Cr’ay c’toọr móh mr’loọng cắh vêy cr’ay lalay âng zâp bộ phận tu cấu tạo âng c’toọr móh mr’loọng vêy zâp c’lâng tr’thuông đh’rứah nắc vêy crêê tr’đăn, bhrợ cắh liêm crêê trực tiếp tước ooy zâp đắh cr’ay lơơng cơnh đh’mâl cr’oóh, k’ay móh bhrợ viêm xoang.

Cr’chăl nâu, c’toọr móh mr’loọng tr’thuông lâng môi trường nắc ting buôn cr’ay nhiễm khuẩn lâng dị ứng. Bhiệc bhrợ váih cr’ay mr’loọng  cung tu zâp râu nhiệt độ, plêệng k’tiếc. Bh’rợ zư lêy a’chặc a’rang dưr váih cắh liêm choom đắh bhiệc zêl cha groong vi rút bêl không khí cha cêết moót ooy móh lâng c’lâng pr’hơơm. Tu cơnh đâu, zâp râu vi rút cơnh bhrợ k’brâu cha cêết, cúm lâng Covid-19 buôn trơơi boọ lấh mơ bêl hân noo ha ọt.

K’ay đh’mâl cr’oóh buôn lêy nắc tu vi rút. Vêy lấh 200 râu vi rút lơơng choom bhrợ zâp cr’ay cơnh k’oóh, k’ay mr’loọng, hooi đh’mâl lâng pa chéh. Bêl a’chặc a’zân hêê đhưr , c’rơ miễn dịch cắh dzợ vêy, lấh mơ nắc ooy apêê t’coóh t’ha, p’niên k’tứi oom oóch, p’niên crêê zâp cr’ay bhrợ tr’xăl hệ thống miễn dịch cơnh zâp cr’ay dị dứng, cr’ay hệ thống... nắc cr’chăl tơợ viêm mr’loọng buôn bhrợ xiêr tước xoóh, lấh mơ nắc choom chêết bil tu suy c’lâng pr’hơơm.

Bhiệc zêl cha groong cr’ay c’toọr-móh-mr’loọng bêl plêệng cha cêết

Ahêê vêy 2, 3 cơnh zêl cha groong ooy đắh cr’ay C’toọr-móh-mr’loọng cơnh:

1. Oó lấh glúh ooy ngoai lăm 6 giờ ra diu, cắh cậ tơợ 8 giờ hi dưm. Lấh mơ nắc p’niên k’tứi, nắc lêy oó lấh lướt ch’ngai, lướt ặt đhị bấc manứih cắh cậ đhị zâp bhươn băn a’đhắh dzăm..

2. Bêl glúh ooy ngoai, ta luôn gloọp g’loọp móh đoọng doọ crêê trực tiếp không khí cha cêết bhrợ cắh liêm crêê ooy móh,

3. T’bhlâng pa dưr c’rơ đoọng ha a’chặc a’rang lâng bhiệc ôộm cha liêm zâp, pa choom  chi ớh thể thao liêm glặp lâng c’rơ, bếch crêê giờ lâng oó lấh ôộm hót, búah bia chriết.

4. Rau pa liêm têy bêl k’noọ cha cha, xang bêl crêê k’đhơợng gợ râu nha nhự. Oó t’moót têy ooy móh, mắt, boọp. Oó ặt đăn lâng apêê xoọc lêy ặt pa chêếh, k’ay đh’mâl cr’oóh.

5. Tiêm vắc xin cha groong cúm zâp c’moo (zâp chỉng cúm buôn váih).

6. Zư pa dứah đấh bêl vêy zâp c’léh cr’ay ch’hát mr’loọng, k’hir , pa chéh, k’ay đh’mâl cr’oóh... lang bhiệc ôộm đác pứih, ôộm zanươu zêl cha groong glúh a’ham móh, pa xiêr k’hir, pa xiêr k’ay, pa xiêr k’oóh... Ha dang cr’ay cắh choom dứah xang 2 t’ngay cắh cậ vêy c’léh k’ay ngân lấh, nắc lêy lướt ooy cơ sở y tế zư pa dứah đấh loon./.

Thời tiết trở lạnh, làm gì để phòng bệnh Tai- Mũi- Họng?  

Thời tiết rét lạnh khiến nhiều trẻ mắc bệnh về đường hô hấp, trong đó phổ biến là bệnh tai- mũi- họng. Điều này làm các bậc cha mẹ lo lắng, bởi bệnh thường tái đi tái lại nhiều lần. Vì vậy, việc phát hiện sớm cũng như cách chăm sóc đúng sẽ giúp trẻ nhanh khỏi bệnh.

Bệnh tai mũi họng không phải bệnh riêng của từng bộ phận do cấu tạo tai mũi họng có các hốc thông với nhau và thông ra bên ngoài nên sẽ liên quan, ảnh hưởng trực tiếp tới các bộ phận khác: viêm họng sẽ gây viêm mũi, viêm thanh quản; viêm họng – mũi lại gây viêm xoang.

Bên cạnh đó,  tai- mũi- họng thông với môi trường bên ngoài nên càng dễ bị bệnh liên quan đến môi trường bên ngoài với hai yếu tố cơ bản là: nhiễm khuẩn và dị ứng. Việc hình thành bệnh tai mũi họng cũng do các yếu tố quan trọng khác như nhiệt độ, thời tiết. Cơ chế bảo vệ của cơ thể trở nên không hiệu quả trong việc chống lại vi rút khi không khí lạnh xâm nhập vào khoang mũi và đường hô hấp trên. Vì vậy, các loại vi  rút như cảm lạnh thông thường, cúm và Covid-19 thường dễ lây lan hơn vào mùa đông.

Cảm lạnh thông thường chính là nhiễm trùng do vi rút. Có hơn 200 loại vi rút khác có thể gây cảm lạnh với các biểu hiện như ho, đau họng, sổ mũi và hắt hơi. Khi cơ thể suy giảm sức miễn dịch nhất là ở người già, trẻ em suy dinh dưỡng, trẻ em mắc các bệnh làm thay đổi hệ thống miễn dịch như các bệnh dị ứng, bệnh hệ thống… thì quá trình viêm từ mũi họng rất dễ lan xuống thành viêm phổi, thậm chí có thể dẫn đến tử vong do suy hô hấp.

Cách phòng tránh bệnh Tai – Mũi - Họng khi trời trở lạnh

Chúng ta có một số cách phòng tránh viêm nhiễm dẫn đến các bệnh lý về Tai – Mũi - Họng như:

1. Hạn chế ra ngoài trời sớm (trước 6 giờ sáng) hoặc muộn (sau 8 giờ tối). Nhất là trẻ em, nên hạn chế đi chơi xa, hạn chế đến những nơi đông đúc hoặc vườn bách thú…

2. Khi ra ngoài trời, luôn có khẩu trang để tránh không khí lạnh ảnh hưởng trực tiếp vào khoang mũi.

3. Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể bằng ăn uống đủ chất, luyện tập thể thao phù hợp với sức khoẻ, ngủ đúng giờ và hạn chế thuốc lá, bia rượu lạnh.

4. Rửa tay trước khi ăn, sau khi tiếp xúc với các bề mặt không sạch. Không đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Đứng cách xa những người đang có dấu hiệu hắt hơi, sổ mũi…

5. Tiêm vắc xin phòng cúm hàng năm (các chủng cúm thống thường).

6. Điều trị sớm khi có những biểu hiện của bệnh: khô họng, rát họng, sốt, ho, hắt hơi, sổ mũi… bằng cách uống nước ấm, sử dụng thuốc chống xung huyết mũi, hạ sốt, giảm đau, giảm ho… Nếu bệnh không thuyên giảm sau 02 ngày hoặc có các dấu hiệu tăng nặng, cần đến các cơ sở y tế điều trị kịp thời./.