Bhiệc bhan Xên bản (Xên mường) âng ma nuyh Thái tỉnh Sơn La moon lalay, zr’lụ Tây Bắc moon za zưm buôn ta bhrợ moọt hân noo ha pruốt đoọng pa căh loom năl ơn, hay tước apêê dang ơy bhrợ t’vaih vel bhươl. Đh’rưah nắc bêl đoọng zước tơợ pleng k’tiếc đoọng boo liêm c’lâng, đhí liêm cr’đơơng, chr’noh chr’bêệt bịng zơng bịng zá lâng rơơm đoọng muy pr’ặt tr’mông bhui har, tệêm ngăn.

Bhiệc bhan Xên bản (Xên mường) vêy 2 c’nặt pazêng c’nặt bhuôih lâng âm cha. Coh c’nặt bhuôih nắc c’la bhuôih t’đang apêê dang chô, đơp bha nuôih âng đhanuôr coh vel đơơng bhuôih. Bhuối đanh coh 30 phút, xang nắc âm cha, múa t’nơơt cơnh múa xòe, múa khăn, khua luống lâng cha ơh zập chr’ơh a hay cơnh cù quay, glâm còn, tó má lẹ, tr’thi prá xay, tr’glụ, tr’chụt, panh p’nanh…

Bhiệc bhan Xên bản (Xên mường) nắc muy j’niêng đơơng chr’năp a bhô dang, pa căh ghit chr’năp ty đanh âng đhanuôr Thái. Nâu cung nắc t’ngay bhiệc bhan văn hóa đhanuôr muy đăh pa mâng loom đoàn kết coh tô k’bhuh, vel bhươl, chroi k’rong zư lêy lâng pa dưr c’kir văn hóa ma nuyh đay./.

Đặc sắc lễ Xên bản của đồng bào dân tộc Thái

Trong khuôn khổ các hoạt động tháng 3 với chủ đề “Ngày hội hoa ban”, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Thái đến từ tỉnh Sơn La đã tái hiện lại lễ hội Xên bản (Xên mường) vô cùng độc đáo.

Lễ Xên bản (Xên mường) của đồng bào Thái tỉnh Sơn La nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung thường diễn ra vào mùa xuân nhằm thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ đến các vị thần linh đã khai sáng ra bản mường. Đồng thời, là dịp để cầu xin trời đất phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu và gửi gắm những ước nguyện về một cuộc sống bình yên.

Lễ Xên (Xên mường) bản có 2 phần gồm phần lễ và phần hội. Trong phần lễ, chủ lễ (ông mo) gọi mời các vị thần linh về dự, nhận các lễ vật do nhân dân trong bản, trong mường dâng lên. Lễ cúng kéo dài khoảng 30 phút, sau đó phần hội diễn ra sôi nổi với các điệu múa dân gian như múa xoè, múa khăn, khua luống (quánh lóng) và trò chơi dân gian như cù quay, ném còn, tó má lẹ, thi đối đáp, kéo co, đẩy gậy, thi bắn nỏ...

Lễ Xên bản (Xên mường) là một nghi lễ dân gian mang đậm yếu tố tâm linh, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống của đồng bào Thái. Đây cũng là ngày hội văn hóa cộng đồng góp phần thắt chặt tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc, góp phần giữ gìn và phát huy di sản văn hoá dân tộc./.