Tà Yên Lơ – Urang khik ramik ilamo bangsa Raglai
Chủ nhật, 00:00, 18/02/2018 Jasi Jasi

 

  Tà Yên Lơ menek tabiak di xã bhum ceik Phước Hà – lac pasak di dom adat cambat tanrakun meng kan yau: adat klak kabo, adat mbang akaok padai bahrau saong dom adat iew yang hamu apuh. Pak di ini, yaok adat tuk halei jeng oh kurang hu alat ragam meng kan. Bruk takre kèn bầu nyu pachreih ong hu mbaok di taong abih lễ hội prong sit. Hadei di labaih 12 thun kham merat bac megru haong dom nghệ nhân, urak ini, ong me-in gheih dua janih kèn bầu di urang Raglai nan lac: kèn Ku -poắt saong kèn sarakel. Dom urang dalam palei daok iew Tà Yên Lơ tui sap Yuan lac “truyền nhân” kèn bầu, kayua ong gheih ma-in kèn bầu di urang Raglai. Thun dahlau, ong biak hadah mbaok tuk hu Akaok negar pok brei angan nghệ nhân ưu tú.

  Nan lac sap kèn bầu Ku -poắt kayua nghệ nhân Tà Yên Lơ yuk. Biak yau panuac ndom di ralo urang, sap kèn bầu pang biak bingi, biak lai la-an. Pang mboh mbuan yau nan, min oh njauk lac thei jeng yuk hu kèn bầu. taong abih dalam palei Phước Hà, tok hu sa drei nghệ nhân Tà Yên Lơ meng yuk hu kèn bầu bingi pang yau nan. Khan ka ilamu yuk khèn bầu, ong Tà Yên Lơ brei thau: Urang bình thường oh yuk hu, njauk pasram, njauk megru meng ralo manuac urang. Urang hu tangi pang siam, kham merat bac jaik 10 harei, daok ngan haong dom urang oh hu ye jaik 2 bilan. Gaok mai, dom urang hu hatai siam, hu akaok sahneng hadah krah ye tok bac sa van nan thau abih paje. Ma-in kèn bầu oh lac tok caong khin hu suan yava, hu cảm xúc bo nyu daok caong khin hu bruk gheih tangin. Kayua yau nan ye bruk điều chỉnh sap di kèn dreh yau drei điều chỉnh dom nốt nhạc.

Oh lac gheih yuk kèn bầu, ong  Tà Yên Lơ daok lac sa dalam takik  nghệ nhân di tỉnh Ninh Thuận thau pasiam sap saong pasiam veik kèn bầu. Meng hu tangi pang sap gheih saong saong hatai takre âm nhạc, ong mbuan thau hu sap kèn di mikva drei dut haong sap kèn bầu di puk palei karei. Labaih 6 thun, ong hu pasiam veik sap saong pasiam veik yaok rituh mbaik kèn bầu meng dalam palei saong dom puk palei karei ba mai.

Ndom biai haong khaol dahlak, ong brei thau: Urang Raglai hu dua janih kèn bầu nan lac Ku-poắt saong sarakel. 2 janih kèn ini njauk pandar baoh kadhaoh piah ngak kèn. Min baoh kadhaoh pandar piah ngak kèn bầu Raglai oh njauk lac baoh kadhaoh pala piah mbang bo lac baoh kadhaoh ceik, kanduh tapal, tung nyu pik oh mbang hu. Kanduh tapal, hatung pik, kan pacah, kan khut, nan ye baoh kadhaoh phik nan lac pandap siam, laghaih piah ngak jeng dua janih kèn bầu Ku-poắt saong sarakel.

Baoh kadhaoh nan lac hộp cộng hưởng di kèn bầu. Kèn bầu hu 6 ống atah, katut panak karei di gauk hu ngak meng nding krem sit, klauk tapa baoh kadhaoh tui jalan: angaok 4, ala 2. Yaok nding, gah dalam jeng hu dahlah menuk ngak meng hala bal lapih. Cadak baoh kadhaoh nan lac labik mek hơi tame atau jhul tabiak, jeng yava tabiak sap, samu haong dom akaok tangin kateik tame dom gilaong di yaok nding.

Ngan haong urang Raglai di Phước Hà, jeng yau di tỉnh Ninh Thuận, sap kèn bầu di kreh ceik glai pang biak sahanak ginreh, nyu hu pandar dalam tuk cúng hamu, ngak apuh, pandar piah ru anek, dalam ndam metai lahik; dalam dom harei lễ hội, sap kèn bầu daok brei mboh hatung hatai anit ranam di likei dam kumei dara bangsa Raglai. Yaom lac dalam sang atau langiu puk palei hu bruk hagait jeng pandar sap kèn bầu, nan lac sap brei thau hatung hatian di manuac haong manuac, di anek manuac haong langik tasik, di anek menuac haong Yang...

Ong Tà Thía Banh – Bí thư đảng ủy xã Phước Xã ndom ka nghệ nhân Tà Yên Lơ yau hadei ini: Urak ini biak kan duah manuac piah pasiam veik kèn Kupoắt, min pak ini daok hu sa-ai Tà Yên Lơ ngak siam bruk ini. Bruk nan biak hu yaom, njauk patui veik khik piah. Kèn bầu biak gheih, brei thau ralo asal kadha yau: meda brei mboh hatai bui sambai tuk thun bahrau mai atau kadha daok cang daok mong akaok thei nan daok pak atah, atau drut droi tuk bilan thu mai…

      Sa thun bahrau tra mai veik, nghệ nhân Tà Yên Lơ daok yuk tagok dom sap tuk glaong tuk biar di kèn bầu, piah raok daa tuai damuai atah jaik gam haong bhap bani  Raglai di buôn palei Phước Hà  uan raok thun bahrau./.  

 

         

 

 

 

Jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)