Ong Võ Thanh Bình, daok di khu phố Hải Phong 1, ban sit Long Hải, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu brei thau, ong ngak bruk gilai la-i di  Long Hải jaik 35 thun, jeng dalam tukvak nan, ong Bình saong dom urang taong ikan karei di pak ini oh hu số gilai, oh hu harak adat saong jeng oh hu tut angan.  

Dom harei tapa, karja palei ieu nao tut angan ka gilai di drei, ong bui sambai lo. Bui sambai kayua lac gilai la-i saong gilai (angaok 6 mét) di urang taong ikan hu “khai sinh”, tui nan bruk taong mek ikan hu mbuan laghaih jang, tuk hu bruk hagait rah tabiak angaok tasik ye mbuan thau hu po di sruh gilai nan: “Meng dahlau mai khaol dahlak oh hu biển số ka gilai la-i, tuk hu bruk poh gaok gauk angaok tasik ye jeng oh thau iew thei, yau angaok jalan kabak ye radaih patuh 2 baoh, 4 baoh daok hu số tuk hu bruk tok khan brei ka công an thau ye langyah chip. Urak ini Karja peih bruk brei số ka gilai la-i ye mikva thei jeng bui sambai. Meyah hadei ini angaok tasik bo hu rah tabiak bruk poh gaok gauk ye urang taong ikan pambuak haong karja palei mbuan laghaih jang”.

Jeng yau urang taong ikan di huyện Long Điền, ong Triết Kim Hải, daok di xã Lộc An, huyện Đất Đỏ brei thau, gilai di sang ong atah 8 mét nao ngak mbang jaik ar, kayua nao mai dalam harei nan ye rilo thun tapa ong oh caik hatai tal bruk njauk hu số ka sruh gilai di ong. Urak ini, karja peih bruk tut angan số gilai, ong saong rilo urang taong ikan dalam bhum jak gauk nao ngak. Tui ong Hải, bruk hu số gilai oh lac daong ka gilai tame tabiak pabah lamnge hu mbuan laghaih bo tuk duah thau ka po gilai, bruk taong mek, số mac gilai … jeng mbuan laghaih jang: “Dahlau mai taong mek jaik ar oh caik hatai tal bruk ini, nao ngak angaok tasik drei jeng mboh huac kayua drei oh hu harak gar, gilai oh hu số. Mbang ini, brei tut angan số gilai meda mbuan laghaih jang, caong khin ngak samar blaoh piah tame tabiak ka nyu mbuan laghaih. Yaok sruh gilai njauk hu số piah tuk tame tabiak khan brei ka jabat chức năng thau”.

Dalam tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hu labaih 2.400 sruh gilai “3 oh” (oh tut angan, oh đăng kiểm saong oh hu harak adat) nan lac gilai la-i, gaiy nan (labaih 6 mét) nao taong mek jaik ar. Dalam 3 bilan tapa, dom puk palei njauk ngak salah blaoh bruk mboh tangin tut angan số ka gilai la-i saong gaiy nan.  

Tui ong Hà Thanh, urang jakar thuỷ sản ban sit Long hải, huyện Long Điền, kayua ban sit lac bãi ngang nan ye rilo sruh gilai pataok oh pataom sa labik saong daok atah ar, nan ye urang jakar njauk nao tal labik piah phát số saong cih vak số ka ghe gilai. Bruk ngak glaih glar min huyện kham merat ngak salah blaoh dalam bilan 3 ini: “Khaol dahlak nao tapak tal yaok baoh sang brei số ka po ghe gilai oh hu số, tuk urang nao tasik ye eng drei vak tagok ghe gilai. Bruk ini UBND bal sit jao ka dom khu phố, tacei pato bhap bani ngak harak khai di sang, hadei di nan yaok urang meda hu pabak brei 1 số, ngak salah blaoh dalam bilan 3”.

Ong Trần Văn Dũng, Phaok jabat Ngak nong saong patagok palei pala, huyện Đất Đỏ brei thau, bruk pabak brei saong cih vak số ka ghe gilai “3 oh” hu mikva njauk hatai pachreih tui nan ye hu mbuan laghaih. Urak ini, huyện Đất Đỏ hu ngak salah blaoh bruk pabak số ka ghe gilai nao mai dalam harei, ngan haong dom sruh ghe gilai daok taong mek ikan oh ka tame ar samu, karja palei meda pachreih bhap bani brei thau thong tin dahlau saong pabak brei số hadei di gilai tame ar: “Rilo meng lac nao taong mek mai dalam harei, biak takik ghe gilai nao meng 3 - 5 harei. Ngan haong dom bruk yau nan, puk palei jak ba po ghe gilai khan brei thau dahlau, hadei di nan brei thau tukvak ka nyu cambaih laih tuk tame ar piah peih ngak bruk cih vak số gilai. Bruk ngak ini hu ngak salah blaoh dalam bilan 3/2024”.

Bruk pabak brei số ka nyaom gilai ini oh lac tok daong ka dom puk palei di tỉnh  Bà Rịa – Vũng Tàu khik iek siam bruk taong mek kaya ikan, bo daok daong ka dom jabat chức năng pasang iek hu, langyah dom sruh ghe gilai taong mek ikan suan adat hukum, oh khan brei thau, oh tui adat hukum di (IUU), taong mek suan labik, suan tapen./.