Yau bhain randap, di bier harei puac thun klak, bhap bini tuh tabiak jalan pataom mbaok tame Lễ rước Đại lịch Khmer tame baha  piah caga uan raok thun bahrau . Urang Khmer jia lac yaok hu sa  Têvađa (dok ieu lac muk  Tiên, Chư Thiên) trun dunya piah iek glang rai duik ka urang. Tui thun bo urang kuhria tabbiak  Lễ raok muk Tiên tame di dom tuk vak karei di gauk. Thun ni, Lễ rah tabiak di harei  14 bilan 4. Dahlau di nan, dom boh “kubo cuah”, “kubo brah” tượng trưng hu padang tagok dalam mblang bein dom boh baha piah harei tame akaok thun bahrau, urang mai kakuh, likau hu patuah jamo, haniem phul. Mesup harei hadei, mik va ba lisei tame baha ngak  Lễ Thuyết pháp piah likau hu siam mekre . Pabak veik,  dom ong bhik hu ngak Lễ tạ ơn, Lễ chúc phúc ka dom urang hu hatai ba pandap mai pok kakuh baha. Tuk oh tagok baha kakuh Phật, urang bhian nao ravang gauk gar, puk paga , tadhau ayuh dom panuac siam mekre song huak lisei haong gauk dahlau di tuk mai sang .

Dalam dom harei Tết, yaok baha hu peih dom bruk main sambai, giải trí, dom bruk pablei salih, mbang huak rah tabiak dalam mblang bein baha biak chreih chrai. Dalam dom melam Tết, di dom baha Khmer bhian hu dom janih daoh tamia bangsa. Dom ragam tamia meng kan di urang Khmer yau tamia Rôbăm song dom blah khan ao biak karei, gam song dom boh mặt nạ tuk halei jeng dui pachreih rilo  dam dara hu mbaok. Dom kadha doh Dù Kê, sa janih daoh song tamia di urang  Khmer, hu dom menuac dalam palei parang me-in biak gheih , dui pachreih menuac urang tame mong iek..

Urang  Khmer biak bui sambai, tapak hatai song rap ar tuai damuai. Khol hulin hu daa mbang pacuk ia danyau, pei nung Trà Cuôn, menyum lak tram boh khaquách, lac dom janih pandap pak ni. Langiu di nan, rilo urang dok bui sambai tacei khol hulin tong gar  chhay dăm, bruk tuak  mặt nạ song bac tamia  chhay dăm biak chreih chrai.

Adat menei ia  Phật lac adat praong abih song jeng lac adat puac abih dahlau di tuk tamat  Tết Chol Chnam Thmay. Adat menei ia Phật hu rah tabiak di tuk bier harei  16 bilan 4. Hadei di 3 mbang tong gar atah yava tagok di dom baoh baha, dom  tượng Phật hu uak saat song ba tabiak anak sa mblang bein prong. Yaok bhap bini ba tui sa  bình ia  thánh (ia saat hu caik bingu song menyek mbau) tame baha piah ngak adat menei ia Phật. Hadei di tuk tụng kinh cầu an, cầu siêu di  chánh điện, menuac urang pataom gauk anak dom  tượng Phật piah ngak adat menei ia Phật. Urang mek ia thánh menei ka dom tượng Phật piah brei mboh hatai pamong tal Phật, caong hu sraong daong song ba mai domsiam mekre meng  đức Phật từ bi. Hadei di nan dom  Phật tử ia  thánh dok veik mai sang ngak adat menei rao ka ong muk, amaik ame, brei mboh hatai thau dhar phol  bruk rong pato di urang .

Tết Chol Chnam Thmay ndung bak tín ngưỡng Phật giáo di urang  Khmer tapa dom dom adat cambat, bruk tâm linh rah tabiak luac dalam dom  harei Tết. Dom adat cambat meda karei di gauk di dom puk palei min bruk nan dak ngak ka rai duik di bhap bini Khmer di bhum taneh Tây Nam bộ dak gheih mekre jang./.

Về Trà Vinh ăn Tết Chol Chnam Thmay

Tết Chol Chnam Thmay là Tết cổ truyền của đồng bào Khmer ở Nam bộ, diễn ra vào các ngày 14, 15, 16 tháng 4 dương lịch hằng năm .TM CDT AE tuần này, mời đồng bào và các bạn cùng nghe bài của Sơn Nghĩa giới thiệu về  các hoạt động trong những ngày Tết được người Khmer ở Trà Vinh tổ chức tại các chùa nhân  sự kiện văn hóa lớn nhất trong năm của bà con:

Như thông lệ, vào chiều ngày cuối năm cũ, người dân sẽ đổ ra đường tham gia Lễ rước Đại lịch Khmer vào chùa để chuẩn bị mừng năm mới. Người Khmer tin rằng mỗi năm sẽ có một vị Têvađa (còn gọi là bà Tiên, Chư Thiên) xuống trần để chăm lo cho đời sống của họ. Tùy vào mỗi năm mà họ tính ra Lễ rước bà Tiên vào các khoảng thời gian khác nhau. Năm nay, buổi Lễ diễn ra vào ngày 14 tháng 4. Trước đó, những ngôi “mộ cát”, “mộ gạo” tượng trưng đã được xây trong khuôn viên các ngôi chùa để vào ngày đầu năm mới, mọi người đến cúng bái, cầu duyên và phúc lành. Sáng ngày hôm sau, bà con tiếp tục mang cơm vào chùa làm Lễ Thuyết pháp để cầu an. Đáp lại các nhà sư sẽ làm Lễ tạ ơn, Lễ chúc phúc cho những người đã có lòng mang lễ vật đến cúng chùa. Những lúc không lên chùa cúng Phật, mọi người thường đi thăm hỏi người thân, hàng xóm, chúc những lời chúc tốt lành và dùng bữa với nhau trước khi ra về.
Trong những ngày Tết, mỗi chùa sẽ tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí, các hoạt động mua bán, ẩm thực diễn ra trong khuôn viên chùa rất nhộn nhịp. Vào các đêm Tết, ở các chùa Khmer thường diễn ra hoạt động biểu diễn các loại hình nghệ thuật dân tộc. Các điệu múa truyền thống của người Khmer như múa Rôbăm với những bộ trang phục đặc biệt cùng những chiếc mặt nạ ngộ nghĩnh luôn thu hút nhiều thanh niên tham gia. Những bài hát Dù Kê, một loại hình sân khấu hát và múa của người Khmer, được các diễn viên tại địa phương biểu diễn rất đặc sắc, hấp dẫn người xem.

Người Khmer rất vui vẻ, chân tình và hiếu khách. Chúng tôi được mời ăn món bún nước lèo, bánh tét Trà Cuôn, uống thử rượu ngâm trái quách, là những đặc sản nơi đây. Ngoài ra, nhiều người còn vui vẻ chỉ chúng tôi cách đánh trống chhay dăm, cách đeo mặt nạ và học múa chhay dăm rất thú vị.

Lễ tắm Phật là phần nghi thức quan trọng nhất và cũng là phần Lễ cuối cùng trước khi kết thúc Tết Chol Chnam Thmay. Buổi Lễ tắm Phật diễn ra vào chiều ngày 16 tháng 4. Sau ba hồi trống dài vang lên ở các ngôi chùa, các tượng Phật được lau sạch và mang ra trước một khoảng sân rộng. Mỗi người dân mang theo một bình nước thánh (nước sạch có bỏ hoa và dầu thơm) vào chùa để làm Lễ tắm Phật. Sau khi thực hiện nghi thức tụng kinh cầu an, cầu siêu tại chánh điện, mọi người lần lượt tụ tập ra trước các tượng Phật để thực hiện nghi thức tắm Phật. Họ dùng nước thánh tắm cho các tượng Phật nhằm thể hiện tấm lòng hướng Phật, cầu mong sự che chở và mang đến những điều tốt lành từ đức Phật từ bi. Sau đó, các Phật tử sẽ mang phần nước thánh còn lại về nhà thực hiện nghi thức tắm rửa cho các bậc sinh thành, thể hiện sự biết ơn công lao nuôi dưỡng của họ.
Tết Chol Chnam Thmay mang đậm dấu ấn tín ngưỡng Phật giáo của người Khmer thông qua các nghi thức, hoạt động tâm linh diễn ra xuyên suốt trong những ngày Tết. Một số nghi thức có thể khác nhau ở mỗi địa phương nhưng điều đó càng làm cho đời sống tinh thần của đồng bào Khmer ở vùng đất Tây Nam bộ thêm phong phú, đa dạng./.