A chắc k’đhap g’luh 3, amoó Tống Thị Thùy Dương ặt đhị thị trấn Bát Xát, chr’hoong Bát Xát, Lào Cai k’rang bhlầng tước c’rơ âng đay lâng ca coon. Lâh mơ ta luôn cha ch’na crêê cơnh, amoó năc dzợ ta luôn tước khám lêy ting cơnh quy định. Pa  bhlầng năc zước bhrợ apêê xét nghiệm đoọng đâh bơơn lêy cr’ay ặt vaih cơnh lâng p’niên dzợ coh luônh ca căn: “Lâh mơ siêu âm ting cr’chăl, acu dzợ bhrợ apêê xét nghiệm a ham, xét nghiệm tiểu đường bêl achăc ặt k’đhap. Đươi vêy bh’nơơn xét nghiệm, a cu năc tệêm loom lâh, k’rang tước ặt cha đoọng pa dưr c’rơ liêm.”

Ting cơnh dap lêy, zập c’moo Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai pa dưah đoọng ha lâh 100 p’niên crêê cr’ay ngân đăh a ham căh choom coọc, ha dang crêê ta iết căh choom pặt; khám lêy lâng pa dưah đoọng ha p’niên crêê: Down, hội chứng Ewards, dị tất c’lâng thần kinh, suy giáp… lâng apêê cr’ay u trơơi, lâng apêê cr’ay lơơng. Tu cơnh đêêc, lêy lalăm n’niên ca coon năc đoo bh’rợ chr’năp pa bhlầng đoọng ha pêê p’niên tơợp pr’ang bơơn c’rơ liêm. Bác sĩ Phạm Thu Hằng, Khoa zooi n’niên ca coon, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai đoọng năl: “Lâh mơ lêy cha mêệt lalăm n’niên ca coon, tơợ siêu âm năc bêl đoọng đâh bơơn lêy rau lalay cơnh âng p’niên coh luônh, năc apêê  a chắc k’đhap bhrợ pa xoọng apêê xét nghiệm đoọng đâh bơơn lêy pazêng rau lalay đăh nhiễm sắc thể âng p’niên coh luônh. Đợ p’niên bơơn ta lêy lalay cơnh bêl dzợ coh luônh năc đâh loon. Tơợ đêêc apêê bác sĩ vêy cơnh pa too pa choom đoọng.”

Tỉnh Lào Cai moon đơc năc pa zay tước c’moo 2025, đợ ma nuyh ca căc a chắc k’đhap bơơn ta lêy cha mêệt lalăm n’niên ca coon m’bứi bhlầng năc 4 cr’ay bẩm sinh buôn lêy, bơơn 60% lâng dzoóc lâh 70% moọt c’moo 2030.

Đọong bơơn cơnh bh’rợ pa căh, apêê cơ quan chuyên môn pa zưm lâng chính quyền vel đong t’bhlầng xay moon đăh pa dưr dal bh’nơơn pr’ặt âng coon ma nuyh hêê; xay bhrợ apêê đề án pa dưr dal bh’nơơn acoon ma nuyh lâng bh’rợ ta bhưah zr’lụ bhrợ têng, t’bhlầng c’rơ pa đăn âng đhanuôr cơnh lâng apêê dịch vụ: lêy cha mêệt, đâh bơơn năl đhr’năng cr’ay lalăm n’niên, p’niên tơợp pr’ang… Xay moon đoọng ha pêê pa căn a chăc k’đhap tước khám lêy ting cr’chăl m’bứi bhlầng năc 3 c’xêê 1 chu. Pa bhlầng năc lêy cha mêệt ghit lâng bhrợ vêy bh’nơơn apêê chính sách, c’lâng xa nay; tệêm ngăn c’rơ pa dưr dal bh’nơơn acoon ma nuyh.

 Đh’rưah lâng Lào Cai, đhị apêê zr’lụ đhanuôr acoon coh, bhiệc pa liêm dịch vụ k’rang lêy c’rơ tr’mông n’niên ca coon đoọng ha pân đil lâng đha đhâm c’mor cung bơơn pa ghit.

Nắc cơnh tỉnh Đắk Lắk: Pân đil acoon coh đhị apêê chr’val ch’ngai bha dăh cơnh Cư Pui, Yang Mao, Cư Drăm, Hòa Phong lalăm a hay năc n’niên ca coon  coh đong ha dợ nâu kêi ơy năl tước zr’lụ y tế đoọng bơơn khám, zư lêy c’rơ lâng đươi dua apêê bh’rợ n’niên ca coon đoọng tệêm ngăn. Đươi vêy cơnh đêêc năc vêy Dự án “Tổ chức xã hội t’bhlầng pa dưr dịch vụ k’rang zư lêy c’rơ tr’mông n’niên ca coon đoọng ha pân đil lâng đha đhâm c’mor ma nuyh acoon coh”.

 Phòng khám sản khoa bơơn ra văng pr’đươi pr’dua y tế liêm choom, t’mêê cơnh máy siêu âm 4D, máy lêy cha mêệt pân đil a chắc k’đhap lâng p’niên tơợp pr’ang… pa dưr dal bh’nơơn khám pa dưah cr’ay. Đhanuôr năc ơy tin đươi, chêêc lêy tước phòng khám bấc lâh mơ. Zập c’moo dâng vêy 1000 pân đil a chắc k’đhap bơơn tước khám lâng n’niên ca coon, lalăm năc tơợ 500-700 cha năc. Lâh mơ, bh’rợ xay moon đăh k’rang c’rơ tr’mông đoọng ha pân đil lâng đha đhâm c’mor ma nuyh acoon coh đhị apêê chr’val da ding ca coong, zr’lụ ch’ngai bha dăh dhdị chr’hoong cung bơơn k’rang lêy pa ghit.

Đhị tỉnh Hà Giang: Ngành y tế ơy pa ghit k’rong câl pr’đươi pr’dua liêm t’mêê, pa mâng lâng t’bhưah apêê dịch vụ k’rang zư lêy c’rơ tr’mông pân đil a chắc k’đhap đhị apêê trạm y tế; lêy khám phụ khoa đhị vel bhươl; bhrợ têng apêê bh’rợ LHHGĐ… Xay bhrợ apêê cr’noọ bh’rợ “ma nuyh zooi apêê n’niên ca coon” đhị apêê vel bhươl k’đhap k’ra đoọng bhrợ bh’rợ  k’rang zư lêy lâng xay moon đăh c’rơ tr’mông ha pêê pân đil xọoc a chắc k’đhap, n’niên ca coon. Lâh mơ, cán bộ y tế cơ sở ta luôn tước trực tiếp apêê pr’loọng đong, đoọng za nươu, tiêm cha groong apêê cr’ay buôn lưm coh ruh apêê n’niên ca coon; xay moon, t’ơơi đoọng rau apêê a chắc k’đhap ta mooh; t’bhlầng bh’rợ k’đhơợng lêy apêê a chắc k’đhap, lêy khám zư c’rơ ting cr’chăl đoọng ha pêê a chắc k’đhap đhị vel bhươl ch’ngai trung tâm.

Tỉnh Hòa Bình: T’mêê đâu ơy pa căh c’lâng bh’rợ âng k’tiếc k’ruung đăh k’rang zư lêy c’rơ tr’mông n’niên ca coon đoọng ha pêê x’dơơr, đha đhâm c’mor cr’chăl 2021-2025. C’lâng bh’rợ xay moon ghit bấc xa nay đăh t’bhlầng lêy bơơn cơnh: m’bứi bhlầng năc 80% đha đhâm c’mor, p’niên x’dơơr năl ghit đăh pazêng xa nay coh k’rang zư lêy c’rơ n’niên ca coon. M’bứi bhlầng 80% apêê thầy cô giáo, aconh acăn bơơn pa căh đoọng xa nay ooy k’rang zư lêy c’rơ đoọng ha pêê đha đhâm c’mor, p’niên x’dơơr. M’bứi bhlầng nắc đha đhâm c’mor năc ma nuyh pa bhrợ đhị zr’lụ công nghiệp năl ooy chế độ, chính sách âng Nhà nước crêê tước bh’rợ k’rang zư lêy c’rơ n’niên ca coon…/.

  Thúc đẩy cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ và thanh niên dân tộc thiểu số     

Đầu tư cho phổ cập tiếp cận sức khỏe sinh sản là đầu tư thiết yếu cho sức khỏe toàn dân và giúp mang lại một tương lai bền vững hơn. Đầu tư chăm sóc sức khỏe sinh sản không chỉ giúp chất lượng dân số được nâng lên rõ rệt mà còn đem lại lợi ích kép cho gia đình, cộng đồng và quốc gia. Chính vì vậy, nhiều năm qua, các địa phương đã và đang thúc đẩy cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ và thanh niên, đặc biệt là vùng đồng bào thiểu số. 

Mang thai lần 3, chị Tống Thị Thùy Dương ở thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai rất quan tâm đến sức khỏe của mình và em bé. Ngoài duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, chị tuân thủ lịch tái khám thai định kỳ. Đặc biệt, chị đăng ký các xét nghiệm sàng lọc nhằm phát hiện sớm bệnh lý, dị tật bẩm sinh ở trẻ:“Ngoài siêu âm định kỳ ra, em còn làm các xét nghiệm máu, xét nghiệm tiểu đường thai kỳ. Nhờ vào kết quả xét nghiệm, em có thể yên tâm hơn, quan tâm đến chăm sóc dinh dưỡng.”

Theo thống kê, mỗi năm Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai tiếp nhận và điều trị cho hơn 100 trẻ mắc bệnh tan máu bẩm sinh thể nặng; khám và phát hiện nhiều trẻ bị dị tật bẩm sinh như: Down, hội chứng Ewards, dị tật ống thần kinh, suy giáp bẩm sinh… và các bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh khác. Do vậy, sàng lọc trước sinh, sơ sinh là hết sức quan trọng để các em bé được chào đời khoẻ mạnh, nâng cao chất lượng dân số. Bác sĩ Phạm Thu Hằng, Khoa hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai cho biết:“Ngoài các sàng lọc trước sinh, qua siêu âm là để phát hiện cái bất thường về hình thái của em bé thì các sản phụ sẽ làm thêm một số các xét nghiệm sàng lọc để phát hiện sớm những bất thường về nhiễm sắc thể của thai nhi. Tỷ lệ phát hiện những em bé có bất thường sẽ phát hiện được sớm. Từ đó các bác sĩ có các hướng tư vấn sau.”

Tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ bà mẹ mang thai được tầm soát sàng lọc trước sinh ít nhất 4 bệnh tật bẩm sinh phổ biến đạt trên 60% và tăng lên trên 70% vào năm 2030.

Để đạt được mục tiêu này, các cơ quan chuyên môn phối hợp với chính quyền địa phương tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về nâng cao chất lượng dân số; triển khai thực hiện các đề án nâng cao chất lượng dân số bằng việc mở rộng địa bàn hoạt động, tăng cường khả năng tiếp cận của người dân đối với các dịch vụ: tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh, tật trước sinh, sơ sinh… Tuyên truyền để các bà mẹ mang thai thực hiện khám khai định kỳ ít nhất 3 tháng 1 lần. Đặc biệt là tiếp tục rà soát, nghiên cứu xem xét hoàn thiện và thực hiện hiệu quả các chính sách, cơ chế; bảo đảm nguồn lực nâng cao chất lượng dân số.

Cùng với Lào Cai, tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ và thanh niên cũng đựoc chú trọng.

Đơn cử như tỉnh Đắk Lắk, phụ nữ dân tộc thiểu số ở các xã vùng sâu, vùng xa như Cư Pui, Yang Mao, Cư Drăm, Hòa Phong trước thường sinh đẻ tại nhà nhưng giờ đã có ý thức tìm tới cơ sở y tế để được khám, tư vấn và sử dụng các biện pháp sinh an toàn. Điều này có được nhờ sự hỗ trợ từ Dự án "Tổ chức xã hội thúc đẩy cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ và thanh niên dân tộc thiểu số".

Phòng khám sản khoa được trang bị thiết bị y tế tiên tiến, hiện đại như máy siêu âm 4D, máy theo dõi sản phụ và trẻ sơ sinh… nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Người dân đã tin tưởng, tìm đến phòng khám nhiều hơn. Mỗi năm trung bình tiếp nhận trên 1.000 ca sản phụ đến khám và sinh đẻ, trước chỉ từ 500 - 700 ca. Ngoài ra, hoạt động tuyên truyền về chăm sóc SKSS và sức khỏe tình dục cho phụ nữ và thanh niên dân tộc thiểu số tại các xã vùng sâu, vùng xa trên địa bàn huyện cũng được phòng khám coi trọng.

Tại tỉnh Hà Giang, ngành y tế tỉnh này chú trọng đầu tư trang thiết bị hiện đại, nâng cấp và mở rộng các dịch vụ chăm sóc SKSS ở các trạm y tế; tổ chức khám phụ khoa tại cộng đồng; thực hiện các thủ thuật kế hoạch hóa gia đình; triển khai mô hình "Cô đỡ thôn bản" tại các thôn, bản khó khăn nhằm đáp ứng công tác chăm sóc và tư vấn về SKSS cho các bà mẹ trong suốt thời kỳ mang thai, sinh nở. Ngoài ra, cán bộ y tế cơ sở thường xuyên đến trực tiếp các hộ dân, cấp phát thuốc, tiêm phòng các bệnh thường gặp trong độ tuổi sinh đẻ; tư vấn, giải đáp các thắc mắc của sản phụ; tăng cường công tác quản lý thai nghén, tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho bà mẹ mang thai ở các thôn cách xa trung tâm.

Tỉnh Hòa Bình mới đây đã ban hành kế hoạch hành động quốc gia về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên giai đoạn 2021 – 2025. Kế hoạch nêu rõ nhiều chỉ tiêu cụ thể cần cố gắng đạt được như: Ít nhất 80% vị thành niên, thanh niên có hiểu biết về những nội dung cơ bản trong chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục. Tối thiểu 80% các thầy cô giáo, cha mẹ cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên. Ít nhất 80% thanh niên trẻ là người lao động trong các khu công nghiệp có hiểu biết về các chế độ, chính sách của Nhà nước liên quan đến công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục…/.