Coh đong ặt liêm mâng đhị tổ dân phố Bon Đưng 1, phường Lang Biang – Đà Lạt, t’cooh Păng Ting Sin, manưih Cơ Ho xoọc k’rang lêy bhươn pô tơợ ch’ngai lâng điện thoại t’bech. T’cooh truih, lalăm a hay zr’lụ k’tiếc nâu k’đhap đha rựt bhlầng, đhanuôr muy choh tơơm ha roo, a bhoo lâng tơơm cà phê a năm, bh’nơơn pa chô căh zập cha. Rau liêm choom năc tơợ c’moo 2009, bêl t’cooh đh’rưah lâng bấc đhanuôr lơơng ơy xăl choh tơơm pô hồng.“Lalăm ahay, đhanuôr năc muy choh ha roo, a bhoo năm, muy cr’chăl năc choh cà phê ha dợ bh’nơơn pa chô căh tệêm ngăn. Tơợ c’moo 2009 bơr pêê pr’loọng đhanuôr acoon coh coh a ral da ding Lang Biang nâu ơy xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn, pa bhlầng nắc choh tơơm pô hồng. Bh’nơơn pa chô tơợ tơơm pô hồng ghit lêy, ơy năl cơnh bhrợ âng khoa học kỹ thuật. Pô hồng liêm cra năc liêm choom bhlầng cơnh lâng cr’noọ đươi âng t’mooi”.

Tơợ bơr pêê sào k’tiếc tơợp choh, tước nâu kêi, pr’loọng t’cooh Păng Ting Sin ơy choh t’bhưah 2ha pô hồng. Zập c’xêê, zập héc ta pô hồng pa chô bh’nơơn mơ 150.000 bêệ pô. Chr’năp pa câl tơợ 1.200 – 1.500 đồng/bêệ, zập c’xêê pr’loọng t’cooh Sin vêy pa chô thu nhập k’ha riêng ức đồng.

Đhị phường La Biang – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, căh muy pr’loọng t’cooh Sin, bấc pr’loọng đhanuôr lơơng cung xoọc bhrợ pa dưr ca van đươi tơợ choh pô nâu. T’cooh Lương Văn Tuấn, muy cha nắc đhanuôr ơy đanh c’moo choh pô hồng đoọng năl:“Tơơm pô hồng thu nhập dal lâh tơơm cha p’lêê, tơơm cà phê, tơơm pô cúc căh cợ tơơm pô rau lơơng. Anoo kinh doanh tơơm cà phê năc anoo bhrợ bơr pêê mẫu. Ha dang kinh doanh tơơm pô hồng anoo bhrợ mơ 3 sào, 5 sào anoo vêy thu nhập dal lâh. Chr’năp pô hồng đhị đâu vêy cr’chăl pa câl nắc 4000, 5000, 6000 đồng”.

Tơơm pô hồng pa chô thu nhập liêm choom cơnh lâng manưih choh, ha dợ zên k’rong bhrợ xoọc tr’nơợp bấc, ghit nắc cơnh 1.000m2 đong kính cung tước mơ 200 ức đồng. Tu cơnh đêêc, t’cooh Hồ Công Định, Chủ tịch Hội Nông dân phường Lang Biang – Đà Lạt đoọng năl, jưah lâng c’rơ pa zay âng zập pr’loọng đhanuôr, đhr’năng t’bhưah đhăm choh tơơm pô hồng, đhanuôr phường Lang Biang – Đà Lạt, pa bhlầng nắc đhanuôr Cơ Ho pay 25% ma nưih âng phường ta luôn bơơn đớp rau ting zooi bhrợ âng chính quyền cung cơnh zập tổ chức hội, đoàn thể vel đong:“Đăh ngân hàng chính sách zooi zên choh bhrợ zập pr’loọng 100 ức đồng. Ha dợ Quỹ zooi đhanuôr, bêl apêê pr’loọng đhanuôr vêy xa nay bh’rợ, đề án năc Thường trực Hội xrặ đề án zooi muy pr’loọng tơợ 50 tước 200 ức đồng lêy ting đề án xrặ. Đh’rưah lâng đêêc, hội cung pa zưm lâng apêê đơn vị đơơng m’ma choh, pr’đươi  bhrợ, phân bón cung cơnh zập pr’đươi đoọng bhrợ lalăm lâng bêl đhanuôr ơy vêy thu nhập năc chroot pa văl zên lâng doọ vêy chroot zên lãi”.

Tơợ zr’lụ ha rêê choh ha roo, phường Lang Biang – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng nâu kêi ơy ta moon nắc “Zr’lụ choh pô hồng bấc bhlầng âng Tây Nguyên”. Pazêng phường xoọc vêy lâh 3.000ha đhăm choh pô zập rau, coh đêêc cơnh pô hồng bấc tước 800ha. Pr’căn Nguyễn Thị Cẩm Giang, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Lang Biang – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng đoọng năl, vel đong năl ghit pô hồng năc tơơm chr’noh bha lầng, pa têệt lâng c’lâng bhrợ cha âng đhanuôr lâng chr’năp tr’haanh âng vel đong:“Azi ta luôn xay moon, t’pâh đhanuôr acoon coh pa ghit bhiệc choh pô hồng đoọng jưah pa dưr pr’ặt tr’mông pr’loọng đong, jưah zư lêy bh’rơ truyền thống âng vel đong, pa têệt lâng chr’năp tr’haanh pô hồng Lang Biang. Azi cung lêy ghit bhiệc đoọng ha đhanuôr acoon coh choh t’bhưah rơ veh, pô moon za zưm, đhăm choh tơơm pô hồng moon lalay năc cấp ủy, chính quyền vel đong k’rang, zooi đhanuôr, pa bhlầng nắc pa choom đoọng khoa học kỹ thuật, zooi vặ zên đoọng ha đhanuôr vêy zên  bhrợ đong gương, t’bhưah đhăm choh, pa dưr dal bh’nơơn pr’đươi tơợ tơơm pô hồng”.

C’moo 2021, pr’đơc tr’haanh “Hoa hồng Lang Biang” năc ơy bơơn đăng ký bảo hộ, moon ghit chr’năp âng zr’lụ k’tiếc cao nguyên. Pô hồng Lang Biang nâu kêi căh muy năc pr’đươi ha rêê đhuôch, năc dzợ muy chr’năp pa căh âng loom ting xơợng đươi, âng c’rơ lâng p’rơơm ha dưr âng đhanuôr đhị zr’lụ k’tiếc nâu./.

TỪ BẮP, LÚA ĐẾN NHỮNG ĐÓA HỒNG Ở LANG BIANG

Từ vùng đất với sản xuất nông nghiệp chủ yếu là lúa, bắp, nay vùng núi Lang Biang, tỉnh Lâm Đồng đã rực rỡ sắc hồng của những cánh hoa mang thương hiệu nổi tiếng:“Hoa hồng Lang Biang”. Cây hoa hồng ở Lang Biang không chỉ mang lại vẻ đẹp mà còn đem đến cuộc sống sung túc cho nhiều người dân nơi đây.

Trong ngôi nhà khang trang ở tổ dân phố Bon Đưng 1, phường Lang Biang - Đà Lạt, ông Păng Ting Sin, dân tộc Cơ Ho đang điều khiển hệ thống tưới vườn hoa từ xa bằng điện thoại thông minh. Ông kể, trước đây vùng đất này còn nghèo khó, người dân chỉ quanh quẩn với cây lúa, cây bắp, cây cà phê mà thu nhập chẳng đủ sống. Bước ngoặt đến vào năm 2009, khi ông cùng một số người dân mạnh dạn chuyển đổi sang trồng cây hoa hồng:“Trước đây bà con chỉ có trồng lúa, trồng bắp, một thời gian thì cũng trồng cà phê nhưng thu nhập thì không được ổn định. Từ năm 2009 một số hộ dân người đồng bào dân tộc thiểu số dưới chân núi Lang Biang này cũng đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đặc biệt là trồng hoa hồng. Hiệu quả mà chăm sóc cây hoa hồng đã có những tiến bộ rất nhiều, nắm được khoa học kỹ thuật để mà chăm sóc. Hoa hồng đẹp, tươi, phù hợp với thị hiếu của khách hàng”.

Từ vài sào đất trồng thử, đến nay gia đình ông Păng Ting Sin đã mở rộng, duy trì diện tích sản xuất 2ha hoa hồng. Hàng tháng mỗi ha hoa hồng cho thu hoạch khoảng 150.000 nghìn cành hoa. Chỉ với giá bán từ 1.200-1.500 đồng/cành, hàng tháng gia đình ông Sin có thu nhập hàng trăm triệu đồng.

Ở phường Lang Biang- Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, không riêng gì gia đình ông Sin, nhiều hộ dân khác cũng đang làm giàu nhờ loài hoa biểu tượng của tình yêu này. Ông Lương Văn Tuấn, một nông hộ trồng hoa hồng lâu năm cho biết:“Cây hoa hồng thu nhập vẫn hơn cây ăn trái, cây cà phê, cây hoa cúc hay bất cứ hoa gì. Anh kinh doanh cây cà phê thì anh làm vài mẫu. Nếu kinh doanh cây hoa hồng anh làm cỡ tầm 3 sào, 5 sào anh thu nhập gia đình anh có thể là tốt hơn rồi. Giá bông hồng ở đây có thời điểm bán là 4.000, 5.000, 6.000 đồng”.

Cây hoa hồng mang lại thu nhập tốt cho người trồng, song vốn đầu tư ban đầu cao, cụ thể chỉ riêng 1.000m2 nhà kính cũng tới khoảng 200 triệu đồng. Bởi vậy ông Hồ Công Định, Chủ tịch Hội Nông dân phường Lang Biang- Đà Lạt, cho biết, cùng với nỗ lực của từng hộ dân, quá trình mở rộng diện tích cây hoa hồng, người dân phường Lang Biang- Đà Lạt, nhất là bà con dân tộc thiểu số Cơ Ho chiếm 25% dân số của phường luôn nhận được sự đồng hành, hỗ trợ của chính quyền cũng như các tổ chức hội, đoàn thể địa phương:“Bên ngân hàng chính sách hỗ trợ vốn hỗ trợ việc làm một hộ tối thiểu là 100 triệu đồng. Còn Quỹ hỗ trợ nông dân, khi các hộ nông dân có chương trình, có đề án thì Thường trực Hội sẽ viết đề án hỗ trợ trung bình một hộ khoảng từ 50 đến 200 triệu đồng tùy theo đề án viết. Song song với đó, hội cũng liên kết với các đơn vị cung ứng giống, vật tư, phân bón cũng như các trang thiết bị cung cấp  trước và khi nông hộ có thu nhập thì mới thanh toán lại và không có tính lãi”.

Từ vùng lúa rẫy, phường Lang Biang - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng bây giờ được mệnh danh là “thủ phủ hoa hồng của Tây Nguyên”. Toàn phường hiện có hơn 3.000ha diện tích trồng hoa các loại, trong đó riêng hoa hồng chiếm khoảng 800ha. Bà Nguyễn Thị Cẩm Giang, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Lang Biang- Đà Lạt, cho biết, địa phương xác định hoa hồng là cây trồng chủ lực, gắn liền với phát triển kinh tế hộ gia đình và thương hiệu địa phương:“Chúng tôi thường xuyên tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc thiểu số chú trọng việc trồng cây hoa hồng để vừa phát triển kinh tế gia đình vừa giữ gìn nghề truyền thống của địa phương gắn với thương hiệu hoa hồng Lang Biang. Chúng tôi cũng xác định để đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục mở rộng diện tích rau, hoa nói chung, diện tích cây hoa hồng nói riêng thì cấp uỷ, chính quyền địa phương quan tâm, hỗ trợ bà con, đặc biệt là chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ vay vốn để cho bà con đầu tư nhà kính mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng sản phẩm cây hoa hồng”.

Năm 2021, nhãn hiệu “Hoa hồng Lang Biang” chính thức được đăng ký bảo hộ, khẳng định vị thế thương hiệu của vùng đất cao nguyên. Hoa hồng Lang Biang giờ không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, mà còn là biểu tượng của niềm tin, của sức sống và khát vọng vươn lên của người dân vùng đất này./.