Bêl tước ooy cr’noon Đắc Óôc, chr’val La Dêê, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam bêl xay moon tước ooy t’coóh bhươl- thầy giáo Blúp Dứ nắc tơợ manuýh t’coóh ta ha tước ooy p’niên k’tứi cắh ngai cắh n’năl, tu rau chrooi đoongụ âng đoo đoọng ha giáo dục cóh bhươl cr’noon. Ađoo xay moon:  Nắc đhiệp muy cr’liêng chữ a năm vêy choom zúp zooi đhanuôr đay choom t’bil đharứt lâng xăl pr’ắt tr’mông âng đhanuôr cóh đâu. PV Đài p’rá VN vêy xa nay xay truíh ooy đoo cơnh đâu, đhanuôr lâng pr’zớc đương xơợng.

Cr’noon Đăk Óôc, chr’val La Dêê ắt cóh zr’lụ k’noong k’tiếc n’đắh Tây âng chr’hoong Nam Giang, đăn lâng k’tiếc k’ruung pr’zớc Lào. Đăk Óôc nắc dzợ muy zr’lụ da ding k’coong ch’ngai bha dắh, c’lâng lướt chô zr’nắh k’đháp, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr dzợ bấc rau zr’nắh k’đháp, zập c’moo ha ul đharứt. ha dợ, đhr’năng p’niên cắh bơơn lướt học doọ dưr váih. Bhrợ t’váih rau bh’rợ chr’nắp ga mắc n’nâu nắc rau chrooi đoọng âng ađoo t’coóh bhươl Blúp Dứ.

T’coóh Bhlúp Dứ n’niên c’moo 1950, đhị chr’val La Dêê, chr’hoong Nam Giang. Lang p’niên âng đoo nắc đợ c’xêê c’moo zr’nắh k’đháp, tơợ băn par a đay tu pa nar k’conh k’căn tơợ dzợ k’tứi. Ha dợ, cắh tu cơnh đêếc nắc Blúp Dứ cắh kiêng học chữ.

C’moo 1964, mơ 14 c’moo, lâng c’năl lớp 5/10, Blúp Dứ nắc tơớp choom p’niên cóh cr’noon học cr’liêng chữ, n’jứah tự học. C’moo 1976, ađoo bhrợ Hiệu trưởng trường tiểu học chr’val La Dêê, n’jứah k’đhơợng lêy, ta đang moon k’conh k’căn đoọng k’coon ta đhi tước trường, ting n’nắc nắc dzợ dzoọng pa choom cóh lớp. Học sinh cóh đâu cóh ra diu tước ooy trường nắc cóh ha bu lướt bhrợ bhơi ha rêê đhuốch. C’moo 1986, cóh muy chu thầy lâng học sinh tal ha rêê đoọng chóh a rong, tước ooy t’ngay óch nắc a đoo crêê roóh óih ha tụ, nắc đhêy pa choom cr’liêng chữ. Cắh dzợ choom tự pa bhrợ, đhanuôr cóh cr’noon chrooi đoọng ch’néh, đoọng a rong. Hay cớ đợ t’ngay c’xêê n’nắc, a đoo chắp hơnh lấh mơ đhanuôr cóh đâu. Blúp Dứ hay cớ.

Bêl ahay đhanuôr cóh đâu cắh đoọng k’coon lướt học, muy bhrợ ha rêê a năm, p’niên k’tứi ắt cóh đông lướt ta bơơn a chim, a xiu. Nắc acu lướt chêếc, k’dua, p’too pa choom, tr’nơớp nắc lâng k’conh k’căn, xang n’nắc tước ooy học sinh. Họp bấc chu nắc đhanuôr vêy tộ xơợng đươi. Cóh bêl ahay zr’nắh k’đháp pa bhlâng, cắh vêy ngai kiêng đoọng k’coon tước ooy trường tu k’pân bom cha rắh Mỹ lêệng c’chêết. Nắc lêy k’er pa bhlâng p’niên k’tứi nắc acu công t’bhlâng k’dua đhanuôr đoọng k’coon ta đhí tước trường.

Lâng p’niên cóh cr’noon Đăk Óôc, công cơnh học sinh cóh chr’val La Dêê, t’coóh Blúp Dứ ta luôn nắc manuýh thầy tr’nơớp. Vêy p’niên cóh t’ngay c’xêê n’nắc ahay 9 – 10 c’moo cắh n’năl chữ, t’coóh Blúp Dứ pa choom đọc, xrặ xang n’nắc đoọng mót ooy trường cấp 1 đh’rứah lâng apêê pr’zớc, xoọc đâu nắc cán bộ chr’val, cán bộ chr’hoong. Pazêng lang học sinh nắc cơnh đêếc dưr pậ banh. Chắp hơnh rau chrooi đoọng ga mắc chr’nắp âng Blúp Dứ ha bh’rợ giáo dục vel đông, c’moo 1989 ađoo nắc vêy Nhà nước cher đoọng ch’ner Nhà giáo ưu tú. Xoọc đêếc, trường lớp cắh ơy vêy, pr’đươi cắh zập, đông ắt nắc cắh nhâm mâng, học sinh cắh n’năl p’rá acoon Kinh. Học sinh công cắh n’năl ooy bh’rợ ng’tước trường, tước lớp. Thầy cô giáo nắc tước ooy đông học sinh đoọng k’dua, p’too pa choom bấc chu bấc bêl cắh choom. Zr’nắh k’đháp cơnh đêếc, ha dợ lâng rau chắp hơnh k’tiếc k’ruung, da dêr học sinh cóh zr’lụ đâu t’coóh Blúp Dứ nắc cắh k’pân đhí boo, p’răng xơớt, zr’nắh k’đháp. A noo Zơ Râm Thim ắt cóh cr’noon Đắc Tờ Vâng, chr’val Đắc Tôi học sinh ty âng thầy Blúp Dứ xay truíh đợ t’ngay c’xêê zr’nắh k’đháp âng thầy:

Thầy k’dua học sinh tước ooy lớp bấc cơnh, tước ooy pazêng pr’loỌng đông moon k’conh k’căn, học sinh n’năl bh’rợ học tập đoọng pa dưr dal c’năl, bhrợ t’váih rau liêm crêê ha bhươl cr’noon cóh ha y chroo. Hân đhơ cơnh đêếc, học sinh cóh đâu cắh kiêng lướt học tu pr’ắt tr’mông zr’nắh k’đháp. Thầy công ta đang moon pazêng pr’loọng đông chrooi đoọng, zúp zooi apêê ađhi lum pr’ắt tr’mông zr’nắh k’đháp bơơn tước ooy trường.

Đhêy hưu, đhanuôr tin đươi bầu t’coóh Blúp Dư bhrợ t’coóh bhươl. Công đhưr t’coóh nắc lâng rau t’bhlâng, rau chrooi đoọng ha zr’lụ a đay dưr váih lâng dưr pậ banh cóh rau da dêr lâng rau zúp zooi âng đhanuôr, t’coóh Blúp Dứ bhrợ têng bh’rợ Chủ tịch Hội khuyến học chr’val La Dêê, t’bhlâng bhrợ têng bh’rợ k’dua p’niên k’tứi tước trường, t’bil rau cắh n’năl chữ đoọng ha đhanuôr./.

NGƯÒI THẦY ĐẦU TIÊN

  Khi đên thôn Đắk Oốc, xã La Dêê, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam  nhắc đến già làng- thầy giáo Blúp Dứ thì từ người già đến trẻ nhỏ không ai mà không biết bởi những đóng góp ông dành cho giáo dục ở bản làng. Ông bảo:“ Chỉ có con chữ mới giúp bà con mình thoát nghèo và thay đổi cuộc sống của ngưòi dân nơi đây”. PV Đài TNVN có câu chuyện kể về ông như thế này, bà con và các bạn cùng nghe.  

Thôn Đăk Óôc, xã La Dêê nằm ở vùng biên giới phía Tây của huyện Nam Giang, giáp với nước bạn Lào. Đăk Oốc vẫn còn là một vùng đồi núi xa xôi cách trở, giao thông đi lại khó khăn, đời sống người dân lạc hậu, quanh năm đói nghèo. Thế nhưng, tình trạng trẻ em  thất học đã không còn. Làm nên kỳ tích đó chính là nhờ sự đóng góp thầm lặng của già làng Blúp Dứ.

Ông Blúp Dứ sinh năm 1950, tại xã La Dêê, huyện Nam Giang. Tuổi thơ của ông là chuỗi ngày khốn khó, tự bươn chải vì mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Nhưng, không vì thế mà Blúp Dứ thôi khát khao được học chữ.

 Năm 1964, tròn 14 tuổi, với trình độ lớp 5/10, Blúp Dứ bắt đầu vừa dạy học trẻ em trong làng, vừa tự học. Năm 1976, ông làm Hiệu truởng truờng tiểu học ở xã La Dêê, vừa quản lý, vận động phụ huynh cho con em đến truờng nhưng vẫn trực tiếp đứng lớp giảng dạy. Học trò vùng này một buổi đi học, một buổi đi nhổ cỏ, làm rẫy. Năm 1986, trong một lần thầy và trò phát rẫy trồng sắn để cải thiện bữa ăn, ông bị bỏng, phải nghỉ dạy. Không tự lao động được, bà con người cho nhúm gạo, ngưòi tặng củ sắn để qua ngày. Nhớ lại những ngày tháng ấy, ông càng thấy yêu quí bà con nơi đây”. Blúp Dứ  nhớ lại:

  “ Hồi xưa bà con ở đây không cho con đi học, làm rẫy thôi, mấy đứa nhỏ ở nhà bắt chim, bắt cá. Mình phải đi tìm, vận động, tuyên truyền làm tư tưởng trước hết là đối với phụ huynh, xong rồi đến học sinh. Họp rất nhiều lần mới dần dần thay đổi được. Thời xưa khó khăn lắm, không ai muốn con cháu mình đến trường  vì sợ bom đạn Mỹ giết.  Nhưng thấy thương bọn nhỏ nên mình kiên nhẫn vận động bà con cho chúng nó đi học..”

Với trẻ em ở thôn Đăk Óôc, cũng như học sinh ở xã La Dêê, ông Blúp Dứ luôn là ngưòi thầy đầu tiên. Có những đứa trẻ ngày ấy 9-10 tuổi chưa biết chữ, ông Blúp Dứ  dạy cho biết đọc, biết viết rồi cho vào trường cấp 1 theo học cùng chúng bạn, giờ đã là cán bộ xã, cán bộ huyện. Những lứa học sinh cứ vậy trưởng thành. Công nhận những đóng góp to lớn ông Blúp Dứ  dành cho giáo dục địa phuơng, năm 1989 ông đuợc Nhà nuớc phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú. Lúc ấy, trường lớp thì chưa có, cơ sở vật chất thì thiếu thốn, nhà ở thì tạm bợ, học sinh chưa biết tiếng phổ thông. Học sinh cũng chưa có ý thức đến trường, đến lớp.  Thầy cô giáo phải tới nhà học sinh vận động, giải thích và thuyết phục nhiều lần mà có khi thất bại. Khó khăn, gian khổ là vậy, nhưng với niềm say mê công việc, tình yêu thương đối với học trò nơi đây ông Blúp Dứ  đã không ngại mưa nắng cực khổ. Anh Zơ râm Thim ở thôn Đắc Tờ Vâng, xã Đắc Tôi học trò cũ của thầy Blúp Dứ chia sẽ những tháng năm cực nhọc của thầy:

 Thầy vận động học sinh đến lớp bằng nhiều cách khác nhau. Đến từng hộ gia đình vận động cho cha mẹ, học sinh hiểu việc học tập để nâng cao dân trí, giúp ích cho thôn làng sau này. Tuy nhiên, học sinh trên này không muốn đi học vì điều kiện khó khăn. Thầy cũng vận động các hộ gia đình quyền góp, hỗ trợ cho các em có hoàn cảnh khó khăn được tới trường.

Nghỉ hưu, bà con tín nhiệm bầu ông Blúp Dứ  làm Già làng. Tuổi đã cao nhưng với tâm huyết cống  hiến cho nơi mình sinh ra và lớn lên trong tình yêu thuơng và giúp đỡ của bà con, ông Blúp Dứ đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội Khuyến học ở xã La Dêê, tiếp tục công tác vận đông trẻ em đến truờng, xoá mù chữ cho người dân…./.