Yau rilo bangsa takik karei karei di bhum Trường Sơn – Tây Nguyên, yaok adat cambat praong sit halei, urang Raglai jeng padang phun nêu.
-Dalam adat cambat di bhapbini Raglai, phun nêu hu maong lac geng hatai, lac libik nao mai di dom po yang, lac talei pambuak pagam piah anek menuac taom gaok ông amuk ông kei.
-Ông Măng Báy, daok di palei Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, thau rilo ka adat cambat tanarakun di bangsa drei, khan lac: Phun nêu tượng trưng ka adat cambat tanarakun di urang Raglai. Tuk tal bilan yuak, bhian lac di bilan 2 saka ia bulan, ye padang phun nêu tagok, hu menuk, padai, lisei, hala paneng, alak piah paling ông amuk ông kei.
-Phun nêu di bhapbini Raglai hu dua janih. Janih ka sa hu padang di sa góc angaok sang tual, glaong meng 1,2-1,5 m. Janih ka dua glaong meng 3-4 m hu padang anak sang tual atau di kreh mblang bein di sang dalam harei ngak adat praong di sang saong rija di palei.
-Ông Nguyễn Văn Lâm, Trưởng phòng ilimo thông tin huyện Ninh Sơn, brei thau, phun nêu pandar dalam dom harei rija roya, hu tual dom janih bingu la saong dom kaya pandap tagok:Phun nêu lac labik pasak bo dom rija roya jeng hu, dom bruk ngak rah tabiak taphia phun nêu nan. Urang Raglai pandar geng meng dom phun glai ngak. Phun nêu hu 2, 3 tal, rilo phun hu dua takaiy kubao di ala, hu dua seok gah angaok. Hu sarak dom anek athun jaik taphia saong mikva yaok harei, pagap ye anek Cim, drei ikan patih, anek sóc. Dom vòng, dom tua, dom rua lac caong ka siam ka lagaih, pambuak but pajaih jum pataom saong gauk. Bruk praong nan lac suan yava di phun nêu nan.
-Urang Raglai sahaneng lac, phun nêu saong dom thaot binguk cih tagok angaok phun nêu lac sa rai anek menuac. Anek menuac meng tuk ndih tapui tabiak tal tuk metai trun haong ông amuk ông kei tuk halei jeng kak kajap saong lingik tasik taneh riya, yau nan ye dom thaot binguk cih tagok phun nêu jeng jaik taphia saong anek menuac. Di gah angaok saong dua seok tuan tangei atau padai piah paling po yang, pok tagok ông muk ông kei, brei mboh bruk pala drak njauk.
Ông Nguyễn Thanh Thủy, Giám đốc pasak ilimo huyện Thuận Bắc, brei thau: Phun nêu piah caik dom pandap paling yang tagok. Bhian sa sang paling yang atau rilo sang pataom gauk paling yang ye urang daa gru ieu yang meroi sa kadha biak cambaih laih. Ieu yang blaoh, gru ngak yang mek brah nao vil taom dhar dom pandap nan, prai brah blaoh lac salah bruk ieu yang. Tuk ieu yang blaoh, sa sang atau rilo sang meng daa bhapbini palei menyum alak ndiuk atau menyum alak tapai bui sambai saong gauk. Tuk ini hu mã la, taong mã la nao vil taom dhar atau sa kapul urang kumei tamia phụ họa nao gam haong mã la. Bruk mein bui sambai meda dui atah sa tuk atau rilo tuk, mbiah tal tuk halei mboh bruk bui sambai abih meng padheih.
-Phun nêu di bhapbini Raglai hu ngak biak mekre biak tani tanat. Oh njauk lac adat ieu yang halei jeng njauk padang phun nêu, iek tui bruk bo bhapbini padang phun nêu dalam sang atau anak sang tual atau anak mblang bein di sang. Yau ye adat ngak yang ka pren yava ye phun nêu hu padang dalam sang; daok ngak yang padai barau, ngak pathi…ye phun nêu hu padang anak pambang sang.
Tuk phun nêu hu padang tagok, taong abih mikva dalam palei jeng mai mein bui sambai, ba gauk taong mã la, daoh tamia. Dom harei ini, rilo dam dara ba tui alat ragam di drei yau kèn môi, khèn bầu, chapi piah mein saong daoh nao mai haong gauk luac melam tal page dah./.
Viết bình luận