo trên được đưa ra chưa đầy 2 tuần, sau khi xảy ra vụ nghi phạm tự xưng theo chủ nghĩa dân tộc da trắng xả súng giết chết 49 người tại 2 nhà thờ Hồi giáo ở New Zealand. Chính phủ New Zealand đã hoan nghênh và ủng hộ quyết định mới nhất của Facebook.

# Cameron - một cậu bé 7 tuổi ở bang South Carolina, Mỹ đã đạp xe hàng chục cây số để kêu cứu giúp người cha đang bị đột quỵ. Cha của Cameron mắc bệnh tiểu đường và đột quỵ cách đây vài ngày. Cậu bé đã cố gắng gọi 911 và hàng xóm nhưng không được, lại không biết mật khẩu điện thoại của cha nên phóng chiếc xe đạp nhỏ của mình ra đường, vượt quãng đường dài 8 km để đến kêu cứu bà ngoại. Khi chạy được một đoạn, cậu bé gặp cô Keller Sutherland, một giáo viên đang lái xe về nhà. Cô giáo đã hỏi và khi biết chuyện đã ngay lập tức gọi cấp cứu, nhờ đó người cha được cứu kịp thời. Cậu bé Cameron đã được tuyên dương với tinh thần dũng cảm và quyết đoán./.