Ting cơnh Bộ Y tế, lâng pazêng râu pr’luh cr’ăy căh ơy vêy vắc xin zâl cha groong cơnh pr’luh bhih têy dzung boóp, k’hiir ploh aham, pazêng apêê chuyên gia moon pa rơớt năc ta luôn rao têy lâng xà phòng, t’bil vi trùng coh lớp học, pa bhlâng năc chr’ơh lâng đh’rơơng đong, pa pan, ng’bếch năc dzông mùng, ta luôn rao pa liêm, pa sạch pazêng pr’đươi k’độ đác…

Ha dợ lâng pr’luh cr’ăy ơy vêy vắc xin, tơợ tr’nơớp c’moo tước nâu cơy, prang k’tiếc k’ruung vêy 130 cha năc manuyh crêê cr’ăy a duúc, bấc 1,4 chu t’piing lâng cr’chăl n’nâu coh c’moo 2023. Pr’luh cr’ăy k’oó ngân năc 118 cha năc, bấc 6,8 chu t’piing lâng cr’chăl n’nâu. Tu năc bấc p’niên căh vêy ta tiêm crêê t’ngay c’xêê, căh ơy zập vắc xin bhrợ đhr’nanưg tiêm căh tước mơ choom zâl cha groong pr’luh cr’ăy ha zập ngai. C’moo 2024, năc c’moo ắt coh cr’chăl 4-5 c’moo dưr vaih pr’luh cr’ăy a’duúc. Pazêng apêê chuyên gia xay moon ha dang căh vêy bh’rợ tiêm vắc xin zâl cha groong zập liêm, pr’luh a duúc năc vêy đhr’năng dưr vaih k’rơ. Coh bha lang k’tiếc, c’bhuh Y tế bha lang k’tiếc WHO đăn đâu ơy xay moon ooy bh’rợ dưr bấc manuyh crêê pr’luh cr’ăy a duúc lâng vêy đhr’năng dưr vaih pr’luh cr’ăy a duúc coh bấc zr’lụ coh prang bha lang k’tiếc.

GS. TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương xay moon, đoọng zâl cha groong pr’luh cr’ăy n’nâu dưr vaih k’rơ, năc coh c’xêê 4 n’nâu, pazêng vel đong năc bhrợ tiêm vắc xin đoọng ha p’niên tơợ 9 c’xêê tuổi lâng vắc xin aduúc - rubella đoọng ha p’niên tơợ 18 c’xêê tuổi; tiêm zâl cha groong cr’ăy k’ooh ngân đoọng ha p’niên lâng pân đil xoọc vêy a chăc k’đhap bêl vắc xin vêy ta đoọng zập ooy pazêng vel đong: “Lâng Bộ Y tế, ta đang moon ch’mêệt lêy zập liêm pazêng p’niên căh ta tiêm zập đoọng đơợh ng’tiêm. Lâng văc xin zâl cha groong cr’ăy k’ooh ngân năc coh vắc xin 5 coh 1, coh c’xêê 4 n’nâu năc vêy zập đoọng tiêm lâng công ơy pa choom pazêng tỉnh ch’mêệt lêy lâng năc vêy cr’noọ bh’rợ đoọng tiêm đơơh bêl vêy zập vắc xin. Bhrợ têng cơnh ooy đoọng đơơh bơơn lêy đợ manuyh tr’nơớp crêê pr’luh cr’ăy đoọng ga ving cha groong, căh đớc pr’luh cr’ăy choom trơơi boọ”.

Lâng pr’luh cr’ăy trơơi tơợ cúm a tứch a đha, tơợ tr’nơớp c’moo tước nâu cơy Việt Nam vêy 1 cha năc manuyh chêết tu cúm A/H5N1 lâng 1 cha năc crêê pr’luh cúm A/H9N2. Prá xay âng apêê chuyên gia đoọng lêy, bh’rợ cha groong tơợ bhrợ t’vaih pr’luh cr’ăy coh bh’năn năc xay moon bh’rợ k’rong bhrợ âng bấc ngành, đơn vị, pa bhlâng năc bh’rợ ch’choh b’băn.

T’cooh Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế prá xay, hân đhơ nâu đoo năc g’luh tr’nơớp k’tiếc k’ruung hêê vêy manuyh crêê cúm A/H9, hân đhơ cơnh đêêc năc chủng c’rơ đhur bhrợ t’vaih cr’ăy doọ lâh ngân lâng doọ choom bhrợ t’vaih chêết bấc a tứch ađha. Đhr’năng trơơi boọ ooy manuyh năc công doọ lâh bấc, pazêng đhr’năng crêê pr’luh cr’ăy ngân năc vêy c’rơ đhur lâng căh ơy n’leh ghít đhr’năng trơơi tơợ manuyh ooy manuyh: “Đhr’năng dưr vaih pr’luh cr’ăy doọ lâh k’rơ, đhr’năng tr’xăl gen, tr’xăl ooy c’rơ âng độc năc căh ơy vêy xa nay moon pa rơớt âng C’bhuh Y tế bha lang k’tiếc lâng căh vêy manuyh hân đoo ơy crêê tu cơnh đêêc đhr’năng dưr vaih m’bứi bhlâng. Ahêê công oó lâh k’rang k’pân pa bhlâng, hân đhơ cơnh đêêc công căh choom lu lơ ooy bh’rợ zâl cha groong pr’luh cr’ăy cúm coh a tứch a đha. Nâu đoo công năc g’luh tr’nơớp Việt Nam vêy manuyh crêê pr’lụh cúm H9. Coh cúm a tứch a đha, vêy H5N1 năc bhrợ t’vaih c’rơ độc k’rơ bhlâng, đhr’năng chêệt bil tước 50%, ha dợ lâng pazêng chủng n’lơơng cơnh H9, H7 bhrợ t’vaih c’rơ độc m’bứi lâng đhr’năng n’leh vaih cr’ăy căh lâh k’rơ”.

Đoọng zâl cha groong pr’luh cr’ăy coh hân noo ch’noọng, Bộ Y tế ta đang moon pazêng cơ sở y tế xay bhrợ liêm choom bh’rợ pa dưah, trôông dzấc đơơh manuyh jeh k’ăy, zâl cha groong crêê khuẩn lâng zâl cha groong trơơi boọ cha chreh coh pazêng cơ sở khám đh’reh cr’ăy, pa dưah đh’reh cr’ăy; K’rong bhrợ đh’rưah nhâm mâng lâng pazêng Viện Vệ sinh Dịch tễ, viện Pasteur prá xay đhr’năng trơơi boọ đoọng bhrợ đợ bh’rợ zâl cha groong đơơh loon, zooi zâl cha groong pr’luh cr’ăy tơợ đơơh./.

CHÚ Ý PHÒNG TRÁNH CÁC BỆNH DỊCH MÙA HÈ!

Dù mới bước vào đầu mùa hè, nước ta đã ghi nhận hơn 10 nghìn ca mắc tay chân miệng, 15 nghìn ca sốt xuất huyết, hàng trăm ca mắc sởi, ho gà. Bên cạnh đó, nước ta cũng lần đầu tiên ghi nhận 1 ca mắc cúm A/H9N2 tại tỉnh Tiền Giang. Trước đó, một bệnh nhân nam đã từ vong do cúm A/H5N1 tại tỉnh Khánh Hòa. Những diễn biến của dịch bệnh mùa hè đang đặt ra những vấn đề gì đối với hệ thống dự phòng và người dân?

Theo Bộ Y tế, đối với các bệnh dịch chưa có vắc xin phòng ngừa như tay chân miệng, sốt xuất huyết, các chuyên gia khuyến cáo thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, khử trùng lớp học, đặc biệt là đồ chơi và bề mặt tiếp xúc như sàn, bàn, nằm màn ngủ, thường xuyên vệ sinh, thau rửa các dụng cụ chứa nước...

Còn đối với bệnh dịch đã có vắc xin, từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận 130 ca mắc sởi, tăng 1,4 lần so với cùng kỳ năm 2023. Bệnh ho gà ghi nhận 118 ca, tăng 6,8 lần so với cùng kỳ. Nguyên nhân do nhiều trẻ không được tiêm chủng đúng lịch, chưa tiêm đủ mũi vắc xin khiến tỷ lệ tiêm chưa đạt ngưỡng miễn dịch bảo vệ cộng đồng. Năm 2024 là năm nằm trong chu kỳ 4-5 năm bùng phát của dịch sởi. Các chuyên gia nhận định nếu không có biện pháp tiêm vắc xin phòng ngừa đầy đủ, dịch sởi sẽ có nguy cơ bùng phát mạnh. Trên thế giới, tổ chức Y tế thế giới WHO gần đây cũng đưa ra cảnh báo về việc gia tăng số ca mắc bệnh sởi và nguy cơ bùng phát dịch sởi tại nhiều khu vực trên toàn cầu.

GS.TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương nhận định, để phòng ngừa các dịch bệnh này bùng phát, ngay trong tháng 4 này, các địa phương cần triển khai tiêm vắc xin sởi cho trẻ từ 9 tháng tuổi và vắc xin sởi - rubella cho trẻ từ 18 tháng tuổi; tiêm phòng ho gà cho trẻ và phụ nữ mang thai khi vắc xin được cấp đủ về các địa phương: “Đối với Bộ Y tế, đề nghị rà roát một cách đầy đủ những trẻ chưa đủ mũi tiêm phải tiêm ngay. Đối với vắc xin ho gà nằm trong thành phần vắc xin 5 trong 1, trong tháng 4 này sẽ về đủ số lượng để tiêm và cũng đã hướng dẫn các tỉnh rà soát đối tượng và sẽ lên kế hoạch để tiêm ngay khi vắc xin về. Làm thế nào phát hiện sớm các ca bệnh đầu tiên để xử lý khoanh vùng triệt để, không để dịch lây lan”.

Đối với dịch bệnh lây từ cúm gia cầm, từ đầu năm đến nay Việt Nam đã ghi nhận 1 trường hợp tử vong do cúm A/H5N1 và 1 trường hợp nhiễm cúm A/H9N2. Phân tích của các chuyên gia cho thấy, việc kiểm soát nguồn gây bệnh trên động vật đòi hỏi có sự phối hợp giữa nhiều ngành, đơn vị, nhất là với ngành nông nghiệp.

Ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho rằng, dù đây là lần đầu tiên nước ta có bệnh nhân mắc chủng cúm A/H9, song là chủng độc lực thấp thường gây triệu chứng nhẹ và không gây chết gia cầm hàng loạt. Khả năng lây nhiễm sang người vẫn còn hạn chế, những trường hợp có nguy cơ mắc bệnh nặng là người có sức đề kháng yếu và chưa có bằng chứng về việc lây nhiễm từ người sang người: “Nguy cơ xảy ra dịch thấp, chuyện biến đổi gen, thay đổi độc lực chưa có cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới và chưa có trường hợp nào xảy ra nên nguy cơ rất thấp. Chúng ta cũng không hoang mang nhưng đồng thời cũng không chủ quan trong vấn đề phòng chống cúm gia cầm. Đây cũng là lần đầu tiên VN có trường hợp nhiễm cúm H9. Trong cúm gia cầm, có H5N1 là gây độc lực cao, tỷ lệ tử vong lên tới 50%, còn hầu hết chủng khác như H9, H7 gây độc lực thấp và triệu chứng thấp”.

 Để kiểm soát dịch bệnh mùa hè, Bộ Y tế  yêu cầu các cơ sở y tế thực hiện tốt công tác thu dung, điều trị, cấp cứu bệnh nhân, kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng chống lây nhiễm chéo trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; Phối hợp chặt chẽ với các Viện Vệ sinh Dịch tễ, viện Pasteur phân tích tình hình, đánh giá nguy cơ để triển khai các biện pháp chống dịch kịp thời, giúp kiểm soát dịch bệnh ngay từ sớm./.