Crêê pr’luh cr’ăy xoóh căh choom dưah năc lâh 20 c’moo n’nâu, t’cooh Nguyễn Ngọc Oanh, coh chr’val Gia Phú, chr’hoong Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ta luôn ắt lâng râu zr’năh k’đhap âng pr’luh cr’ăy n’nâu bhrợ t’vaih đoo bêl hân noo ha ót tước: “Buôn năc đoo bêl plêệng cha kêết, cr’ăy dưr vaih cớ năc k’ooh bấc. Muy năc ađay đâh ộm zơ nươu, ha dang ngân lâh mơ năc lướt pa dưah coh bệnh viện bơr pêê chu coh muy c’moo. C’la cu công pa liêm pa crêê c’rơ đoọng pa xiêr pr’luh cr’ăy”.

Ha dợ t’cooh Ngô Xuân Trưởng, ắt coh phường Cốc Lếu, thành phố Lào Cai công ta luôn lướt ooy bệnh viện pa dưah cr’ăy xooh căh choom dưah “tước hân noo năc u vaih”: “Acu công crêê cr’ăy xooh, k’oó bấc, pơ hơơm k’đhap, đoo bêl tr’xăl hân noo năc vaih k’ăy, pa bhlâng năc coh hân noo ha ót, c’lót, hân noo ch’noọng doọ lâh. Acu mót ăt pa dưah coh bệnh viện 13 t’ngay ơy. Năc tước đâu pơ hơơm công z’zăng lâng doọ dzợ lâh k’ooh”.

Xoọc đâu, Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai xoọc pa dưah đoọng ha 700 cha năc manuyh k’ăt ooy c’lâng pr’hơơm. Coh đêêc, coh c’bhuh cr’ăy xoó k’đhap pơ hơơm căh choom dưah tước muy pâng, bấc bhlâng năc apêê pân juyh z’zăng ta ha lâng ta ha lâh mơ.

Khoa Nội hô hấp âng bệnh viện mơ 50 bêệ bh’nếch, tu cơnh đêêc ta luôn coh đhr’năng pa bhlâng bấc manuyh ắt pa dưah, pa bhlâng năc coh cr’chăl tr’xăl hân noo căh cậ tước ooy hân noo ha ót, tỵ cha kêết pa bhlâng coh zr’lụ da ding k’coong cơnh Lào Cai. Bác sĩ Nguyễn Thị Định, Trưởng Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai prá xay, pazêng râu đh’reh cr’ăy ooy c’lâng pr’hơơm năc căh choom ng’lu lơ, tu buôn vaih cr’ăy ngân căh choom pơ hơơm. Pa bhlâng năc đợ cr’ăy cơnh xoóh căh choom pơ hơơm căh choom dưah vêy Tổ chức Y tế bha lang k’tiếc xay moon năc cr’ăy ắt coh t’nooi pêê coh pazêng râu tu bhrợ t’vaih râu chêệt bil bấc coh bha lang k’tiếc.

Đoọng g’đéch ha pr’luh cr’ăy n’nâu, bác sĩ Định p’too moon đhanuôr oó ăt đăn lâng g’dzoóc, môi trường nha nhự; t’bhlâng pa ngăn a chắc a zân, c’lâng pr’hơơm; ta luôn pa sạch c’niêng, mr’loọng, pa bhlâng năc coh hân noo ha ót, đoo bêl hân noo tr’xăl pazêng râu vi rút, vi khuẩn vaih k’rơ bhlâng: “Lâng đợ manuyh crêê pazêng râu cr’ăy ooy c’lâng pr’hơơm, pa bhlâng năc đợ cr’ăy k’hươn tu crêê cr’ăy xoóh pơ hơơm k’đhap năc p’too moon l’lăm hân noo cha kêết năc ng’tiêm zơ nươu cúm lâng t’bhlâng tiêm muy c’moo muy chu; đươi crêê cơnh p’rá p’too bh’rợ ộm zơ nươu, zâl cha groong u vaih cớ. Ting n’năc, t’bhlâng pa ngăn a chăc azân, cha đăh zập chất dinh dưỡng, lâng ta luôn pa choom pơ hơơm đoọng pa dưr đhr’năng pơ hơơm chô cơnh c’xu”.

Không chủ quan với bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính trong mùa đông

Thời tiết chuyển lạnh là nguyên nhân khiến các ca bệnh về hô hấp gia tăng, đặc biệt là tỷ lệ khởi phát cấp tính bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD- đọc là Xê ô pê đê). Vậy bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là bệnh gì, mời bà con và các bạn đến với Chuyên mục “Thầy thuốc buôn làng” hôm nay để tìm hiểu.

Mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đã hơn 20 năm, ông Nguyễn Ngọc Oanh, ở xã Gia Phú, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai luôn phải đối mặt với những khó khăn của chứng bệnh này mỗi mùa đông đến:“Thường thường là khi trời lạnh, bệnh lại tái phát là ho, có đờm. Một là mình phải uống thuốc ngay, trường hợp có dấu hiệu nặng là phải đi viện đôi, ba lần mỗi năm. Bản thân tôi cũng tìm cách rèn luyện sức khỏe để hạn chế bệnh tật.”

Còn ông Ngô Xuân Trưởng, ở phường Cốc Lếu, thành phố Lào Cai cũng thường xuyên nhập viện điều trị vì bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cứ “đến hẹn lại lên”: “Tôi cũng bị tắc nghẽn, ho, khó thở, cứ thay đổi thời tiết là bị, nhất là vào mùa thu, đông, mùa hè thì ít hơn. Tôi vào viện nằm được 13 ngày rồi, cảm giác thấy đã dễ thở và ít ho hơn”.

Hiện, Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai đang quản lý, điều trị cho khoảng 700 bệnh nhân có các bệnh lý về hô hấp. Trong đó, riêng nhóm bệnh nhân mắc phổi tắc nghẽn mạn tính chiếm tới một nửa, chủ yếu ở nam giới trung cao tuổi.

Khoa Nội hô hấp của bệnh viện chỉ có 50 giường bệnh nên thường xuyên trong tình trạng quá tải, đặc biệt là trong các thời điểm giao mùa hoặc bước sang mùa đông giá vốn khắc nghiệt ở vùng cao như Lào Cai. Bác sĩ Nguyễn Thị Định, Trưởng Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai cho biết, các bệnh lý về hô hấp tuyệt đối không thể chủ quan vì dễ biến chứng sang suy hô hấp. Nhất là các bệnh như phổi tắc nghẽn mạn tính được Tổ chức Y tế thế giới xếp hàng thứ ba trong các nguyên nhân gây tử vong trên toàn cầu.

Để phòng ngừa chứng bệnh nguy hiểm này, bác sĩ Định khuyến cáo mỗi người nên tránh tiếp xúc với khói thuốc, môi trường ô nhiễm không khí; tăng cường giữ ấm hơi thở; thường xuyên vệ sinh miệng, họng, nhất là trong mùa đông, lúc giao mùa khi các chủng vi rút, vi khuẩn hoạt động mạnh: “Với những người chưa mắc các bệnh lý về hô hấp, đặc biệt là bệnh hen do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thì khuyến cáo trước mùa lạnh nên tiêm cúm và cố gắng tiêm mỗi năm một lần; tuân thủ việc dùng thuốc để ngừa cơn, ngừa tái phát. Đồng thời, loại bỏ các yếu tố nguy cơ bằng cách tránh lạnh, giữ ấm, ăn đủ các chất dinh dưỡng, và phải tập thở phục để hồi chức năng hô hấp”./.