(Anh Internet)

Xơợng apêê moon đăh loa truyền thanh âng chr’val ooy lịch tiêm cha groong pr’luh dại đoọng ha achoo, mèo, pr’loọng đong anoo Ngô Quốc Đạt, ặt đhị chr’val Ea Kuăng, chr’hoong Krông Pach, tỉnh Đắk Lắk ra pặ bh’rợ, ặt coh đong đương cán bộ thú y tước tiêm za nươu cha groong pr’luh dại đoọng ha cr’năn achoo âng đong đay. Anoo đoọng năl, coh đâu zập đong cung vêy băn m’bứi bhlầng nắc muy bơr p’nong achoo, mèo, ha dợ căh ngai ma đơơng bh’năn âng đay lướt tiêm cha groong pr’luh dại, apêê buôn đương vêy g’luh tiêm âng nhà nước: “Cr’ay dại nâu zăng cr’pân, vêy za nươu đoọng tiêm năc liêm choom bhlầng, ha dang apêê vêy chô tước đong tiêm năc a cu đâh đoọng tiêm a choo đong zi. Ha dang vêy za nươu cha groong năc doó lâh ng’k’rang.”

Cr’năn achoo âng a noo Y Bruat Niê, ặt đhị vel Ea Phê, chr’val Ea Phê, chr’hoong Krông Pách ơy băn lâh 3 c’moo đâu, ha dợ căh ơy tiêm za nươu cha groong pr’luh cr’ay dại. Anoo moon năc tu a choo băn p’loh tơợ đanh, ha dợ cọop đoọng tiêm nắc k’pân achoo cặp: “Tơơ a hay căh vêy tiêm ốt, mị acoon căn choo nâu huông bhlầng, tu cơnh đêêc căh pân coọp. Hêê cọop a đoo năc u cặp, tu cơnh đêêc căh bơơn tiêm. Tu achoo cặp vaih độc, ha dang crêê achoo cặp căh đâh lướt viện năc bil mặt.”

Chr’hoong Krông Pách vêy lâh 10.000 pr’loọng băn achoo lâng pazêng cr’năn băn lâh 15.000 p’nong. Đhơ cơnh đêêc c’moo 2022 ngành thú y  năc xay bhrợ bhiệc tiêm cha groong đoọng ha 3.800 p’nong. Ting cơnh t’cooh Võ Văn Vàng, Trạm b’băn lâng Thú y chr’hoong Krông Pách, k’đhap k’ra bhlầng năc rau căh ting bhrợ âng c’la băn achoo:“Chr’năp bhlầng nâu kêi năc c’năl âng ma nuyh băn. Xọoc đâu, đhanuôr căh pa ghit lâng bhiệc tiêm cha groong pr’luh dại. Bấc chu đhanuôr vêy cơnh xay moon căh liêm ta nih cơnh lâng ma nuyh lướt tiêm za nươu cha groong pr’luh cr’ay dại, năc bi cơnh, ma nuyh tước đong tiêm apêê moon năc achoo, bơơn may cọop năc may tiêm.”

Ting cơnh dap lêy âng Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel đong tỉnh Đắk Lắk, 5 c’moo hay, tỉnh nâu ơy năl 25 cha năc căh dzợ ma mông tu a choo dại cặp. Coh đêêc, bấc ngai cr’ay ặt coh a chắc đanh bhlầng, achoo cặp tơợ 4 c’xêê tước 1 c’moo năc vêy leh đhr’năng cr’ay. Pazêng apêê căh dzợ ma mông nâu năc crêê achoo, mèo cặp, ha dợ căh lướt tiêm za nươu cha groong cr’ay dại. Đhơ zập c’moo bơơn năl vaih ma nuyh căh dzợ ma mông tu cr’ay dại, ha dợ bhiệc tiêm văc xin cha groong dại đhị bh’năn băn âng Đắk Lắk năc bơơn lâh 30% coh pazêng đợ 360 r’bhầu p’nong a choo, mèo. Xọoc đâu Đắk Lắk xọoc bhrợ bh’rợ tiêm văc xin cha groong dại đoọng ha cr’năn achoo, mèo coh prang tỉnh tơợ t’ngay 25/3-25/4. Ting đêêc, apêê pr’loọng đhanuôr acoon coh, pr’loọng chính sách, pr’loọng đha rựt năc bơơn ta đoọng tiêm ga gooh doọ pay zên. Mơ lơơng dzợ năc pay zên 22.100 đồng/01 tọ za nươu/01 p’nong achoo, mèo. T’cooh Mai Xuân Lý, Phó Chi cục trưởng Chi cục b’băn lâng Thú Y tỉnh Đắk Lắk đoọng năl:“Chi cục b’băn thú y xoọc bhrợ bh’rợ tiêm pazêng cơnh lâng achoo, mèo, jưah xay moon đoọng ha pr’loọng băn achoo, mèo coh  vel đong tỉnh năl. Cơnh lâng chính quyền vel đong năc vêy moon pa rơớt đoọng ha đhanuôr đăh đhr’năng cr’pân âng cr’ay dại, bêl crêê achoo, mèo cắp nắc vaih rau căh liêm tước đhanuôr cơnh ooy./.”

Khó tiêm phòng vắc xin cho chó, mèo, Đắk Lắk đối mặt với bệnh dại

Đắk Lắk là địa phương có tỷ lệ người chết vì bệnh dại cao trong cả nước, khi 5 năm qua đã ghi nhận 25 trường hợp tử vong do bệnh này. Trong 3 tháng đầu năm nay, Đắk Lắk đã ghi nhận 04 trường hợp chó mắc bệnh dại. Sự chủ quan của người dân và tỷ lệ đàn vật nuôi tiêm vắc xin phòng dại thấp là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh dại chưa được đẩy lùi.

Nghe thông báo trên loa truyền thanh của xã về lịch tiêm phòng dại cho chó mèo, gia đình anh Ngô Quốc Đạt, ở xã Ea Kuăng, huyện Krông Pách, tỉnh Đắk Lắk sắp xếp công việc, ở nhà đợi cán bộ thú y đến tiêm phòng dại cho đàn chó nhà mình. Anh cho biết, ở đây hầu như nhà nào cũng nuôi ít nhất một con chó, mèo, nhưng không ai tự giác đưa vật nuôi đi tiêm phòng dại, mà thường chờ có đợt tiêm theo chương trình của nhà nước:“Bệnh dại này cũng biết là khá nguy hiểm, về tiêm thuốc phòng dại này thì cũng tốt, nếu mà có cơ sở về tiêm tận nhà thì tôi sẵn sàng tiêm cho chó.  Nếu có thuốc chích thì cũng tốt thôi, mình ngừa phòng cho nó, nhiều khi gặp rủi ro cũng đỡ một chút.”

Đàn chó nhà anh Y Bruat Niê, ở buôn Ea Phê, xã Ea Phê, huyện Krông Pách đã nuôi hơn 3 năm nhưng chưa một lần tiêm phòng dại. Anh cho biết lý do là vì chó thả rông đã lâu, anh sợ bị cắn khi bắt chó:“Lâu lắm rồi không có tiêm, hai con mẹ nó hung nên không dám bắt. Mình bắt là nó cắn, sợ nó cắn nên không tiêm được. Do nguy hiểm là con chó cắn là có độc mà, nếu không đi bệnh viện thì chết luôn.”

Huyện Krông Pách có hơn 10.000 hộ nuôi chó với tổng đàn hơn 15.000 con. Tuy vậy năm 2022 ngành thú y chỉ triển khai tiêm phòng được cho 3.800 con. Theo ông Võ Văn Vàng, Trạm Chăn nuôi và Thú y huyện Krông Pách, khó khăn lớn nhất là thiếu sự hợp tác của người nuôi chó:“Quan trọng nhất bây giờ là nhận thức của người chăn nuôi. Hiện nay người dân vẫn còn thờ ơ đối với công tác tiêm phòng dại này. Nhiều lúc người dân có những hành động không hay lắm đối với người đi tiêm phòng, ví dụ như là khi thú y cơ sở tới tiêm thì người dân nói là chó đó, bắt được thì tiêm.”

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, 5 năm qua, tỉnh này đã ghi nhận 25 trường hợp tử vong vì bệnh dại. Trong đó, nhiều trường hợp ủ bệnh rất lâu, bị chó cắn từ 4 tháng đến 1 năm sau mới phát bệnh. Tất cả những người tử vong đều không đi tiêm phòng sau khi bị chó, mèo cắn, cào. Dù hàng năm đều ghi nhận các trường hợp tử vong do bệnh dại, song công tác tiêm vắc xin phòng dại cho vật nuôi tại tỉnh Đắk Lắk chỉ đạt trên 30% trong tổng số 360 nghìn con chó, mèo. Hiện Đắk Lắk đang thực hiện chiến dịch tiêm vắc xin phòng dại cho đàn chó mèo trong toàn tỉnh từ ngày 25/3-25/4. Theo đó, các hộ người dân tộc thiểu số, hộ gia đình chính sách, hộ nghèo sẽ được miễn phí tiêm phòng cho đàn chó, mèo. Các trường hợp khác chi phí tiêm phòng là 22.100 đồng/01 liều/01 con chó, mèo. Ông Mai Xuân Lý, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Đắk Lắk cho biết:“Chi cục chăn nuôi thú y đang tổ chức đợt tiêm phòng bắt  buộc đối với chó mèo vừa triển khai tuyên truyền cho các hộ chăn nuôi chó mèo trên địa bàn toàn tỉnh. Và đối với chính quyền địa phương thì có khuyến cáo cho người dân về tác hại bệnh dại khi đã bị chó mèo cắn thì sẽ ảnh hưởng tới người dân như thế nào./.”