Anak meta mboh lac, bruk taduan pandap di urang jakar, urang ngak bruk karja lac oh hu hagait bahrau. Dom urang hu alin brei pandap lac dom urang  hu angan je, hu rah tapa tuk vak kham merat song tuk ngak bruk kein ka taneh ia, siam ka bhap bini ye hu alin brei pandap piah brei mboh hatai thau dar phol  , anit ranam jeng lac bruk bhain randap . Brei pandap oh suan, saong meda lac sa ilamu, tok makna di bruk brei pandap meng hu njauk atau suan.

Saman dahlau, urang ngak prong langiu jien bilan ye hu  bổng. Bổng pak ni lac pandap, hu tacei tabiak cambaih laih tui  phẩm hàm ye hu taduan pandpa tal tanut halei. Taduan tapa tanut di  phẩm hàm njauk mong lac tham ô, njauk taong phạt biak catang. Di dom negar yau Mỹ, Anh tal  Thái Lan, Nhật Bản… urak ni jeng hu tacei tabiak cambaih  công chức karja di  cấp hàm halei hu  alin pandap yau habar . Yau Thái Lan meda taduan pandap meng 50USD trun, meyah rilo jang brei khan ka jabat khik ramik  công sản thau. Kasa lac oh taduan , ka dua lac jao brei kadung jien karja, meng nan phát mãi pandap bloh  bayar veik yaom jien hu mbang tui, ka klau lac klaak jien tabiak blei binah hu  yaom tapa 50USD di pandap nan. Yau nan lac  dom negar biak tantu cambaih laih dalam bruk taduan pandap, kayua yau nan ye nyu biak  bình thường.

Biak mbuan si mboh lac, di negar drei, ilamu brei pandap daok hu ngak karei. Bruk ngak karei dalam alin brei pandap, thau dra phol rah tabiak bhian randap, ngak duh hatai menuac sia, ngak patrun đạo đức, hatai jia, rai duik siam mekre di bhap bini drei.

Nghị định 59 tacei tabiak cambaih bruk langyah kapul nyaom, menuac urang pandar  drap ar  di karja brei pandap suan hukum; urang pal akaok jabat  đơn vị ngak suan njauk xử lý kỷ luật. Quy định yau nan lac njauk brei hu. Min, njauk caik hatai lac, khin patrun bruk brei pandap, taduan pandap suan hukum ye bruk prong lac njauk pataom tame urang taduan pandap. Urang Yuan bhain ndom lac “dân dại quan tham”, min kayua “quan tham” ye rahra meng “dại”. Dân không “dại” – habar ngak hu bruk, jien oh nao dahlau oh salah bruk. Hulin mboh hu panuac bhian tuh ka bhap bini lac ilamu takik, paleik saleik pachot  “quan”, min biak di nyu quan oh mek ye thei yar ? Sếp oh mek pandap, lin halei ye brei?

Tapa nan njauk ndom lac, brei ngak ka nyu tantu cambaih laih, patabiak  hukum ka sarak  công chức, urang khik ramik, urang pal akaok hu alin brei pandap  tui njauk cấp bậc, cương vị, quyền hạn hu jao brei song hu pasang iek. Meyah taduan hu pandap  oh njauk quy định ye oh taduan mek, meyah oh từ chối hu njauk jao ka   gah khik ramik pandap  di jabat, đơn vị drei piah langyah tui hukum.

Patui di nan, bruk brei , taduan pandap njauk jeng sa ilamu dalam kapul nyaom song  - xã hội, pok meyaom dom bruk ngak siam, dom menuac tapak tapaiy, oh haqua, bruk halei njauk ye

Xung quanh câu chuyện tặng quà

          Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 59/2019/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng chống tham nhũng, trong đó có nội dung quy định về việc tặng quà và nhận quà tặng: cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có chức vụ, quyền hạn không được nhận quà dưới mọi hình thức. TM PL và CS tuần này, mời đồng bào cùng nghe bài của TS NGUYỄN VIỆT HÙNG -Trưởng khoa Xây dựng Đảng và Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện Cán bộ TPHCM bàn về vấn đề tặng quà cho  cán bộ, công chức:

  Trên thực tế, việc nhận quà của người làm trong bộ máy công quyền không có gì mới. Những người đạt được cương vị đó là những người phải có uy tín, trải qua quá trình rèn luyện phấn đấu và khi làm việc ích nước lợi dân thì được tặng quà để thể hiện sự biết ơn, tình cảm quý mến cũng là bình thường. Tặng quà không sai, thậm chí còn là nét văn hóa, chỉ mục đích tặng quà mới có đúng - sai.

Thời trước, người làm quan ngoài lương thì có bổng. Bổng ở đây chính là quà, được quy định rất rõ theo phẩm hàm thì được nhận quà tới mức nào. Nhận quá mức của phẩm hàm bị coi là tham ô, sẽ bị trừng phạt rất nghiêm khắc. Ở các nước xung quanh, từ Mỹ, Anh đến Thái Lan, Nhật Bản… hiện nay đều có quy định rõ công chức nhà nước ở cấp hàm nào được đối tác tặng quà thế nào. Chẳng hạn Thái Lan có thể nhận quà từ 50USD trở xuống, nếu vượt quá thì phải báo cáo cơ quan quản lý công sản. Một là từ chối, hai là nộp cho ngân khố, từ đó phát mãi món quà rồi trả lại phần tiền anh được hưởng, ba là anh bỏ tiền ra mua phần giá trị vượt 50USD của món quà. Như vậy là các nước rất minh bạch trong việc nhận quà, chính vì thế mà nó rất bình thường.

Rất dễ nhận thấy, ở nước ta, văn hóa quà tặng đã bị biến tướng. Câu chuyện biến tướng trong tặng quà, cảm ơn diễn ra khá phổ biến, gây bức xúc trong dư luận, thậm chí làm xói mòn đạo đức, niềm tin, lối sống tốt đẹp của nhân dân ta

Nghị định 59 quy định rõ về xử lý tổ chức, cá nhân dùng tài sản công tặng quà trái quy định; người đứng đầu cơ quan đơn vị có vi phạm cũng sẽ bị xử lý kỷ luật. Quy định như vậy là cần thiết. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng muốn hạn chế việc tặng quà, nhận quà sai quy định thì điều quan trọng là phải tập trung vào người nhận. Người ta thường nói “dân dại quan tham”, nhưng vì “quan tham” thì dân mới “dại”. Dân không “dại” làm sao được việc, đồng tiền không đi trước không xong. Tôi thấy có ý kiến hay đổ cho dân là dân trí thấp, gian giảo xảo quyệt lừa “quan”, nhưng thực ra quan không lấy thì ai dám đưa? Sếp không lấy quà, lính nào dám đưa?

Chốt lại, cần phải công khai minh bạch, ban hành quy định pháp luật về chế độ công chức, người quản lý, lãnh đạo được tặng quà theo đúng cấp bậc, cương vị, quyền hạn được giao và công khai kiểm soát. Nếu nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải từ chối, nếu không từ chối được phải giao lại quà cho bộ phận quản lý quà tặng của cơ quan, đơn vị mình để xử lý theo quy định.

Tiếp nữa, chuyện tặng - nhận quà phải trở thành một văn hóa trong tổ chức và xã hội, tôn vinh những giá trị tử tế, ngay thật của con người, không tham lam, cái gì xứng đáng thì hãy nhận. Đó cũng là sự biểu hiện rõ nét tâm hồn, đạo đức của người cán bộ, công chức liêm chính.

njauk taduan  . Nan jeng lac bruk brei mboh hatung hatain siam mekre di urang jakar  công chức liêm chính.