A LĂNG LỢI

  Lâng đhanuôr Cơ Tu tỉnh Quảng Nam moon lalay lâng Cơ Tu chr’hoong Tây Giang moon zr’nưm, crâng vêy râu liêm chr’nắp lâng pr’ắt tr’mung.

Bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-chắp hơnh crâng dading nắc mưy ooy đợ j’niêng cr’bưn liêm chr’nắp lêy zư đợc. Hân đhơ cơnh đêếc, j’niêng cr’bưn nâu tơợ đenh ahay nắc mưy zư lêy ooy đắh bhiệc bhrợ têng vel bhươl lâng nắc r’dợ ting bil pất. C’moo đâu, chr’hoong Tây Giang quyết định bhrợ padưr cớ, zư lêy cớ đợ râu chr’nắp liêm văn hoá truyền thống, lâng nâu đoo cung nặc g’lúh đoọng xay moon p’too đhanuôr, lấh mơ nắc lang p’niên Cơ Tu năl gít lấh mơ bhiệc zư lêy crâng lâng padưr văn hoá vel đông, zư lêy crâng. Nâu đoo nắc bhr’dzang padưr bhrợ têng ooy pazêng zâp bh’rợ du lịch âng chr’hoong c’moo 2018, đoọng xay moon tước ta’mooi ch’ngai đăn đợ râu liêm chr’nắp âng Tây Giang. A Lăng Lợi-PV Đài p’rá Việt Nam xay moon:

...Vel bhươl du lịch sinh thái cóh crâng Pơmu, chr’val A Xan, chr’hoong k’coong ch’ngai Tây Giang, tỉnh Quảng Nam nắc đhị bhrợ têng bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-chắp hơnh crâng dading g’lúh tr’nơợp c’moo 2018. Xa’nưl chiing goong r’rộ r’răm manứih đh’rứah pazưm lâng pr’múa tân tung da dặ đhị xa’nập ty chr’nắp âng acoon cóh Cơ Tu...

(Nối nhạc)

Choom moon, tơợ đenh ặ đhanuôr Cơ Tu Tây Giang nắc vêy mưy t’ngay bhiệc bhan pậ chr’nắp cơnh đâu. Hân đhơ c’lâng c’tốch ch’ngai bha’dắh, lướt vốch zr’nắh k’đhạp k’đhạp nắc bấc ơl đhanuôr Cơ Tu lâng ta’mooi ơy chô pấh bhiệc bhan nâu:

• Tơợ đenh ặ cắh ơy váih t’ngay bhiệc bhan bhui har lâng liêm chr’nắp cơnh đâu. Bhiệc bhan nâu âng đơơng bấc râu chr’nắp pr’hay lâng apêê lang p’niên âng zi. Chô ooy đâu azi cắh mưy pấh chi’ớh ooy đắh pr’múa tân tung da dặ, nắc dzợ năl liêm gít lấh mơ j’niêng cr’bưn liêm chr’nắp âng acoon cóh đay.
• Nâu đoo nắc g’lúh đoọng xay moon lâng p’too pachoom k’coon cha’châu đắh văn hoá crâng, văn hoá zư lêy crâng. Nâu đoo nắc g’lúh tr’nơợp azi pấh bhrợ bhiệc bhan bhuốih crâng pậ cơnh đâu. Acu lêy xơợng bhui har bêl đợ j’niêng cr’bưn pr’hay, râu văn hoá chr’nắp liêm âng Cơ Tu nắc bơơn zư lêy lâng padưr liêm choom bơơn bấc ngai năl.
• Acu nắc Hồ Trần Nguyên Anh, pa bhrợ đhị Bệnh viện Cổ truyền Đà Nẵng. acu nắc pr’đoọng bơơn năl bhiệc bhan nâu lâng nắc ơy chô ooy đâu đoọng pấh lêy. Acu xơợng xa’nay bh’rợ nâu pr’hay chr’nắp. Acu bơơn năl pa’xoọng ooy j’niêng cr’bưn liêm chr’nắp âng đhanuôr Cơ Tu cơnh pr’múa cóh bhiệc bhan tắt ta’rí, 2, 3 râu ch’na đh’năh cóh vel đông a’yêm đha’hưm bhlâng.

Bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-Chắp hơnh crâng c’moo đâu nắc mưy bhiệc bhan vêy p’têết pazưm đhanuôr acoon cóh Cơ Tu. Tơợ ahay, pr’ắt tr’mung âng đhanuôr nắc ắt pazưm lâng vel đông, crâng k’coong đoọng padưr pa’xớc. Nâu đoo nắc g’lúh đoọng đhanuôr Cơ Tu p’cắh loom luônh năl ơn a’bhô dang, lâng crâng dading ooy c’moo nua, lâng padưr đợ n’hâu ơy bhrợ liêm choom lâng căh ơy choom cơnh cr’noọ, cr’niêng lâng lấh mơ đoọng bhrợ têng ha mưy c’moo t’mêê mưy cơnh liêm buôn lâng bấc râu p’rơơm.

Bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-Chắp hơnh crâng c’moo đâu nắc g’lúh tr’nơợp ta bhrợ têng cấp chr’hoong pazưm lâng bấc bh’rợ văn hoá lâng chrớh bh’lêê bh’la cơnh chi’ớh p’cắh pr’hát xa’nưl, thi penh p’nenh, tr’glụ, tr’chứt, clóh cha’nêếh bhrợ bánh...

C’moo 2016, k’ha riêng t’nơơm Pơmu cóh Tây Giang bơơn Bộ Văn hoá, thể thao lâng du lịch moon nắc t’nơơm c’cir cóh zr’lụ crâng nâu. C’cir nâu nắc ting bhr’dzang zư lêy lâng dưr váih vel bhươl du lịch sinh thái Pơmu đh’rứah lâng zâp hạng mục xa’nay bh’rợ n’lơơng bhrợ têng padưr mưy râu t’mêêđoọng liêm buôn ha zâp bh’rợ k’đhơợng zư lâng padưr pa’xớc crâng, lâng đoọng t’bhlâng xay moon, p’too pachoom, padưr chr’nắp văn hoá-du lịch sinh thái-du lịch ma bhưy chr’nắp đhị đâu. Pay văn hoá padưr pa’xớc pr’ắt tr’mung, pay văn hoá đoàn kết acoon cóh, bhrợ padưr Đảng, đoàn thể nhâm mâng, pay văn hoá t’pấh k’rong bhrợ padưr pa’xớc du lịch lâng pay văn hoá băn văn hoá. T’coóh Bhriu Liếc, Bí thư Huyện uỷ Tây Giang, Trưởng ban k’đhơợng xay bhiệc bhan moon gít, crâng dzợ nắc Tây Giang padưr pa’xớc-crâng bil Tây Giang chêết bil:

Bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-chắp hơnh crâng g’lúh tr’nơợp c’moo 2018 đoọng ha cr’noọ bh’rợ zư lêy văn hoá acoon cóh Cơ Tu chô tước đoàn kết, pazưm bhrợ, zooi zúp đh’rứah padưr pa’xớc, lấh mơ nắc đắh t’đang t’pấh k’rong bhrợ ooy đắh bh’rợ kinh tế nông lâm nghiệp, t’nơơm zanươu, du lịch sinh thái, đhêy ắt, lịch sử lâng văn hoá liêm chr’nắp, râu liêm choom âng zâp chr’hoong đắh Tây Bắc tỉnh Quảng Nam. Tơợ đâu chô ha y, zâp c’moo Tây Giang zư lêy bhrợ têng bhiệc bhan loọng c’moo t’mêê-chắp hơnh crâng cơnh đâu.

Pa prá đhị bhiệc bhan nâu, t’coóh Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam moon, hơnh déh lâng xay moon liêm dal đợ bhiệc bhrợ âng chính quyền lâng đhanuôr chr’hoong Tây Giang đắh bh’rợ k’đươi moon, k’đhơợng zư, zư lêy crâng lâng đhanuôr chr’hoong Tây Giang đắh bh’rợ k’đươi moon, k’đhơợng zư lêy crâng pr’đươi cóh vel đông chr’hoong ooy đợ c’moo hanua. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trí Thanh moon gít, chính phủ, tỉnh nắc ơy lâng xoọc vêy bấc cơ chế chính sách t’đui đoọng crêê tước đắh bhiệc k’đhơợng zư lêy crâng cóh k’coong ch’ngai, đoọng têêm ngăn quyền lợi zúo đhanuôr zư lêy crâng liêm nhâm lấh mơ. T’coóh Lê Trí Thanh t’đang k’đươi lâng rơơm kiêng ooy cr’chăl nâu a’tốh, chính quyền lâng đhanuôr chr’hoong Tây Giang lêy t’bhlâng padưr lấh mơ dzợ đợ bh’nơơn ơy bơơn, pazưm têy zư lêy crâng, lâng bhiệc padưr dal chr’nắp kinh tế crâng lâng pr’ắt tr’mung đhanuôr./.

LỄ "KHAI NĂM -TẠ ƠN RỪNG"

Đối với đồng bào Cơ Tu tỉnh Quảng Nam nói riêng và Cơ Tu huyện Tây Giang nói chung, rừng có ý nghĩa rất lớnvới đời sống.

Lễ khai năm- tạ ơn rừng là một trong những tập tục tốt đẹp cần được gìn giữ bảo tồn. Tuy nhiên, tục này lâu nay chỉ được duy trì trong phạm vi thôn bản và có phần mai một. Năm nay, huyện Tây Giang quyết định khôi phục lại Lễ hội Khai năm - Tạ ơn rừng mang tầm cấp huyện với mong muốn khôi phục, bảo tồn lại những giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời đây cũng dịp để tuyên truyền bà con, đặc biệt thế hệ trẻ Cơ Tu ý thức bảo vệ rừng và phát huy văn hóa giữ làng, giữ rừng. Đây là bước khởi đầu, tạo điểm nhấn trong chuỗi các hoạt động du lịch của huyện năm 2018, nhằm giới thiệu đến du khách gần xa những nét đặc trưng, hấp dẫn của Tây Giang. A Lăng Lợi- PV Đài TNVN phản ánh:

Làng du lịch sinh thái ở rừng Pơmu, xã A Xan, huyện miền núi Tây Giang, tỉnh Quảng Nam là nơi diễn Lễ hội Khai năm Tạ ơn rừng lần thứ I – năm 2018. Tiếng trống chiêng rộn ràng người người cùng hòa điệu tân tung da dă trong trang phục truyền thống...

Có thể nói, lâu lắm rồi đồng bào Cơ Tu Tây Giang mới có một ngày hội lớn và quan trọng như thế này. Dù đường sá xa xôi, đi lại khó khăn nhưng rất đông bà con Cơ Tu và du khách đã đến tham gia lễ hội này.

Voxpop:

Thanh niên nữ: Đã rất lâu rồi chưa có được ngày hội vui và ý nghĩa như thế này. Lễ hội này mang nhiều điều thú vị và ý nghĩa đối với thế hệ trẻ chúng tôi. Đến đây chúng tôi không chỉ  được tham gia trong vũ điệu tân tung da dặ mà còn hiểu thêm nhiều phong tục đẹp của dân tộc mình.

Già làng: Đây là dịp để tuyên truyền và giáo dục con cháu về văn hóa giữ rừng, văn hóa giữ làng. Đây là lần đầu tiên chúng tôi tham gia lễ hội cúng rừng lớn như thế này. Tôi cảm thấy rất vui khi những tập tục hay, nét văn hóa độc đáo  của Cơ Tu được bảo tồn và phát huy, được nhiều người biết đến.

Du khách: Em là Hồ Trần Nguyên Anh, công tác tại Bệnh viện Cổ truyền Đà Nẵng. Em tình cờ biết được lễ hội này và đã lên đây để tham gia. Em cảm thấy chương trình này rất hay và ý nghĩa. Mình được biết thêm nhiều phong tục  đẹp của đồng bào Cơ Tu như điệu múa trong lễ dâm trâu, một số món ăn địa phương và trạng phục rất đặc trưng.

Lễ hội Khai Năm - Tạ ơn rừng là một lễ hội có mối gắn kết cộng đồng dân tộc Cơ Tu. Từ bao đời nay, cuộc sống của bà con luôn bám làng, bám rừng để tồn tại và phát triển.  Đây là dịp để bà con Cơ Tu bày tỏ lòng biết ơn thần linh, với núi rừng trong năm qua; đồng thời để đúc kết những gì đã làm được và chưa làm được như dự định, tâm nguyện và đặc biệt để khai thông cho hành trình một năm mới một cách suôn sẻ và đầy kỳ vọng.

Lễ hội Khai năm – Tạ ơn rừng năm nay là lần đầu tiên được tổ chức quy mô cấp huyện gắn với nhiều sự kiện văn hóa và trò chơi dân gian khác như: giao lưu văn hóa văn nghệ, thi bắn nỏ, kéo co, đẩy gây, giã gạo làm bánh....

  Năm 2016, hàng trăm cây Pơmu ở Tây Giang trong khu rừng này được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Cây di sản. Di sản này đã từng bước được bảo vệ và hình thành làng du lịch sinh thái Pơmu cùng các hạng mục công trình khác tạo nên một diện mạo mới để thuận lợi cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời để tiếp tục tuyên truyền, giáo dục, phát huy giá trị văn hóa – du lịch sinh thái – du lịch tâm linh tại nơi đây. Lấy văn hóa phát triển KT-XH; lấy văn hóa đoàn kết dân tộc; Xây dựng Đảng, đoàn thể vững mạnh; lấy văn hóa thu hút đầu tư phát triển du lịch và lấy văn hóa nuôi văn hóa”. Ông Bhơriu Liếc, Bí thư Huyện ủy Tây Giang; Trưởng ban Chỉ đạo Lễ hội nhấn mạnh, “Rừng còn Tây Giang phát triển – Rừng mất Tây Giang suy vong”.

ễ hội khai Năm - Tạ ơn rừng lần thứ I – 2018 nhằm mục đích bảo tồn văn hóa dân tộc Cơ Tu đi đến đoàn kêt, hợp tác, tương thân tương ái, giúp đỡ nhau cùng phát triển – nhất trong kêu gọi thu hút đầu tư vào lĩnh vực kinh tế nông – lâm nghiệp, cây dược liệu; du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, lịch sử và văn hóa đầy tiềm năng, lợi thế của các huyện Tây Bắc tỉnh Quảng Nam. Kể từ đây về sau, hàng năm Tây Giang sẽ bảo tồn, gìn giữ và tổ chức Lễ khai năm – tạ ơn rừng đúng nguyên bản.

Phát biểu tại lễ khai hội, ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao những việc làm của chính quyền và nhân dân huyện Tây Giang trong công tác vận động, quản lý, bảo vệ rừng sinh thái trên địa bàn huyện trong những năm qua. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trí Thanh nhấn mạnh, chính phủ, tỉnh đã và đang có nhiều cơ chế chính sách ưu đãi liên quan trong việc quản lý, bảo vệ rừng ở miền núi, nhằm đảm bảo quyền lợi giúp người dân giữ gìn môi trường rừng ngày càng vững bền. ông Lê Trí Thanh kêu gọi và mong muốn trong thời gian tới, chính quyền và nhân dân huyện Tây Giang cần tiếp tục nỗ lực và phát huy hơn nữa những thành quả đã đạt được, chung tay bảo vệ rừng, gắn việc nâng cao giá trị kinh tế rừng với đời sống người dân địa phương./.