# Đhanuôr lâng pr’zợc chắp nhêr! Băn xong p’lóh buôn bhlâng, zên pa’câl cung dal, mưy pa’glúh zên bhrợ c’roọl, c’âl pay m’ma nắc choom băn padưr. Băn xong p’lóh zr’nắh k’đhạp cắh mơ băn a’ọc, tu xong p’lóh doọ buôn k’ay, buôn băn, ch’na cha cung buôn nắc cơnh bhơi r’véh, p’lêê p’coo buôn bơơn. Nâu đoo cung nặc xay moon zr’nưm âng bấc ngai ơy băn lêy liêm choom bh’rợ nâu.

# Anoo Đinh Văn Duyệt, ắt cóh chr’val Quy Hoá, chr’hoong Minh Hoá, tỉnh Quảng Bình đoọng năl, bấc ngai moon băn xong p’lóh k’đhạp, tu nâu đoo nắc a’đhắh cắh buôn bơơn, hân đhơ cơnh đêếc, lalua lêy nắc băn padưr buôn bhlâng. Ch’na cha cung buôn bơơn, cơnh bhơi r’véh, p’lêê p’coo lâng cr’liêng a’bhoo.

Anoo Vũ Duy Linh, ắt cóh vel Hội Xá, chr’val Tân Quang, chr’hoong Ninh Giang, tỉnh Hải Dương moon, xong p’lóh nắc râu a’đhắh cắh đắh cha lêệ la, t’ngay bếch, doọ lấh cha bấc, hân đhơ cơnh đêếc hi’dưm nắc cha bấc bhlâng. Xong p’lóh vêy c’rơ cóh a’chặc a’rang zêl cha’groong cr’ay, liêm buôn ắt mamung, doọ buôn k’ay, cung doọ râu chấc k’rang đắh bhiệc pa’glúh câl lâng liêm glặp lâng cr’noọ bh’rợ xăl bhrợ bh’rợ tr’nêng âng đhanuôr ooy cr’chăl đô thị hoá, bêl k’tiếc bhrợ têng ting t’ngay ting m’bứi. hân đhơ cơnh đêếc, băn xong p’lóh nắc bơơn bh’nơơn liêm choom, lêy băn bhrợ liêm crêê c’lâng.

(Nhạc cắt)

# Bhiệc băn padưr xong p’lóh nắc lêy p’gít 2, 3 râu cơnh đâu:

Mưy nặc: Băn xong p’lóh buôn lấh mơ băn a’ọc, lấh mơ nắc choom băn cóh ping đông dal tầng. bhrợ c’roọl băn xong p’lóh hân đhơ doọ lấh bhứah, mơ 1 mét vuông 1 p’nong ặt.

C’roọl băn xong p’lóh lêy bhrợ m’pâng tr’ang, m’pâng k’năm, hân đhơ doọ tr’ang zâp đhị, oó đoọng đác boo moót lâng p’răng pứih, têêm ngăn liêm goóh, đha’hư mát. Nền lâng tang c’roọl bhrợ lâng bê tông cơợng 8-10 cm, độp đa’đêng mơ 3-4% đoọng đác lướt hooi lâng đoọng xong p’lóh doọ choom rục glúh….bha’nụ c’roọl nắc xây gạch dal mơ 50 cm lâng g’roong nam B40 dal mơ 1,5 mét, băn căn lâng conh nắc 3,2 mét. Vêy chr’tốp dal g’đêl p’răng boo, lêy pay c’lâng liêm glặp doọ lưm p’răng bêl hân noo p’răng goóh, doọ lưm boo đhí bêl hân noo ha’ọt. đắh hoọng nắc vêy c’lâng chr’hooi đác hooi. Zâp t’ngay pay vòi phun đác đoọng rau paliêm c’roọl, oó đợc ch’na cha u’xưa, êệ xong p’lóh cóh c’roọl lêy pay lơi, paliêm pa’sạch c’roọl bh’năn.

xong p’lóh kiêng ặt cóh boọng gợp, hân đhơ cơnh đêếc oó bhrợ cóh boọng k’tiếc, ahêê lêy bhrợ boọng gợp đoọng ha xong p’lóh lâng n’coo mơ 50-60 cm, đợc cóh ping nền c’roọl, liêm buôn, têêm ngăn đha’hư mát nắc choom ặ.

Đhị đợc đoọngh ch’na, đác nắc cung liêm glặp, pậ mơ 20-25cm, dal 20-25 cm, bhrợ cóh ngoai tang, oó đoọng đác moót bhrợ nha’nhự dzong nền c’roọl băn. Cóh c’roọl nắc lêy đợc 2, 3 c’nắt n’loong, nam păn cắh cậ đhêl đoọng xong p’lóh paliêm c’niêng, doọ dzợ pa’hư c’roọl.

# Bơr nặc: ooy acoon m’ma.

Choom băn xong p’lóh bơơn đắh crâng dading đơơng chô cắh cậ câl pay đhị zâp c’roọl bh’năn đắh lơơng. xong p’lóh pay tơợ zâp c’roọl bh’năn ơy ta băn nắc liêm choom lấh, băn mơ 1 c’xêê nắc đoọng ặt lalay lâng a’căn, pay băn đhị lơơng. Zâp cr’loọng choom băn 2-3 p’nong. Băn pa’xoọng mơ 1 c’xêê dzợ nắc choom đơơng pa’câl bhrợ m’ma. xong p’lóh m’ma xoọc đâu cắh vêy bấc, hadang kiêng câl nắc lêy xay moon zước câl đợc l’lăm đhị zâp đhị băn padưr bấc.

Bêl câl lêy p’gít câl pay xong p’lóh đợ đhị liêm choom, têêm ngăn nắc xong p’lóh ơy ta băn zư liêm choom, oó câl pay xong p’lóh ta bơơn đắh crâng tu bơơn pay đắh crâng nắc k’đhạp zư lêy lâng cắh buôn r’rứah. Lấh mơ, xong p’lóh nắc vêy tơơm ríah liêm gít lâng vêy bha ar kiểm dịch, chứng nhận âng kiểm lâm. Hadang câl xong p’lóh hadợ cắh vêy bha ar chứng nhận nắc bhrợ cắh liêm crêê pháp luật lâng ta pay pachô.

# Pêê nặc: Zư lêy xong p’lóh xoọc ma coon:

1 p’nong xong p’lóh hi’lêệng mơ 15-25 ký, mamung đenh mơ 15-20 c’moo. xong p’lóh k’dâng 1 c’moo, hi’lêệng 10 ký nắc choom đoọng r’rứah. xong p’lóh buôn ặt mamung lalay 1 ađay, tước bêl hân noo r’rứah nắc acoon conh vêy lướt chấc t’bơơn pr’zợc. đợ mơ pazưm xong p’lóh nắc 1 conh, 3, 4 căn, hân đhơ cơnh đêếc nắc lêy p’gít xong p’lóh cắh vêy ặt zr’nưm đenh. Lêy đợc acoon conh ắt lalay, tước bêl pa trơơi bhrợ m’ma nắc đoọng ắt zr’nưm.

xong p’lóh conh bêl đoọng ặt zr’nưm lâng căn nắc dodộng cha pa’xoọng ha’roo, a’bhoo, giá a’tuông..lâng đợ ch’na cha bấc đạm, chất béo. xong p’lóh căn bêl rứah acoon nắc dodộng cha pa’xoọng bấc chất đạm, chất béo đoọng váih bấc sữa đoọng acoon măm lâng đoọng đấh dưr pậ, têêm ngăn c’rơ đoọng ha acoon căn mamung k’rơ bêl đoọng acoon măm lâng n’jứah xoọc đơơng acoon cóh luônh. xong p’lóh buôn lướt vốch, cha đắh bêl hi’dưm, nắc đợ mơ ch’na cha bêl hi’dưm bấc lấh mơ t’ngay.

Cr’chăl t’ngay đơơng acoon cóh luônh âng xong p’lóh mơ 3 c’xêê, mơ 90-95 t’ngay. xong p’lóh buôn rứah bêl hi’dưm, 1 c’moo rứah 2 chu, zâp chu rứah nắc 1-3 p’nong, buôn nặc 2 p’nong, acoon t’mêê rứah nắc hi’lêệng mơ 100 gr đhị 1 p’nong. xong p’lóh acăn xang bêl rứah nắc đoọng cớ ặt zr’nưm lâng conh đoọng ra’văng ha g’lúh r’rứah t’tưn. Choom năl gít bêl xong p’lóh căn kiêng ặt lâng conh, bêl gợ apêê dzoọng mưy đhị, cắh p’gớt, p’rai văng ooy ping, bêl đêếc nắc đoọng ặt lalay lâng p’lonh acoon conh moót.

# Puôn nặc: đắh ch’na cha:

xong p’lóh nắc râu a’đhắh cha ba buôn, đợ ch’na cha âng đoo cơnh râu a’lanh, a’puội, a’xiu, ríah n’loong, hi’la, bhơi r’véh, p’lêê p’coo, hân đhơ lâng p’lêê k’dzụa, xêệp, a’tăng… choom pa’xoọng n’hang ta’rí, k’roóc đoọng xong p’lóh crêếh, váih bấc can xi lâng đoọng xong p’lóh joọt c’niêng.

Buôn lêy xong p’lóh cha 2 ký ch’na 1 p’nong 1 t’ngay. Hân đhơ cơnh đêếc, bêl xong p’lóh rứah acoon nắc lêy pa’xoọng đoọng cha bấc chất đạm, chất béo, chất bột, đường… đoọng acoon đấh dưr pậ, acăn doọ lấh bil bấc c’rơ g’lêếh, tu n’jứah t’váih sữa băn acoon n’jứah đơơng cớ acoon cóh luônh. Ch’na cha đoọng ha xong p’lóh lêy pa’xoọng ríah n’loong zâp râu, xong p’lóh conh nắc k’rơ lấh mơ đoọng ặt lâng căn.

T’bấc chất khoáng ooy ch’na cha đoọng ha xong p’lóh, đoọng 2 gam bhoóh 1 p’nong đhị 1 t’ngay, hadang vêy pr’đơợ nắc đoọng 100-200g n’hang ta’rí, k’roóc 1 p’nong ooy 1 t’ngay.

Zâp râu ch’na chr’nắp dodộng cha cơnh p’lêê p’coo, bhơi r’véh, cám cr’liêng pazưm, ha’roo, a’bhoo, a’tuông zâp râu….

xong p’lóh cha p’lêê p’coo, bhơi r’véh nắc doọ lấh âm bấc đác, hân đhơ cơnh đêếc cung lêy đợc đác cha’ngaách liêm zâp đoọng âm, lêy đợc mơ 1 lít 1 p’nong đhị 1 t’ngay. xong p’lóh buôn âm đác bêl ra’diu lâng đhâng. xong p’lóh cắh kiêng hoọm p’dzong, hadang dzọng nắc buôn plóh, cắh liêm choom.