Ong Quảng Văn Đại - “Kaya ameh” di bhap bani Cam
Thứ bảy, 00:00, 15/09/2018 Jasi Jasi

Tui ong Quảng Văn Đại, urang Cam hu jaik 250 adat cambat tanarkun karei di gauk. Dalam dom adat cambat nan, hu 3 adat prong lac:  Rija Praong, adat ndam metai saong adat tak kubao. Langiu di dom adat cambat nan, yaok thun, bhap bani urang Cam daok hu 4 adat peih ngak di bimon nan lac: Mbang Katê; Adat likau angin siam hajan lagaih; adat paling yang po Ine negar saong adat peih pabah mbang bimon. Ngan haong urang Cam, hu jaik 300 “Po Yang – dom patao bia, urang hu ralo rik daong hu bhap bani iek prong, pok glaong”.

Thaik binguk ong amuk palei Cuah Patih

 Yaom lac yaok thun hu yaok rituh adat cambat min urak ini, urang Cam tok daok khik  jaik 40 adat cambat. Meng hatai caong khin rik pren tame daong khik ramik ilamo bangsa, labaih 40 thun tapa, ong Đại hu nao grauk dom palei Cam, cih vak veik dom adat cambat di urang Cam saong langyah harak gar tài liệu klak di urang Cam tabiak sap Yuan. Tal harei ini, yaom lac umo glaong, meta bhang, glo akaok oh daok hadah krah min harei harei tapen baoh komputer klak ong jeng daok kham merat langyah dom blah harak gar, tài liệu klak Cam. Veih yaok blah tapuk klak, ong Đại brei thau: ini lac labik khik ramik ralo ilamo siam gheih di urang Cam. Kayua yau nan ye, bruk langyah  giải mã, lang nyu tapa sap Yuan lac bruk njauk ngak.

Tapa pasang iek, duah thau di 11 palei Cam pak tỉnh Ninh Thuận, ong Đại hu duah mboh tài liệu, harak gar klak daok hu labaih 1.000 baoh tapuk. Ta-eng ong urak ini daok khik piah hu jaik 200 baoh tapuk tài liệu saong harak gar klak di urang Cam, dalam nan hu dom harak gar klak hu meng labaih 100 thun dahlau. Meng thau cambaih sap ndom akhar vak Cam gam haong tari tareng, oh huac glaih glar, tal urak ini, ong lang sap hu 10 dalikan yao klak, 10 damniey di urang Cam saong brei tabiak baoh tapuk “Dom adat cambat meng kan di urang Cam Ninh Thuận” kapal yaok rituh blah. Bilan 7-2015, ong Đại pok jao 45 baoh tapuk  thư tịch cổ Cam kapal 2.424 blah brei ka Pasak Khik piah negar II di bal raya Hồ Chí Minh xử lý, pasiam veik, ngak jeng quyển saong số hóa piah khik ngak tư liệu. Ong njauk hatai alin sa bộ bản sao ka Pasak roh duah Ilamo Cam Ninh Thuận piah duh ka bruk roh duah.

Urak ini, ong lac sa dalam dom trí thức Chăm meda puac hu, lang hu sap Cam tapa sap Yuan di tỉnh Ninh Thuận. Meng thau cambaih ka adat cambat, ong hu mong lac “báu vật”, lac “ine lang diuk” di urang Cam, Ninh Thuận. Jeng mai meng kadha ini bo ralo thun tapa, sang ong Quảng Văn Đại jeng labik vaih tame rivang di ralo học giả, urang roh duah dalam saong langiu tỉnh. Ong Đại brei thau: kan kandah abih dalam bruk vak dom thư tịch cổ Cam tabiak sap Yuan nan lac kadha sap ndom akhar vak. Kayua lac dalam dom thư tịch cổ, urang vak pandar biak ralo sap ndom akhar vak karei di gauk yau: Ả Rập, Ấn Độ, Malaysia… gaok tuk mai mboh akhar Phạn (Sankrit-Bắc Phạn), akhar Pali (Nam Phạn) atau akhar Cam meng kan biến tấu tui jalan pabak tame dom số “dấu treo” ... Hu biak ralo akhar ong oh puac hu, dom baoh khar puac hu min oh thau abih makna di nyu.

Kayua yau nan ye di umo labaih 80, kadha bo ong Đại daok caong khin di abih nan lac taduan mek hu bruk sangka di dom urang roh duah ilamo, nhà xuất bản piah ka dom tài liệu, thư tịch cổ Cam hu biên dịch njauk ilamu saong ba tabiak tal ralo manuac urang. Piah harei hadei, tuk ong oh daok pren yava, akaok sahneng oh daok hadah krah ye dom harak gar tài liệu quý ini jeng daok hu khik ramik siam mekre saong tuk halei jeng lac “suan yava” di urang Cam./.

Jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)