Râu la lua đoọng lêy, tơợ pazêng cr’noọ xa nay năc dưr vaih bh’rợ chr’năp zooi Nam Giang xay bhrợ liêm choom pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung bhrợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê lâng pa xiêr đharựt nhâm mâng.

Bơơn râu zooi đoọng âng Trung tâm Pa dưr bhươl cr’noon miền Trung, c’moo 2020, anoo Nguyễn Văn Thắng coh chr’val Cà Dy, chr’hoong Nam Giang pazum đh’rưah lâng pazêng pr’loọng đong đhanuôr bhrợ t’vaih HTX Dịch vụ lâng Thương mại Cà Dy, câl máy móc, bhrợ bh’rợ t’priêng lêệ a ọc tăm.

Coh tr’nơớp, bh’rợ pa bhrợ, tr’câl tr’bhlêy pr’đươi lum zr’năh k’đháp tu ta bhúch kinh nghiệm, thị trường năc muy coh vel đong, zên pa câl bấc. Bêl bhrợ têng, anoo Thắng ting t’ngay pa chô kinh nghiệm coh bh’rợ lêy pay lêệ a ọc, bh’rợ lúc zr’ma crêê cơnh, tu cơnh đêêc pr’đươi vêy đợ râu ra bụ lâng a yêm lâh mơ. C’moo 2023, xang bêl lêệ a ọc tăm t’priêng vêy chr’hoong Nam Giang xay moon năc pr’đươi OCOP, bh’rợ bhrợ têng lâng pa câl pr’đươi âng HTX ba buôn lâh mơ. Lêệ a ọc tăm t’priêng âng Nam Giang căh muy pa câl coh vel đong năc dzợ ta đơơng pa câl coh thành phố ga măc cơnh Đà Nẵng, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh. Anoo Nguyễn Văn Thắng prá xay, bh’rợ bhrợ lêệ a ọc tăm t’priêng vêy ta moon năc pr’đươi OCOP ơy zooi HTX bhrợ t’bhưah bh’rợ pa bhrợ, pa dưr râu bơơn pay pa chô: “Bơơn vêy ta moon năc pr’đươi OCOP năc manuyh đươi dua năc mâng loom năc pr’đươi sạch liêm, ơy vêy ta ch’mêệt lêy. Tơợ đêêc năc ađay bơơn pa câl pr’đươi bấc lâh mơ, hàng ng’pa gơi công liêm mâng, manuyh đươi xay moon năc liêm choom. Lâh bh’rợ xay p’căh pr’đươi coh Facebook, Zalo, acu công bơơn học lâng coh ha y năc bhrợ lênh Youtobe la lay ooy pr’đươi lêệ a ọc tăm t’priêng, đoọng manuyh đươi bơơn n’năl ooy bh’rợ băn, c’rol, p’zi tước bêl t’priêng”.

Coh pazêng c’moo ahay, chr’hoong Nam Giang ơy t’bhlâng pa dưr xa nay bh’rợ âng zập tổ chức cơ sở Đảng, chính quyền zập cấp coh bh’rợ xay bhrợ xa nay bh’rợ Muy chr’val vêy muy pr’đươi. Đh’rưah lâng bh’rợ xay truih c’lâng bh’rợ, zooi pa dưr pr’đươi OCOP đươi dua ooy râu liêm choom âng pazêng zr’lụ, chr’hoong p’too moon pazêng ngành, vel đong t’bhlâng bhrợ k’rơ bh’rợ p’too, pa choom, pa hêl pazêng c’bhuh kinh tế lâng đhanuôr ting xay bhrợ ooy xa nay bh’rợ OCOP. Vel đong công bhrợ t’vaih râu liêm crêê đoọng pazêng apêê c’la ting xay p’căh, câl đươi pr’đươi OCOP đhị pazêng Hội chợ, p’căh coh chr’hoong lâng ooy lơơng. Đươi vêy cơnh đêếc, tước nâu cơy, chr’hoong Nam Giang ơy vêy 8 pr’đươi xay moon crêê cơnh xa nay OCOP 3 sao pazêng vêy, ch’đhung A Đhir, buah Tà vạc coh Nam Giang, prí crâng priêng, Trà a tuông tăm, Bhooh đặc sản Nam Giang coh tọ, A Điu, A băng priêng lâng lêệ a ọc tăm priêng. T’cooh Nguyễn Văn Phi, Chủ tịch UBND chr’val Cà Dy, chr’hoong Nam Giang prá xay, vel đong ơy bhrợ t’vaih zập pr’đơợ liêm choom đoọng xay p’căh đoọng bhrợ t’bhưah thị trường pa câl pr’đươi: “Lêệ a ọc tăm âng đhanuôr hêê băn tỵ ơy bấc zên năc bhrợ t’priêng cậ ng’câl bấc zên lâh mơ, tu cơnh đêêc bêl đơơng pa câl ooy thị trường căh lâh vêy ta câl. Chr’val ơy đoọng muy ađoo phó chủ tịch k’đhơợng xay n’đăh bh’rợ tr’nêng n’nâu, đh’rưah lâng HTX bhr’lậ pazêng râu zr’năh k’đhap. Lâh nhăn zên tơợ chr’hoong đoọng zooi, chr’val công bhrợ t’vaih râu liêm buôn đoọng ha HTX ting pâh coh pazêng g’luh hội chợ. Bêl ting pâh hội chợ, chr’val công zooi đhanuôr ooy zên lướt chô, cha, ắt đoọng đhanuôr bơơn xay p’căh pazêng pr’đươi âng đay bhrợ têng”.

Hân đhơ ơy vêy đợ bh’nơơn coh tr’nơớp, bh’rợ xay bhrợ pazêng xa nay bh’rợ OCOP đhị chr’hoong da ding k’coong Nam Giang dzợ lum bấc râu zr’năh k’đhap, pazêng apêê xay bhrợ ta bhúch ooy zên, căh ơy vêy ta pa choom ooy bh’rợ bhrợ têng đợ pr’đươi, bhrợ pa dưr râu chr’năp âng pr’đươi, cán bộ k’đhơợng xa nay xa nay bh’rợ căh lâh vêy kinh nghiệm… Bhr’lậ râu zr’năh k’đhap n’nâu, coh c’moo đâu, chr’hoong Nam Giang t’bhlâng pa dưr râu liêm choom âng pazêng pr’đươi OCOP, ting n’năc, bhrợ 6 pr’đươi crêê cơnh xa nay OCOP 3 sao pazêng vêy, lêệ a ọc tăm t’priêng, pô đu đủ conh trọm coh đác c’roót, mắm cải âng vel đong, avị bhrôông, buah avị, bhooh prớ rang rây Thảo Nguyên. Vel đong xay moon cr’noọ xa nay 100% apêê ting xay bhrợ năc gr’hoót xay bhrợ crêê cơnh xa nay xay moon râu liêm crêê âng chr’na đha năh; chr’đhung, nhãn mác, tôm đớc coh ch’đhung nhâm mâng crêê cơnh xa nay xay moon; đươi dua pr’đươi zư lêy râu liêm choom t’mêê bhlâng bêl bhrợ têng, đơơng pa câl công cơnh chêêc n’năl zr’lụ bhrợ têng âng pr’đươi:

Ting cơnh t’cooh A Rất Ben, Phó phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon chr’hoong Nam Giang, đh’rưah lâng bh’rợ zooi pa liêm pa crêê bha ar bha tơ xay moon pr’đươi OCOP, chr’hoong ơy bhrợ t’vaih râu liêm buôn đoọng ha pazêng apêê ting xay bhrợ bh’rợ tr’câl tr’bhlêy, xay p’căh pazêng râu pr’đươi âng vel đong, pr’đươi OCOP. “Ooy bh’rợ bha ar bha tơ Phòng nông nghiệp năc cơ quan bha lâng xay moon bh’rợ tr’nêng ooy UBND chr’hoong. Phòng ta luôn đh’rưah lâng UBND pazêng chr’val pa choom bhrợ têng pazêng râu bha ar bha tơ đoỌng ha apêê xay bhrợ. Cán bộ, chuyên viên âng phòng nông nghiệp năc xrặ bhrợ, đoọng pazêng biểu mẫu bha ar bha tơ pa choom đoọng ha apêê bhrợ têng, ghít liêm cơnh pazêng bh’rợ khám lêy c’rơ, nhăn bha ar đoọng tr’câl tr’bhlêy…”./.

PHÁT TRIỂN KINH TẾ CHỦ LỰC KHU VỰC DTTS VÀ MIỀN NÚI

Phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương, những năm qua, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đẩy mạnh thực hiện chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), góp phần hình thành chuỗi cung ứng sản phẩm, nâng cao thu nhập cho người dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số. Thực tế cho thấy, chương trình đã trở thành giải pháp quan trọng giúp Nam Giang thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Được sự hỗ trợ của Trung tâm Phát triển nông thôn miền Trung, năm 2020, anh Nguyễn Văn Thắng ở xã Cà Dy, huyện Nam Giang liên kết với các hộ dân địa phương thành lập HTX Dịch vụ và Thương mại Cà Dy, đầu tư máy móc, sản xuất sản phẩm thịt heo đen xông khói.

Mới đầu, việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn do thiếu kinh nghiệm, thị trường chỉ bó hẹp ở địa phương, giá thành lại cao. Quá trình sản xuất, anh Thắng dần tích lũy được kinh nghiệm trong việc chọn heo thịt, thêm bớt những loại gia vụ phù hợp nên sản phẩm vừa độ mềm và ngon hơn. Năm 2023, sau khi thịt heo đen xông khói được huyện Nam Giang công nhận là sản phẩm OCOP, việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của HTX thuận lợi hơn. Sản phẩm thịt heo đen xông khói Nam Giang không chỉ bán ở địa phương mà còn được tiêu thụ ở các thành phố lớn như Đà Nẵng, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh. Anh Nguyễn Văn Thắng cho rằng, việc sản phẩm thịt heo đen xông khói được công nhận là sản phẩm OCOP đã giúp HTX mở rộng sản xuất, nâng cao thu nhập: “Được chứng nhận là sản phẩm OCOP thì người tiêu dùng sẽ tin tưởng là hàng sạch, đã qua kiểm nghiệm. Từ đó sản phẩm mình bán được nhiều hơn, hàng gửi đi cũng an toàn hơn, người tiêu dùng phản hồi lại là quá tốt. Ngoài quảng bá sản phẩm qua Facebook, Zalo, tôi cũng đã được học và sắp tới sẽ mở một kênh Youtobe cho riêng sản phẩm thịt heo đen xông khói, để người tiêu dùng biết được quá trình chăn nuôi, chuồng trại, giết mổ cho đến lúc ra sản phẩm.”

Những năm qua, huyện Nam Giang tập trung nâng cao vai trò, trách nhiệm của các tổ chức cơ sở Đảng, chính quyền các cấp trong việc thực hiện chương trình Mỗi xã một sản phẩm. Cùng với việc định hướng, hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP dựa trên tiềm năng lợi thế của từng vùng, huyện chỉ đạo các ngành, địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, động viên các tổ chức kinh tế và người dân tham gia chương trình OCOP. Địa phương cũng tạo điều kiện để các chủ thể tham gia quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP thông qua các Hội chợ, trưng bày, triển lãm trong và ngoài huyện. Nhờ đó, đến nay, huyện Nam Giang đã có 8 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao gồm, túi A ĐHir, rượu Tà vạc cất Nam Giang, chuối rừng khô, Trà đậu đen, Muối đặc sản Nam Giang đóng hộp, Dưa kiệu A Điu, Măng nứa khô và thịt heo đen xông khói. Ông Nguyễn Văn Phi , Chủ tịch UBND xã cà Dy, huyện Nam Giang cho hay, địa phương đã tạo mọi điều kiện để các chủ thể tham gia xúc tiến, quảng bá nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm: “Thịt heo đen bà con mình nuôi đã đắt rồi mà làm xông khói nữa nên sản phẩm giá rất cao, vì vậy khi tiếp cận thì trường gặp nhiều khó khăn. Xã đã phân công một phó chủ tịch phụ trách chương trình này, phối hợp với HTX để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc. Ngoài xin nguồn kinh phí từ huyện để hỗ trợ, xã tạo mọi điều kiện để HTX tham gia các hội chợ. Khi tham gia hội chợ, xã hỗ trợ bà con kinh phí ăn, ở đi lại để bà con có điều kiện quảng bá sản phẩm của mình.”

Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, việc thực hiện chương trình OCOP tại huyện miền núi Nam Giang còn gặp nhiều khó khăn, các chủ thể thiếu nguồn vốn, chưa được đào tạo về sản xuất sản phẩm, xây dựng thương hiệu, cán bộ phụ trách chương trình thiếu kinh nghiệm... Khắc phục những vướng mắc này, năm nay, huyện Nam Giang tập trung nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP, đồng thời, xây dựng 6 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao gồm, thịt heo đen gác bếp, hoa đu đủ đực ngâm mật ong, mắm cải địa phương, nếp than đỏ, rượu nếp tăm, muối ớt rang rây Thảo Nguyên. Địa phương đặt chỉ tiêu 100% chủ thể đăng ký tham gia cam kết sản xuất sản phẩm theo đúng quy định về an toàn thực phẩm; bao bì, nhãn mác, đóng gói được nâng cấp đảm bảo quy định; áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến trong quá trình sản xuất, lưu thông cũng như truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Theo ông A Rất Ben, Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Nam Giang, cùng với việc hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ, thủ tục công nhận sản phẩm OCOP, huyện tạo điều kiện cho các chủ thể tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, giới thiệu quảng bá sản phẩm đặc trưng, sản phẩm OCOP.  “Về quy trình, thủ tục thì Phòng nông nghiệp là cơ quan thường trực tham mưu UBND huyện. Phòng luôn luôn phối hợp với UBND các xã hướng dẫn mọi thủ tục, hồ sơ cho các chủ thể. Cán bộ, chuyên viên của phòng nông nghiệp sẽ trực tiếp soạn thảo, cung cấp toàn bộ biểu mẫu hồ sơ hướng dẫn chủ thể thực hiện, cụ thể như các bước khám sức khỏe, đăng ký giấy phép kinh doanh…”./.