Nghề rèn di urang Mông pak Hồng Ngài
Thứ bảy, 00:00, 09/03/2019 jasi jasi
Nghề rèn di bhap bani Mông hu meng lavik saman saong dom janih pandap rèn di urang Mông daneiy angan kayua nyu kajap, pandar hu lavik, gheih mekre. Urak ini, nghề rèn meng tangin di bhap bani Mông oh cak rok patagok khang yau dahlaau diah, min di dom bhum palei, bruk ngak ini jeng daok hu mikva khik ramik. Kadha “Dom bangsa adei sa-ai” harei ini, daa mikva saong taong abih gauk gam haong khaol dahlak nao tal xã Hồng Ngài, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La piah duah thau ka nghề rèn di bhap bani Mông pak ini tapa kadha vak di Thào Ly-urang vak di rayo sap ndom VN daok di bhum Tây Bắc:

Yaok harei, meng lò rèn di sang sa-ai Mùa A Giàng di Bản Mới, xã Hồng Ngài, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, sap rèn gam haong sap búa jan tame dom mbaik pasei jeng daok yava tagok gam gam. Meng lò rèn ini, dom pandap bhian pandar yau: to, thaong, jalen, wak… ngak tabiak tuk halei jeng hu mikva takre blei. Dahlau diah urang ngak nan jeng lac ame di sa-ai Giàng, blaoh sa-ai hu mboh ini lac bruk hu kein ka baoh sang drei, nan ye sa-ai kham merat bac ilamu rèn meng ame. Hadei di tuk ame lahik, sa-ai patui bruk ngak di ame saong ngak mbiah tal harei ini. Tuk akaok mereip jeng lac tok ngak piah pandar dalam sang, hadei di tuk rilo urang blei mai sang pandar mboh siam, urang ini ndom haong urang diah, blaoh lavik nao urang mai duah blei dak harei dak rilo jang, hu gam tuai damuai atah jaik mai ini jeng duah mai pak ini piah blei ba nao tuan dalam sang, atau blei nao ngak pandap alin hadaih ka aei sa-ai, ayut sahabat. 

Sa-ai Mùa A Giàng brei thau: “yaok harei sa-ai ngak tabiak hu dua mbaik to, yaok mbaik to ngak tabiak pablei hu yaom meng 250-300 ribau đồng. Sa bilan sa-ai duah hu 4 tal 5 triệu đồng, daong ka baoh sang hu jien mek tame: “dahlau diah ong ame ngak tabiak tok piah pandar dalam sang. Drei kham merat bac saong khik hu nan ye kham merat khik veik saong patagok pato tacei veik ka rai rah harei hadei piah ka bruk rèn ini oh lahik nao”.

Piah ngak hu sa pandap brei hu bruk tani tanat di urang ngak. Pagap yau ngak tabiak sa mbaik to. Pasei (rilo meng lac pasei meng nhíp ô tô) hu cakak jeng đoạn atah labaih 20 cm, tapal jaik 1 ngón tangin brei tame ghing apui tal tuk pasei bhong tagok meng mek tabiak, pandar búa jan ka pasei lapih. Blaoh brei tame ghing apui cuh ka nyu bhong ba tabiak jan ngak yau nan tal tuk pasei hu độ atah, lapih iek dreh mbaik to meng brei tame aia, atau nhớt, rup phun chối piah ngak sa mbang tra jeng sa mbaik to. To hu rilo janih: janih dalah tapal piah pandar pacaoh dom pandap khang atau rup phun prong ye oh jan ka nyu lapih; janih dalah lapih piah craik dom pandap sit, thik ralaow ye njauk jan ka nyu rilo jang… Dahlau diah, piah ngak hu sa pandap rèn, taong abih bruk hu ngak meng tangin, meng bruk cakak pasei tal bruk cuh ghing…saong dhang jeng njauk lac dhang di dom phun kayau dalam glai. Urak ini, sang sa-ai oh daok pandar dhang kayau tra bo rèn meng dhang patau, hu mac pluh ghing, mac cakak pasei jeng patrun hu rilo pren urang ngak. 

Yau nan min, tui sa-ai Mùa A Giàng: piah ngak hu dom mbaik to, pandap hu độ haluk saong khang suai lavik, ye njauk pambak tame bruk palih ruah hu dom janih pasei siam saong brei hu ilamu, kỹ thuật jan pasei dalam tuk ngak:“Dalam tuk rèn, meyah am cuh pasei oh tal độ pandiak ye pandap nan meda, oh pandar hu suai lavik, bo am cuh rilo apui gilac mbuan jaoh, mbaih. Hu rilo jalan am cuh pasei karei di gauk, hu janih cuh meng aia la-ar, hu janih cuh meng rup phun patei saong jeng meda hu cuh meng dầu nhớt. Kayua nan ye njauk cuh ngak habar piah ka pasei hu ginup khang saong la-ar meng hu”.

Dalam xã Hồng Ngài langiu sang sa-ai Mùa A Giàng ye daok hu dua baoh sang bangsa Mông karei tra jeng daok khik ramik, patagok hu bruk ngak nghề rèn meng kan. Taong abih dom pandap hu dom lò rèn ini ngak tabiak jeng hu mikva saong tuai damuai takre blei, duah blei saong pandar kayua nyu kajap, chất lượng hu angan je di pandap.  

Peih ngak tui dự án patrun kathaot vaktu 2 meng thun 2015-2018  ye yaok lò rèn hu daong labaih 30 triệu đồng piah ka dom po lò đầu tư, pasiam veik, padang ngak gilac bruk ngak nghề rèn. Yau nan min, baoh sang khik ramik hu bruk ngak ini di xã daok biak takik. Piah daong patui veik bruk khik ramik saong patagok bruk ngak meng kan ini, ong Mùa A Chồng, akaok UB bhap bani xã Hồng Ngài ndom lac: “Anak tal jeng caong Đảng, karja patui veik sangka daong brei sa binah phun jien piah patui khik ramik saong patagok bruk ngak meng kan ini di puk palei. Meyah oh hu daong ye dom bruk ngak meng kan jeng yau bruk ngak nghề rèn di bangsa dak harei dak lahik nao saong meda salih tapa meng dom pandap panda karei angaok darak pasar saong dom janih pandap di bangsa meda lahik nao yaom glaong ilamo”.

Bruk khik ramik bruk ngak meng kan, dalam nan hu nghề rèn di bangsa Mông jeng lac khik ramik, patagok dom yaom glaong ilamo bangsa./.

 

jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)