C’bhuh x’xai năc rau tơơm ơy looih lâng hêê buôn apêê choh bhrợ tơơm cha năm, choh coh tang bhươn. Coh y học, c’bhuh x’xai năc tơơm za nươu chr’năp pay đoọng pa dưah bấc cr’ay cơnh: ca ay p’lêê họong, pr’zuôh, bhrơợng ra rặ, aham coh mr’nịt, azơi, k’đhơợng aham hooi, pa dưah k’bao tr’cool, ca ay họong…

Ting cơnh Lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện hàn lâm Khoa học lâng Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội, c’bhuh tơơm x’xai dzợ đh’nơc lalay nắc cầu tich, thái quyết. Đhị Việt Nam, c’bhuh tơơm x’xai chắt bấc đhị truih a ral crâng, toor k’ruung, đhị dzệêp dzong. Tơơm nâu mặ ma mông đhơ căh châc x’mir lêy râu rí, dưr vaih bâc coh crâng ca coong.

C’bhuh tơơm x’xai năc râu tơơm chat vaih coh crâng ca coong, bơơn đha nuôr đươi dua cơnh muy râu z’nươu. Coh bâc c’moo đăn đâu, bâc pr’loọng đong kiêng đơơng chô c’bhuh tơơm n’nâu choh đăn đong bhrợ cha năm. Hăt ngai năl tơơm râu đâu năc râu tơơm z’nươu p’ma moon cơnh máy bhrợ pa liêm gr’vơh vơi, pa đhâc lơi apêê râu căh liêm cơnh xylen, tonluene, Aldehyde formic.

Muy bơr pa chăp ch’mêêt đoọng lêy, c’bhuh tơơm x’xai dzợ choom pa xiêr bức xạ tơợ wifi, máy in lâng máy tính. Tu cơnh đêêc, râu tơơm n’nâu pa bhlâng liêm đoọng chơơih bhrợ tơơm phong thủy đơc coh pa pan, tơơm phong thủy đơc đhị pa pan pay zên, đong t’mooi.

Ting apêê chuyên gia, c’bhuh tơơm x’xai năc râu tơơm pr’hăt, vêy mă c’juuc c’bhuh độc tố asen coh k’tiêc, bhrợ pa liêm toọm đac, zư lêy đac đhị râu nha như nha nhiêt. Pr’hoọm t’viêng âng c’bhuh tơơm x’xai dzợ zooi ahêê doó lâh xơợng ga lêêh k’bao.

Coh đông y, c’bhuh tơơm x’xai công năc râu z’nươu, choom pa dưah ca ooh, ca ay đh’mâl, ca ay mr’loọng, liêm c’lâng đhó, c’lâng đa đuung, lêệ lêên, ca ay p’lêê họong, ca ay hoọng căh câ dhur a chăc, a loọn loó, dzoọm; apêê cr’ay ooy pa zruôh, t’păt aham, a zơi.

C’bhuh tơơm x’xai cơnh goc năc đoo ch’na yêm bâc protein, carbonhydrate, khoáng chất lâng vitamin, liêm ha chăc. Coh goc dzợ vêy bâc râu choom cha groong vi khuẩn, t’bil độc tu cơnh đêêc c’bhuh tơơm x’xai năc đoọng đươi pa dưah ca hir, pa dưah bhih pa.

Z’nươu tợơ c’bhuh tơơm x’xai

+Pa dưah apêê cr’ay cơnh aloọn loó: Ha la c’bhuh tơơm x’xai rao pa liêm, puôh pa gooh xang năc cloh pa nhoonh, luc 5g pr’nung c’bhuh tơơm x’xai lâng 120 ml kem pa liêm n’căr. Ta luôn xut anhi n’nâu ooy n’căr zâp t’ngay.

+Pa dưah a zơi, k’bao têy dzung, ca ay hoọng, căh choom p’gơt:

Ngung 20g, riah bơi xước 12g, abhrong 16g, Mộc qua 8g. uh lâng 750ml đac tươc bêl u rêệ dâng 200ml, pac bhrợ 2 ộm l’lăm cha cha.

+ Pa dưah dhur a chăc, ca bao têy dzung, ca ay mr’nit n’hang, căh mă p’gơt: Ngung 20 gam, Đương quy 12g, Xuyên khung 6g, Cốt toái bổ 12g, Tục đoạn 12g, Tang ký sinh 12g, Bạch chỉ 6g, Độc hoạt 10g. Uh lâng 750ml đac, rêệ mơ dâng 200ml, pac bhrợ 2 chu ộm l’lăm cha cha./.

Lợi ích sức khỏe của lá dương xỉ

Cây dương xỉ là loài cây quen thuộc thường được trồng làm cảnh, trang trí nội thất, sân vườn. Trong y học, dương xỉ là cây thuốc quý được dùng chữa rất nhiều bệnh như thận hư, tiêu chảy, bong gân, tụ máu sai khớp, phong thấp, cầm máu, lang ben, bạch biến, chữa mỏi gối, đau lưng....

Theo Lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt nam, Hội Đông y Hà Nội, dương xỉ có tên gọi khác là cẩu tích, rau dớn, thái quyết. Tại Việt Nam, dương xỉ mọc nhiều ở ven bìa rừng, bờ suối, chân tường ẩm thấp. Loài cây này có sức sống rất mãnh liệt, không kén đất trồng cũng không cần quá nhiều công chăm sóc, phát triển mạnh mẽ ở ngoài tự nhiên.

Dương xỉ là loại cây hoang dã, được người dân sử dụng như một loài thảo dược. Trong những năm gần đây, nhiều gia đình ưa thích, đem loại cây này về trồng, chăm bón để làm cảnh. Ít ai biết cây dương xỉ là loại cây được ví như là máy thanh lọc không khí tuyệt vời, thanh trừ các chất độc hại như xylen, toluene, Aldehyde formic.

Một số nghiên cứu cho thấy, cây dương xỉ còn làm giảm lượng bức xạ từ wifi, máy in và máy tính. Do vậy, loại cây này rất thích hợp để chọn làm cây phong thủy để bàn, cây phong thủy để quầy thu ngân, phòng khách.

Theo các chuyên gia, dương xỉ là loại cây hiếm có, có khả năng hấp thụ độc tố asen trong đất, làm sạch nguồn nước, bảo vệ nước khỏi các chất gây ô nhiễm. Màu xanh của cây dương xỉ còn giúp tinh thần, giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi hiệu quả.

Trong đông y, dương xỉ cũng là loài thảo dược, trị cảm, ho, viêm họng, lợi tiểu, chống táo bón, bong gân, thận hư, đau lưng hay suy yếu khí huyết, lang ben, bạch biến, bạch đới, tiểu són; các bệnh về tiêu chảy, giúp cầm máu, chữa phong hàn thấp.  

Rau dương xỉ là thực phẩm giàu protein, chất béo, carbohydrate, khoáng chất và vitamin, có giá trị dinh dưỡng rất cao. Trong cây dương xỉ còn có một số chất có thể ức chế vi khuẩn, giải độc và khử trùng nên dương xỉ dùng để điều trị cắt cơn sốt, bệnh viêm da cơ địa (eczema), lở loét.

Bài thuốc từ dương xỉ

+ Chữa các căn bệnh như bạch biến, lang ben: Lá dương xỉ rửa sạch, đem  phơi khô sau đó đem xay nhuyễn thành bột, trộn 5g bột dương xỉ với 120ml kem dưỡng da (loại kem phù hợp với da). Thường xuyên bôi hỗn hợp này lên da đều đặn mỗi ngày.

+ Chữa phong hàn thấp, tay chân nhức mỏi, đau lưng, cử động khó khăn: Cẩu tích 20g, Rễ cỏ xước 12g, Ý dĩ nhân 16g, Mộc qua 8g. Sắc với 750ml nước đến khi cạn còn lại 200ml, chia thuốc làm 2 lần uống trước bữa ăn.

+ Chữa khí huyết suy yếu, tay chân yếu mỏi, các khớp đau nhức, khó cử động hoặc bại liệt co quắp: Cẩu tích 20g, Đương quy 12g, Xuyên khung 6g, Cốt toái bổ 12g, Tục đoạn 12g, Tang ký sinh 12g, Bạch chỉ 6g, Độc hoạt 10g. Sắc với 750ml nước, sắc còn lại 200ml, chia ra 2 lần uống vào trước bữa ăn./.