Cơnh đêêc, ng’cơnh choh, x’mir lêy lâng pay đươi sâm Bố Chính liêm choom, đha nuôr lâng pr’zơc đh’rưah chơơc năl:

1. Chơơih pay k’tiêc choh

- Chơơih pay k’tiêc têêt, k’tiêc ch’chuôh, k’tiêc lụ toor toọm, k’tiêc rang. Coh apêê k’tiêc n’nâu năc k’tiêc lụ toor toọm năc liêm bhlâng ha tơơm sâm Bố Chính tu zâp c’moo bơơn ga lop p’xoọng đợ k’tiêc lụ t’mêê.

- Sâm Bố Chính liêm đoọng choh coh zr’lụ k’tiêc vêy bh’rợ choh bhrợ xir, k’tiêc ra bụ lâng doó buôn t’nong đac, zr’lụ la lưah cơnh zr’lụ bha lang clung.

- K’tiêc coh dal, doó buôn t’nong đac, cơnh lâng apêê đhị zr’lụ k’tiêc clung liêm năc choom bhrợ chr’hooi đoọng bêl vêy boo năc đac hooi đơơh, doó t’nong đac bhrợ xră apul sâm.

-Pooc pa nhoonh k’tiêc, bón bha lêp vôi, êế bh’năn gooh. K’tiêc poọ bhrợ ting n’luung bhưah 1,0-1,2m, n’juối chngai năc ting zr’lụ k’tiêc, n’luung dal 0,3-05m. zâp n’luung bhưah dâng 30-40cm ng’cơnh choom buôn lươt x’mir.

2. Choh Sâm Bố Chính

- Bêl choh acoon tơơm sâm Bố Chính dal dâng 10cm căh câ bơơn 4-5 tuần, năc choom đơơng cha bêêt choh ooy n’luung.

- Zâp tơơm chr’ngai bhlưa 30cm. Zâp n’luung vêy ra pă 3 n’luung tơơm. Đươi mang pluum căh câ n’jăng plum prang bha lâng, đoọng doó buôn vêy bhơi k’tang ch’măt vaih.

3. Cơnh zư x’mir lêy tơơm Sâm Bố Chính

- Oó lâh bón phân coh 2-4 tuần cơnh xang tơơp choh. Bêl đâu năc muy k’rong tưới đac lâng oó đoọng gooh k’tiêc.

- Xang 3-4 tuần năc bhrợ rố lơi bhơi k’tang. Ha dang vêy đươi màng pluum nông nghiệp năc rố k’tang bhơi đhị boọng tơơm, xang cr’chăl 5-6 c’xêê năc doó dzợ bhrợ xâc, tu tơơm sâm âi dưr ch’măt liêm. P’ghit apêê c’lâng cha hooi đac ha tơơm moot hân noo boo pit.

- Đươi bâc năc phân vi sinh, êế bh’năn gooh. Đợ phân NKP lâng Ure năc choom đươi cr’chăl 2-4 c’xêê đanh choh. Bâc 3-4kg ha 1000m2.

- Phân vi lượng Prima 04 liêm đoọng ha râu pa dưr âng tơơm sâm lâng doó laha buôn xrăh apul. Đươi mơ 20ml ha 25 lít đac. Tơơm Sâm Bố Chính tơợ c’xêê 1-5 năc vêy choom đươi. Mơ đươi 10 t’ngay/chu.

-Tơơm Sâm Bố Chính buôn lum muy bơr pr’luh cơnh: abhuy cha ha la, xrăh tu, ca poot cha.

- Gr’lêêh lơi nêêh ha la lâng pô sâm đoọng tơơm k’rong pa liêm ooy k’tiêc.

- Oó lâh đơc u gooh lâng u dzong k’tiêc, đơc u dzong 70-80% buôn bhrợ xrăh apul.

4. Pay đươi, bhrợ têng lâng k’dhơợng ha ô:

- Xang bele choh tơợ 12 c’xêê tươc 18 c’xêê năc choom ă rố pay a pul.

- Riah sâm Bó Chính buôn bơơn rố pay moot hân noo ha ot, tu bêl đâu z’nươu buôn k’rong moot ooy apul.

- Ting cr’noọ đươi dua t’mêê hay pa gooh năc veye cơnh bhrợ têng la lay.

- Sâm t’mêê: xang bêl rố pay, apul đơơng rao pa liêm, căt lơi riah, cooch lơi n’căr , choh ooy đac p’rao ch’nêêh đơc muy ha dum, ha vươc pay đơc pa gooh đac ha dợ vêy đơơng chong alăc lâh 40 độ căh câ uh ộm.

- Sâm pa gooh: Xang bêl choh đac p’rao ch’nêêh năc choôm đơc apul năc cơnh căh câ xrăt cơơng dâng 3-5cm, pa gooh mơ 12%, xang năc t’moot ooy bao buôn đươi ha ô đơc.

K’đhơợng ha ô đơc z’nươu đhị đh’hi đhí, g’đach crêê cr’cool, xrăh k’hung./.

HƯỚNG DẪN CÁCH TRỒNG, CHĂM SÓC VÀ THU HOẠCH CÂY SÂM BỐ CHÍNH

Sâm Bố Chính là loại cây thuốc bản địa, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe và được trồng tại nhiều địa phương trên cả nước. Củ, hoa sâm Bố Chính được dùng để ngân rượu, ngâm mật ong, chế biến nước giải khát, trà và làm nguyên liệu cho nhiều món ăn. Vậy làm thế nào để trồng, chăm sóc và thu hoạch sâm bố chính hiệu quả,  mời bà con và các bạn cùng tìm hiểu.

1. Chọn đất trồng và làm đất

- Chọn đất thịt nhẹ, đất cát pha, đất phù sa ven sông, đất đỏ ba gian. Trong các loại đất thì đất phù sa ven sông là tốt nhất cho cây sâm Bố Chính vì hằng năm được bồi đấp thêm lượng phù sa mới.

- Sâm Bố Chính thích hợp trồng ở vùng đất có tầng canh tác dày, đất giàu mùn, tơi xốp và thoáng nước tốt, không ngập úng, có nhiều ánh nắng như vùng đồng bằng hoặc trung du là tốt nhất.

- Đất cao ráo, thoát nước tốt, đối với những nơi vùng đất bằng phẳng thì cần đánh rãnh để cho khi mưa thoát nước tốt không bị đọng nước ảnh hưởng đến củ sâm.

- Cày xưới đất, bón lót vôi, phân chuồng hoai mục. Đất đánh thành luống rộng 1,0-1,2m, dài tuỳ theo khu đất, luống cao 0,3-0,5m. Mỗi luống cách nhau 30-40cm sao cho dễ đi lại và chăm sóc.

2. Xuống giống Sâm Bố Chính

- Khi cây con sâm bố chính cao tầm 10cm hoặc được 4-5 tuần, thì tiến hành cho cây sâm ra luống trồng.

- Mỗi cây cách nhau 30cm. Mỗi luống có 3 hàng. Dùng màng phủ nông nghiệp hoặc rơm rạ tủ quanh gốc, để giảm cỏ dại và mầm bệnh gây hại.

3. Cách chăm sóc cây Sâm Bố Chính

- Hạn chế bón phân trong 2-4 tuần xuống giống. Lúc này chỉ tập trung tưới nước và giữ ẩm tốt. 

- Sau 3-4 tuần tiến hành làm cỏ quanh gốc. Nếu có dùng màng phủ nông nghiệp thì tiến hành làm cỏ quanh lỗ gốc, sau thời gian 5-6 tháng việc làm cỏ có thể không cần thiết vì cây sâm đã phát triển tốt. Chú ý các đường thoát nước cho cây vào mùa mưa.

- Dùng chủ yếu phân vi sinh, phân chuồng hoai mục. Lượng phân NKP và Ure cần trong giai đoạn cây từ 2-4 tháng tuổi. Liều lượng 3-4kg cho 1.000m2.

- Phân vi lượng Prima 04 thích hợp cho sự phát triển của cây sâm và chống thối củ. Liều dùng 20ml cho 25 lít nước. Cây Sâm Bố Chính từ tháng thứ 1-5 sẽ thích hợp dùng. Liều dùng 10 ngày/1 lần.

- Cây Sâm Bố Chính có thể gặp một số sâu bệnh như: sâu ăn lá, đạo ôn lá, bọ trĩ.

- Tỉa bớt lá và hoa sâm cho cây tập trung chất dinh dưỡng vào đất.

- Độ ẩm đất vừa phải từ 70-80% trái độ ẩm cao dễ gây thối củ.

 4. Thu hoạch, sơ chế và bảo quản:

- Sau khi trồng từ 12 tháng đến 18 tháng có thể cho thu hoạch củ sâm.

- Rễ sâm Bố Chính thường được thu hoạch vào mùa đông, vì lúc này thuốc sẽ tập trung vào củ.

-Tùy theo nhu cầu dùng tươi hay khô mà có cách sơ chế khác nhau:

- Sâm tươi: Sau khi đào về, củ được rửa sạch, cắt bớt rễ phụ, cạo bỏ lớp vỏ cứng bên ngoài, ngâm với nước vo gạo rồi để qua một đêm, vớt ra cho ráo nước trước khi đem ngâm với rượu trên 40 độ hoặc sắc uống.

- Sâm khô: Sau bước ngâm nước vo gạo thì có thể giữ nguyên củ hoặc cắt thành lát nhỏ dày khoảng 3 - 5cm, sấy hoặc đem phơi khô, độ ẩm dược liệu khoảng 12%, sau đó cho vào bao chuyên dùng đem đi cất trữ.

Bảo quản dược liệu nơi khô ráo, tránh để bị ẩm mốc./.