Ruak meta bhong rah tabiak tuk tal lapih angaok mbaok asar meta gam haong kết mạc mi njauk njaom anek ruak. Tuk njauk ruak, dom rak darah di kết mạc nyu raak tabiak ba tal meta barah di kết mạc saong nao gam haong nduac darah ngak ka urang ruak mboh kan daok.

Makna ba tal ruak pandik meta bhong lac kayua vi rút Adenovirus atau kayua anek ruak yau liên cầu, tụ cầu, phế cầu. Ruak bhian mboh di bilan Hè tal puac mùa Thu. Taphia di nan, labik hu rilo dhul mul, oh hacih sa-at, pandar halau aia nerak tachuak, pandar haong gauk dom janih pandap yau khan uak mbaok, harum patal… jeng lac jalan laghaih ka ruak cak rok patagok  saong tamuh khang jeng jit.

Bruk mboh cambaih abih di ruak ini, lac meta bhong saong hu aih meta. Kadha bhian gaok nan lac urang njauk ruak mboh katal, pandik di meta, hadei di nan mboh yau hu asal cuah dalam meta, meta hu rilo aih meta hu sambo màu hijao atau sambo màu kanjik katam. Puk meta barah, meta bhong, pandik cambaoh, nổi cộm, haok aia meta.

Tuk njauk pandik meta bhong, urang ruak jeng daok mong mboh, meta mong iek yau krung oh hu hagait karei, min meyah caik ka ruak trak, meta urang ruak meda barah bhong, hu màng dalam meta, nduac daraj ala kết mạc… ye mikva drei njauk nao tal bác sĩ piah hu tacei pato.

Piah patrun bruk pandik meta bhong, mikva drei njauk pandar aia hacih, bhian rao tangin meng japol, oh mek tangin jalak meta. Juai pandar haong gauk dom janih pandap yau: khan uak mbaok, jru njaoh meta, kareih camin meta,...

Tuk njauk ruak meta bhong, mikva njauk ngak ka nyu hacih sa-at meng jru njaoh meta saong idung tarakon meng aia sara sinh lý; cuk kareih camin saong pabang mbaok tuk nao tabiak langiu piah pacang khik meta; tuk menei juai caik ka dom hóa chất gam tame meta; juai taom gaok haong urang njauk pandik meta bhong; abih di nyu lac, tuk njauk pandik meta bhong, urang ruak juai taom gaok haong urang karei, plaih ka nyu nyaom mbak ruak.

Bhian di nyu, ruak pandik meta bhong meda abih ruak hadei di 7 - 10 harei. Yau nan min, meyah pandik meta bhong trak, urang ruak njauk nao tal dom labik iek gah meta piah taong ruak, duah tabiak makna ba tal ruak saong hu jalan iek ruak samar drah piah pacang cakak biến chứng trak rah tabiak di meta.

Iek tui makna ba tal ruak, gru jru meda brei pandar jru njaoh meta atau jru menyum ka nyu laghaih haong pren yava di urang njauk ruak. Cambaih laih nan lac:

Jru kháng sinh: Bhian hu brei pandar tuk urang pandik meta bhong kayua vi khuẩn. Langiu di kháng sinh iek ruak meta bhong, urang ruak daok meda pandar gam jru kháng viêm piah plaih di katal mata, pandik meta.

Jru njaoh meta bhian pandar: dom janih jru njaoh meta yau kháng histamin, aia meta nhân tạo, atau jru tani tanat tế bào mast, jru kháng viêm steroid... daong patrun barah, kaptal, bhong meta... meda hu gru jru tacei pato pandar ngan haong dom urang ruak njauk pandik meta bhong kayua dị ứng.

Urang ruak njauk ngak tui panuac tacei pato di gru jru ka liều lượng saong jalan pandar. Tuk pandar juai caik ka akaok kalaok jru gaok tame meta.

Mikva njauk nao pasang iek ruak ka meta yaok thun nan lac jalan ngak siam di abih daong khik caga pren khang di meta, saong mboh hu aval dom janih ruak pambuak pagam tal meta, nan ka meng hu jalan taong ruak samar drah, laghaih, patrun patakik di abih dom biến chứng jhak, ngak khut meta./.