Chr’hoong da ding ca coong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam vêy lấh 96% nắc đha nuôr Cơ Tu. Bấc c’moo đăn đâu, đhr’năng an ninh vel đong cóh apêê chr’val ch’ngai bha dắh, zr’lụ c’noong k’tiếc, zr’lụ pa bhlâng zr’nắh k’đháp âng chr’hoong ta luôn bơơn k’đhơợng nhâm; pr’ặt tr’mông âng đha nuôr ting t’ngay ting bơơn ha dưr dal. Vêy bơơn bh’nơơn n’nâu, lấh đhị apêê chính sách k’rong bhrợ âng Nhà nước, âng vel đong, vêy râu chroi đoọng cắh hắt âng c’bhúh t’coÓh vel, trưởng vel, đợ apêê bấc ngai chắp cóh đha nuôr. Cơnh lâng trách nhiệm, râu lứch loom luônh, lâng t’bách g’lăng âng đay, c’búh n’nâu âi dưr váih poong p’têệt cr’noọ Đảng- loom đha nuôr, chroi bhrợ pa dưr vel đong lâng zư đớc râu liêm prt’hay âng văn hoá acoon ma nứih.

 Bấc c’moo đâu, pr’dưr pr’dzoọng âng muy cha nắc t’coóh t’grắh xóc pluúc plác ặ lứch cắh xay t’ngay p’răng boo, tước zấp đong, lum zấp cha nắc đoọng xay trúih, p’too moon đha nuôr t’bhlâng bhrợ têng cha, tal bhrợ ha rêê ruộng, p’too moon apêê díc diêl p’niên oó n’niên ca coon bấc… âi dưr loóih lâng đha nuôr Cơ Tu cóh chr’val Lăng, chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Nắc đoo t’coóh vel Cơ lâu Nâm, ặt cóh vel pr’ning, chr’val Lăng. N’đhơ âi lấh 86 c’moo, n’đhơ cơnh đêếc t’coóh Cơ lâu Nâm  dzợ pa bhriêl ta bách. P’too moon đha nuôr pa dưr kinh tế t’coóh ta luôn moon nắc choom p’têệt lâng bh’rợ zư đớc văn hoá ty đanh, p’têệt lâng bh’rợ zư crâng, zư tu đác. Tu cơnh đêếc, cơnh lâng đha nuôr Cơ Tu, t’coóh cắh muy nắc anh hùng lực lượng vũ trang, tr’haanh lâng bấc g’lúh zêl prúh a rập a bhuy trông dấc vel đong, nắc dzợ ma nứih lướt l’lăm đhị bh’rợ p’tô moon pa zêng đha nuôr bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông văn hoá, bhrợ pa dưr khối đại đoàn kết pa zêng đha nuôr. T’coóh bơơn lêy cơnh nắc ma nứih đơơng âng tr’ang tr’clá tước lâng đha nuôr Cơ Tu, đhị tơợ a hay l’lăm âi zr’nắh xr’dô, ha ul đha rựt. t’coóh Cơ lâu Nâm xay trúih: t’coóh ting pấh cách mạng đhị bêl dzợ pa bhlâng p’niên. Ting pấh cách mạng, trực tiếp chíên đấu, t’coóh ta luôn hay tước boóp p’too âng Ava “ Đoàn kết, đại đoàn kết- thành công, đại thành công”. Cóh bh’rợ tr’xăl t’mêê, t’coóh ta luôn đươi dua boóp p’too âng Ava đoọng p’too moon đha nuôr, pay cr’noọ xa nay đoàn kết nắc bhrợ bha lâng, đoọng bhrợ pa dưr vel đong ting t’ngay ting tr’xăl pr’hoọm:

                              cóh pa zêng bh;rợ tr’nêng bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông văn hoá, pay cr’noọ xa nay đoàn kết bhlâng bha lâng. Vêy đoàn kết nắc záp râu bh’rợ n’lơơng zêng mặ bhrợ. Đoàn kết tơợ pr’loọng đong, đoàn kết tơợ vel bhươl, tước chr’hoong tước záp tổ chức đoàn thể. Ha dang cắh mặ k’đhơợng zư đớc đoàn kết nắc cr’pân pa bhlâng. Acu rơơm kiêng apêê lang p’niên nâu câi t’bhlâng đấu tranh  bh’rợ ha zuúc moon buôn ơ’uôr, tr’moon mốp. nắc đoo a rập cr’pân bhlâng xoọc đâu. Bil đoàn kết bil zấp râu.

Đhị chr’val c’noong k’tiếc A xan, chr’hoong Tây Giang, moon tước t’coóh Hốih Riếc, đha nuôr cóh đâu cắh ngai cắh năl. Tu Hốih Riếc nắc muy t’coÓh vel gương mẫu, boóp moon têy bhrợ. T’coóh moon, nắc muy cán bộ mặt trận chr’val, đh’rứah lâng nắc muy t’coóh vel chr’nắp, kiêng moon đoọng đha nuôr xơợng nắc a đay ma nứih bhrợ l’lăm zp râu. T’coóh âi l’lăm đớp pay zư đớc crâng; p’too moon ca coon cha chau lướt học liêm ta níh. Pa bhlâng cóh 5 c’moo ha nua, t’coóh đh’rứah lâng pr’loọng đong âi ting pấh bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, pay đoọng k’noọ 1000 mét vuông k’tiếc, k’ha riêng tơơm chr’nóh lâng t’ngay pa brhợ đoọng brhợ bhrợ c’lâng vel bhươl. Đhị đợ bh’rợ tr’nêng liêm ta níh âng t’coóh Hốih Riếc, đha nuôr vel A rơợng 3 moon la lay lâng chr’val A xan moon za zum âi t’bhlâng xơợng bhrợ pa dưr pr’loọng đong văn hoá, vel văn hoá, pay đoọng k’tiếc, tơơm chr’nóh, tr’mam đoọng brhợ pa dưr bh’rợ za zum, c’lâng c’tốch vel bhươl, chroi đoọng bhrợ pa đơớh bh’rợ xa nay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê cóh vel đong chr’val. Công cơnh t’coóh vel Cơ lâu Nâm, t’coóh Hốih Riếc ta luôn moon ghít, cóh zp râu bh’rợ, choom đớc đoàn kết nắc bha lâng:

                           Cóh 19 cr’noọ xa nay âng bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, cóh đêếc azi p’ghít xay trúih p’too moon đha nuôr đoàn kết, brhợ pa dưr pr’loọng đong văn hoá; xơợng bhrợ liêm đợ c’lâng xa nay âng Đảng lâng Nhà nước; n’niên vêy kế hoạch băn par ca coon liêm. Pa bhlâng nắc cóh bh’rợ zư lêy crâng, azi ta luôn lướt p’too moon đha nuôr zư đớc crâng, zư đớc tr’mông tr’mêêh âng vel bhươl. Cắh choom ting apêê  mốp lệt nđắh lơơng ha zuúc moon, bhrợ bil râu yêm têêm, đoàn kết, cắh bhrợ t’váih pr’đơợ đoọng apêê n’lơơng pa hư crâng.

Năl ghít chr’nắp bh’rợ âng t’coóh vel, ma nứih vêy chr’nắp cóh đha nuôr đhị pa dưr kinh tế xã hội, k’đhơợng nhâm quốc phòng an ninh, đảng uỷ, chính quyền lâng MTTQVN chr’hoong Tây iang âi k’đhơợng xay liêm ta níh bh’rợ bhrợ bấc bh;rợ liêm crêê âng apêê t’coóh vel. Bh’nơơn đoọng lêy, bấc bh’rợ thi đua bơơn tr’xăl t’mêê lâng ha dưr dal chát lượng âi bhrợ liêm crêê tước pr’ặt tr’mông âng đha nuôr. Bấc bh’rợ cơnh: bhrợ c’lâng c’tốch vel bhươl, bhrợ pa dưr apêê c’bhúh pa dưr kinh tế… bấc pr’đhang chóh ha roo đác; chóh tơơm a crơớt, tơơm ba kích, đẳng sâm; băn a xiu… tr’nơợp âi chô đơơng thu nhập z’zăng dal ha đha nuôr. Bh’rợ bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông văn hoá bơơn pa dưr, prang chr’hoong vêy 38/70 vel bơơn xay moon vel văn hoá, 58/70 vel vêy Gươl, 8/10 chr’val âi chóh bhrợ Gươl đfhị trung tâm hành chính chr’val. Bh’nơơn choom hơnh bhlâng nắc c’moo 2015, chr’val A Nông bơơn xay moon nắc bơơn cr’noọ xa nay vel bhươl t’mêê. Xoọc đâu, bình quân cr’noọ xa nay vel bhươl t’mêê âng 9 chr’val n’lơơng nắc bơơn tơợ 7-14 cr’noọ xa nay/chr’val. Bh’nơơn n’nâu vêy râu chroi đoọng ga mắc âng c’bhúh t’coóh vel, trưởng vel, ma nứih bấc ngai chắp cóh vel bhươl. T’coóh Cơlâu Nghi, Chủ tịch UBMTTQVN chr’hoong Tây Giang moon ghít:

                     Râu pa dưr âng chr’hoong tây Giang choom moon ghít nắc đoo đươi vêy bh’rợ tr’nêng âng apêê t’coóh vel, ma nưih bấc ngai chắp. apêê đoo vêy p’rá mặ p’too moon ca coon cha chau. Đh’rứah lâng đợ c’lâng xa nay âng apêê đoo bơơn bh’cộ chr’hoong ta luôn ta mêêng xơợng. Tu cơnh đêếc zp chủ trương cóh đâu đha nuôr pa bhlâng xơợng đươi. Cóh cr’chăl ha y, ting bh;rợ xa nay 07 n’đắh bh’rợ p’too moon đha nuôr, azi vêy bhrợ pa dưr muy đề án pa dưr bh’rợ chr’nắp âng t’coóh vel, mặt trận vêy xay moon lâng pa zum lâng ban p’too moon đha nuôr Huyện uỷ bhrợ pa dưr xay bhrợ Nghị quyết đại hội XVI âng Đảng bộ chr’hoong.

Choom moon ghít, t’coóh vel lâng ma nứih vêy bấc ngai chắp cóh đha nuôr acoon cóh cóh vel đong chr’hoong Tây Giang moon la lay lâng tỉnh Quảng Nam moon za zum vêy bh’rợ pa bhlâng chr’nắp cóh pr’ặt tr’mông âng đha nuôr. N’đhơ nặc, bấc apêê xoọc đâu zêng t’coóh đhur, n’đhơ cơnh đêếc tinh thần trách nhiệm dal lâng râu chắp hơnh lâng đha nuôr bấc, apêê đoo cắh đhêy t’bhlâng p’too moon đha nuôr pa dưr tinh thần đoàn kết, brhợ pa dưr vel bhươl ca van ca bhố, t’bhlâng ting pấh bhrợ pa dưr pr’đơợ chính trị nhâm mâng, zư đớc lâng pa dưr đợ râu chr’nắp văn hoá liêm pr’hay âng zấp c’bhúh acoon ma nứih./.

 Hạt nhân trong công tác vận động quần chúng ở cơ sở

 Huyện miền núi Tây Giang, tỉnh Quảng Nam có hơn 96% là đồng bào Cơ Tu. Những năm gần đây, tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở các xã vùng sâu, vùng biên giới, vùng đặc biệt khó khăn của huyện  luôn được giữ vững; Đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào ngày càng được nâng cao. Có được kết quả này, bên cạnh những chính sách đầu tư của Nhà nước, của địa phương, có sự đóng góp không nhỏ của đội ngũ già làng, trưởng bản, những người có uy tín trong cộng đồng. Bằng  trách nhiệm, sự nhiệt tình, năng nổ của mình, đội ngũ này đã trở thành cầu nối ý Đảng-lòng dân, góp phần giúp bản làng phát triển và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

  Nhiều năm nay, hình ảnh một ông già tóc bạc không kể ngày nắng, ngày mưa, đến từng nhà, gặp từng người để tuyên truyền, vận động bà con tăng gia sản xuất, khai hoang ruộng nước, các cặp vợ chồng trẻ sinh đẻ có kế hoạch…đã trở nên thân thuộc với đồng bào Cơ Tu ở xã Lăng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Đó là già làng Cơ lâu Nâm, ở thôn Pr’ning, xã Lăng.  Dù đã ngoài 86 tuổi, nhưng già Cơ lâu Nâm vẫn còn nhanh nhẹn và minh mẫn lắm. Vận động bà con phát triển kinh tế ông luôn nhắn nhủ họ phải gắn liền với việc bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống dân tộc, gắn với bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn nước. Chính vì thế, với bà con Cơ tu, ông không chỉ là một Anh hùng lực lượng vũ trang, nổi tiếng bằng những trận đánh ác liệt giải phóng quê hương, mà còn là người đi đầu trong công tác vận động toàn dân xây dựng đời sống văn hoá, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. Ông được xem như người mang ánh sáng đến với đồng bào Cơ Tu, nơi xưa nay vốn cơ cực đói nghèo và còn nhiều lạc hậu. Ông Cơ Lâu Nâm chia sẻ: ông tham gia cách mạng khi còn rất trẻ. Tham gia cách mạng, trực tiếp chiến đấu, ông luôn ghi nhớ lời dạy của Bác “Đoàn kết, đại đoàn kết- thành công, đại thành công”. Trong công cuộc đổi mới, ông luôn vận dụng lời bác dạy để tuyên truyền vận động bà con lấy tiêu chí đoàn kết làm đầu để xây dựng quê hương ngày càng khởi sắc:

                   Trong tất cả các phong trào xây dựng đời sống văn hoá lấy tiêu chí đoàn kết làm đầu. Có đoàn kết thì mọi công việc khác mới thành công được. Đoàn kết từ gia đình, đoàn kết từ bản làng, tới huyện tới các tổ chức, đoàn thể. Nếu không giữ vững tình đoàn kết  sẽ có rất nhiều hệ luỵ kéo theo. Tôi mong muốn các thế hệ con cháu đấu tranh quyết liệt việc chia rẽ bè phái, đố kỵ nhau, trù dập lẫn nhau. Đó là giặc nguy hiểm nhất hiện nay. Mất đoàn kết là mất tất cả.

 Tại xã biên giới A xan, huyện Tây Giang, nhắc đến ông Hốih Riếc, bà con nơi đây không ai là không biết. Bởi Hốih Riếc là một già làng gương mẫu, “miệng nói tay làm”.  Ông bảo rằng, là một cán bộ mặt trận xã, đồng thời là một người già làng uy tín, muốn nói bà con nghe theo thì mình phải là người làm trước, gương mẫu trong tất cả mọi việc. Ông xung phong nhận khoán bảo vệ rừng; vận động con cháu đi học đến nơi đến chốn.  Đặc biệt  trong 5 năm qua, ông cùng gia đình đã tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, hiến gần 1000 mét vuông đất, hàng trăm cây trồng và ngày công lao động để làm đường giao thông nông thôn. Thông qua những việc làm cụ thể của ông Hốih Riếc, bà con thôn A rơờng 3 nói riêng và xã A xan nói chung đã tích cực hưởng ứng phong trào xây dựng gia đình văn hoá, thôn văn hoá, hiến đất, cây cối, vật kiến trúc để xây dựng công trình công cộng, đường giao thông nông thôn, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã. Cũng như già làng C lâu Nâm, ông Hốih Riếc luôn nhấn mạnh, trong tất cả lĩnh vực, phải đặt đoàn kết làm đầu:

                    Trong 19 tiêu chí của Chương trình xây dựng nông thôn mới, trong đó chúng tôi chú trọng đi tuyên truyền vận đồng nhân dân đoàn kết, xây dựng  gia đình văn hoá; thực hiện tốt chủ trương ường lối của Đảng và Nhà nước; sinh đẻ có kế hoạch nuôi con tốt, dạy con ngoan. Đặc biệt trong việc bảo vệ rừng, chúng tôi thường xuyên đi vận động tuyên truyền giữ rừng, giữ nguồn sống của dân làng. Không được theo những người từ nơi khác đến xúi dục, mất trật tự an ninh, mất đoàn kết, không tạo điều kiện cho các thế lực phá rừng có hệ thống.

 Xác định vai trò của già làng, người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số trong  phát triển  kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh, Đảng ủy, chính quyền và MTTQ huyện Tây Giang đã chỉ đạo sâu sát phong trào làm nhiều việc tốt của già làng, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Hiệu quả cho thấy, các phong trào thi đua được đổi mới và nâng cao chất lượng đã tác động tích cực đến đời sống của nhân dân. Nhiều phong trào như: làm đường giao thông nông thôn, xây dựng các đội, nhóm phát triển kinh tế…nhiều mô hình trồng lúa nước; trồng cây cao su, cây dược liệu (bakích, đảng sâm); nuôi cá nước ngọt,…bước đầu đem lại thu nhập khá cho bà con. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa được phát huy, toàn huyện có 38/70 thôn được công nhận thôn văn hóa, 58/70 thôn có Gươl sinh hoạt cộng đồng, 08/10 xã dựng Gươl tại trung tâm hành chính xã. Kết quả đáng phấn khởi là năm 2015, xã A Nông đã được công nhận đạt chuẩn Nông thôn mới. Hiện nay, bình quân số tiêu chí Nông thôn mới của 9 xã còn lại đạt từ 7-14 tiêu chí/xã. Kết quả này có sự đóng góp lớn của đội ngũ già làng trưởng bản, những người có uy tín trong cộng đồng. Ông Cơ lâu Nghi Chủ tịch UBMTTQVN huyện Tây Giang khẳng định:

            Sự phát triển của huyện Tây Giang chính là nhờ của vai trò các già làng có uy tín. Họ có tiếng nói đã vận động con cháu. Đồng thời những định hướng đề xuất của họ được lãnh đạo huyện luôn lắng nghe. Chính vì thế mọi chủ trương trên này nhân dân rất đồng tình ủng hộ. Trong thời gian tới, theo chương trình 07 về công tác dân vận chúng tôi sẽ xây dựng một đề án để phát huy vai trò của già làng. Mặt trận sẽ tham mưu phối hợp với Ban dân vận Huyện uỷ sẽ xây dựng triển khai Nghị quyết Đại hội XVI của Đảng bộ huyện.

Có thể khẳng định, già làng và người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Tây Giang nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung có vai trò rất quan trọng trong đời sống của bà con. Mặc dù, đa số họ hiện nay tuổi tác đã cao, sức khoẻ yếu, nhưng với tinh thần trách nhiệm cao và sự tín nhiệm của dân làng, họ đã không ngừng nỗ lực vận động bà con phát huy tinh thần đoàn kết, xây dựng thôn làng ấm no, tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá đặc sắc của từng dân tộc./.