LÊ VÂN TRÚC LY

 Có một người đàn ông quê ở tỉnh Hải Dương, do một sự tình cờ tìm đến H. Tây Giang, tỉnh Quảng Nam và ở lại đó ròng rã 6 năm liền cùng đồng bào Cơ Tu, học tiếng, ghi chép, sưu tầm và đặt lời cho những làn điệu dân ca bản địa. Và qua làn sóng của Đài TNVN, những bài dân ca Cơ Tu do ông sưu tầm đã nhanh chóng được phổ cập đến đông đảo đồng bào sống dọc dải  Trường Sơn...

               Trong số những bài dân ca Cơ Tu được thính giả của Chương trình phát thanh tiếng Cơ Tu Đài TNVN yêu cầu nhiều, có gần 40 bài dân ca Cơ Tu do nhạc sĩ Bhriu Huy Hoàng sưu tầm và đặt lời. Những cuộc điện thoại của thính giả gọi đến thường có một câu hỏi: Bhriu Huy Hoàng có phải là người Cơ Tu không? Và khi nghe giải thích: nhạc sĩ ấy tên thật là Vũ Huy Hoàng, người Kinh, quê ở tỉnh Hải Dương, nhiều người vẫn cứ nửa tin, nửa ngờ! Người ta nửa tin, nửa ngờ cũng phải thôi, vì những giai điệu, ca từ đậm chất Cơ Tu. Chỉ người hiểu biết sâu sắc ngôn ngữ, cách nghĩ, cách nói của người  Cơ Tu mới có thể làm được điều này. 

           Đã 6 năm Vũ Huy Hoàng gắn bó với vùng cao Tây Giang. Từ một cuộc gặp gỡ tình cờ với ông Bhriu Liếc, khi ấy là Chủ tịch UBND H. Tây Giang ra Hà Nội công tác đã khiến Vũ Huy Hoàng đam mê với những làn điệu dân ca Cơ Tu cho đến bây giờ. Huy Hoàng có thể nói chuyện bằng tiếng Cơ Tu và sống với đồng bào như một người Cơ Tu thực sự: "Mình cũng đi đến các làng, đi hết làng nọ làng kia. Mình đến rất nhiều các lễ hội của huyện, của xã, đến nhà dân gặp các cụ già hát lý, biết nhiều về dân ca để hỏi chuyện. Đầu tiên không hiểu thì cứ thu âm lại, sau đó mang về hỏi một số cán bộ biết tiếng Cơ Tu dịch lại. Bởi giai điệu thì mình giữ nhưng cũng cần hiểu người ta nói gì. Sau khi hiểu mới bắt đầu học cách gieo vần, học cách nói của người Cơ Tu thì mới sáng tác được những bài hát họ thích. Nghe những bài hát của mình nhiều người ngạc nhiên hỏi tại sao có thể sáng tác như kiểu người dân tự nghĩ ra. Mình chỉ cười bảo đúng rồi, mình cũng là dân nhưng là dân mới!".

                   Sau 6 năm ròng rã sưu tầm, ghi chép, đặt lời, hiện nay ông đã có hơn 200 bài dân ca với rất nhiều làn điệu khác nhau-từ Cha-chap, Ba-boot, Bhanooch, Càlơi, Karukacon, đến Calau, Colênh... UBND H. Tây Giang cũng tạo điều kiện cho ông xuất bản 2 đĩa dân ca Cơ Tu, đĩa hình và đĩa tiếng với cả ngàn bản. Đi đến các làng Cơ Tu dọc dải Trường Sơn các tỉnh TT-Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng cũng thấy các bạn trẻ thuộc những bài hát trong đĩa của ông. Nhiều em nhỏ suốt ngày í a những khúc dân ca do Bhriu Huy Hoàng sưu tầm và dạy lại. Đó chính là điều làm ông cảm thấy hạnh phúc.

                    "Cái khó là người hiểu được dân ca Cơ Tu, những người biết các làn điệu gốc rất hiếm. Phải có các cụ già, mà thường các cụ già lại không biết nhiều tiếng Kinh cho nên tiếp xúc rất khó. Mình cứ nhờ các cụ hát rồi mình thu lại. Sau đó về bắt đầu nhờ người dịch ra rồi mới nghiên cứu, tìm tòi được những làn điệu hay. Ở đây mình tìm thấy niềm vui trong công việc. Được sáng tác là một niềm vui, được người dân đón nhận lại càng vui hơn nữa. Mình sẽ cố gắng hết mình để giúp cho bà con dân tộc Cơ Tu có nhiều bài hát hay"- Bhriu Huy Hoàng thổ lộ.

                Gặp Bhriu Huy Hoàng, bạn sẽ luôn được chào đón bằng những bài dân ca mộc mạc, chân chất mà thân tình, mang hơi thở của đồng bào Cơ Tu. Ông chơi nhạc cụ Cơ Tu thành thạo, ông hát những bài dân ca Cơ Tu bằng chính ngôn ngữ của đồng bào... Từ khi các bài dân ca được ghi chép, chỉnh sửa lại mượt mà, sâu sắc hơn, luôn được đồng bào hồ hởi đón nhận. Các anh chị cán bộ, các thành viên trong đội cồng chiêng và đội múa tung tung da dá là những người tiếp cận những bài hát của nhạc sĩ đầu tiên, sau đó về dạy lại  cho thanh niên, các em nhỏ. Bạn Bling Thị Vui, thôn Tà Vàng nói: "Bác Huy Hoàng 1-2 tháng lại đến đây một lần để bày cho chúng em những bài hát dân ca như Cô gái trên nương, Balê yêu dấu... Chúng em thích lắm".  Pơ Loong Trung Kiên, A Rất Cúc, Bhling Thị Ooch và gần đây là Alăng Thị Duyên ở Trung tâm VHTT và H. Tây Giang là những giọng hát Ba booch được đông bào yêu thích. Họ đều là học trò của ông. 

                  Nhạc sĩ Huy Hoàng có lần tâm sự: "Vợ con mình vẫn ở ngoài Bắc. Có lần vợ đùa: Hay là ông có bồ bịch gì trong đó mà bỏ vợ bỏ con đi đằng đẵng mấy năm giời? Mình rất thương vợ con mình và mình hiểu cô ấy cũng tạo điều kiện để mình thỏa nỗi đam mê với dân ca Cơ Tu. Càng yêu, càng gắn bó với dân ca Cơ Tu, mình càng khám phá ra nhiều điều hấp dẫn và mối tình của mình với "nàng" chắc khó mà dứt bỏ được!