Phước bấc chu nắc bơơn chr’val, chr’hoong k’đươi moon lướt pấh zâp bhiệc bhan văn hoá đoọng xay moon văn hoá ty chr’nắp âng acoon cóh Cơ Tu tước lâng pr’zợc cóh prang k’tiếc k’ruung lâng bha’lang k’tiếc bhrợ têng đhị thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng lâng Thủ đô Hà Nội.

Pơ Loong Phước nắc k’coon t’lạch cóh mưy pr’loọng đông đha’rứt vêy 4 cha’nặc đhi noo cóh vel Zơ Ra, chr’val Tà Bhing, chr’hoong Nam Giang. Pr’ắt tr’mung zr’nắh k’đhạp, Phước nắc học tước lớp 10 nắc đhêy, ặt cóh đông zooi zúp k’căn k’conh bhrợ têng ha’rêê. Đợ bêl doọ râu trơ vâng, Phước buôn chấc lêy tước đông apêê t’coóh t’ha cóh vel, đợ apêê nghệ nhân manứih Cơ Tu chấc lêy năl ooy văn hoá ty chr’nắp âng acoon cóh đay. Pơ Loong Phước moon, xoọc đâu bấc pr’zợc p’niên Cơ Tu cắh vêy dzợ lấh chắp kiêng văn hoá ty chr’nắp âng acoon cóh đay. Tu cơnh đâu nắc đợ râu chr’nắp liêm văn hoá ty chr’nắp âng a’conh a’bhướp đợc đoọng vêy đhr’năng bil pất. Bhiệc nâu bhrợ padưr đoọng ha Phước t’bhlâng chấc lêy năl đoọng zư đợc lâng padưr đợ chr’nắp liêm văn hoá ty chr’nắp. Pơ Loong Phước moon: “C’la cu lêy zâp râu tr’coọ xa’nưl nâu nắc pr’hay bhlâng. Lâng xoọc đâu bấc pr’zợc p’niên cắh lấh kiêng, đợ apêê ga rựa t’ha cung bấc ngai cắh lấh năl liêm gít zâp râu tr’coọ xa’nưl nâu. Bhrợ padưr ha cu chắp kiêng lấh mơ đợ chr’nắp liêm văn hoá ty chr’nắp acoon cóh đay.”

Xoọc đâu, Pơ Loong Phước choom đươi dua, chi’ớh zâp râu tr’coọ xa’nưl ty chr’nắp âng đhanuôr Cơ Tu cơnh Khèn, a’bel, n’jưl, cr’dool, tâm bhréh, n’toong chiing, đhưng cha’hâr... đoọng vêy bơơn đợ bh’nơơn liêm chr’nắp nâu, Phước cắh mưy ta’moóh pachoom tơợ apêê t’coóh t’ha cóh vel, nghệ nhân đhị ắt ma mung, nắc dzợ t’bhlâng p’zay lướt vốch tước zâp vel đông ch’ngai bha’dắh âng đhanuôr Cơ Tu ắt mamung cóh chr’hoong Tây Giang chấc pachô kinh nghiệm, pachoom chi’ớh zâp râu tr’coọ xa’nưl. Phước moon, zâp râu tr’coọ xa’nưl vêy râu k’đhạp, râu pr’hay lalay âng đoo, hân đhơ cơnh đêếc, cung vêy tr’coọ xa’nưl nắc pachoom mơ 1 tước 2 c’xêê nắc ơy vêy choom đươi dua, chi’ớh liêm choom, hân đhơ cơnh đêếc, cung vêy tr’coọ xa’nưl ặt pachoom tất c’moo nắc vêy choom. Bhiệc bhrợ têng đợ tr’coọ xa’nưl n’nâu cung cơnh đêếc. Phước đoọng năl cớ: “Acu chấc lêy đợ apêê nghệ nhân, đợ apêê choom, bhrợ têng đoọng ta’moóh. Apêê bhrợ têng ha cơnh nắc chô bhrợ cơnh đêếc. Vêy ngai cắh choom bhrợ, bơơn eley apêê lơơng bhrợ nắc cung choom bhrợ, tự ađay lêy pachoom bhrợ . tu cr’noọ cr’niêng, nắc bhrợ têng đợ râu tr’coọ xa’nưl nâu liêm choom.”

Lấh mơ bhiệc pachoom đươi dua, bhrợ têng zâp râu tr’coọ xa’nưl, Phước nắc cung chấc lêy năl ooy zâp râu pr’hát acoon cóh Cơ Tu cơnh Cha chấp, ba boóch, prá pr’ma... xang nặc chấc lêy năl lâng pachoom bh’rợ taanh dzặc cơnh taanh zong, a’đoọl, tơ lêếc... Phước dzợ taluôn lướt xay moon, k’đươi zâp apêê pr’zợc đha’đhâm c’moor lơơng lêy pachoom lâng trực tiếp pachoom đoọng ha pêê pr’zợc p’niên. Tu cơnh đâu, Phước taluôn bơơn apêê p’niên cóh vel Zơ Ra chắp kiêng. Pr’zợc Bhnướch Tý moon: “Azi nắc đha’đhâm c’moor cóh vel, c’la cu lêy pr’zợc Phước taluôn chấc lêy ta’moóh pachoom zâp râu liêm chr’nắp văn hoá âng acoon cóh Cơ Tu. C’la cu chắp bhlâng lêy đhr’năng bh’rợ âng pr’zợc Phước, tu đhị lalua lêy xoọc đâu pr’ắt tr’mung âng lang p’niên xoọc đâu nắc ting lơi jợ đợ văn hoá ty chr’nắp âng acoon cóh đay. Lâng râu chr’nắp xoọc đâu nắc lêy padưr cớ cơnh pr’zợc Phước xoọc bhrợ.”

Pơ Loong Phước cung nặc mưy manứih liêm chr’nắp cóh Hợp tác xã Du lịch cộng đồng văn hoá Cơ Tu, chr’hoong Nam Giang, taluôn pấh bhrợ, xay moon p’cắh đợ râu văn hoá ty chr’nắp âng Cơ Tu đoọng ta’mooi zâp đắh năl. Anoo Bhơ Riu Thương, Điều phối viên đơn vị điều hành Tour du lịch g’nưm ooy đhanuôr Cơ Tu, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam moon: “Bhiệc bhrợ chrooi đoọng ooy HTX nắc Pơ Loong Phước bhrợ liêm chr’nắp. Zâp bêl HTX k’đươi moon nắc Phước zêng lướt vốch. C’la cu lêy nắc kiêng padưr râu cr’noọ bh’rợ âng Phước dưr lấh mơ, đoọng zâp ngai lêy bhrợ pachoom cơnh ađoo, lêy chô tước râu liêm chr’nắp văn hoá acoon cóh đhị vel đông.”

P’căn A Viết Xinh, Phó Chủ tịch UBND chr’val Tà Bhing, chr’hoong Nam Giang đoọng năl, cắh vêy bấc apêê pr’zợc p’niên chắp kiêng văn hoá acoon cóh đay cơnh Pơ Loong Phước: “Pơ Loong Phước nắc mưy manứih bhriêl, bơơn ta lêy năl tơợ bêl ta bhrợ du lịch văn hoá cộng đồng Cơ Tu. Râu chấc lêy, ta’moóh pachoom âng Phước ooy văn hoá ty chr’nắp nắc đoo pậ bhlâng. Zâp chu chr’val, chr’hoong k’đươi nắc Phước zêng lướt pấh bhrợ liêm ta’níh. Lâng zi, nắc azi yêm loom tu cóh vel đông chr’val vêy đợ apêê liêm choom năl gít đắh văn hoá ty chr’nắp âng đhanuôr Cơ Tu”./.

Pơ Loong Phước: Bạn trẻ đam mê văn hoá Cơ Tu

          Hốih Nhàn

Mới 23 tuổi nhưng Pơ Loong Phước ở thôn Za Ra, xã Ta Bhing, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đã có hơn 5 năm kinh nghiệm sử dụng, chế tác các loại nhạc cụ truyền thống cuả đồng bào Cơ Tu. Phước nhiều lần được xã, huyện chọn đi tham gia các lễ hội văn hoá để giới thiệu văn hoá truyền thống của dân tộc Cơ Tu đến với bạn bè trong nước và quốc tế tổ chức tại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng và Thủ đô Hà Nội. Bài viết cuả Hốih Nhàn, PV Chương trình phát thanh tiếng Cơ Tu, Đài TNVN giới thiệu về bạn trẻ có niềm đam mê với văn hoá truyền thống Cơ Tu.

        Pơ Loong Phước là con út trong một gia đình nghèo có bốn anh em ở thôn Za Ra, xã Tà Bhing, huyện Nam Giang. Cuộc sống khó khăn,  Phước chỉ học đến lớp 10 thì nghỉ, ở nhà phụ giúp cha mẹ làm nương rẫy. Những lúc nông nhàn, Phước thường tìm đến nhà của các già làng, nghệ nhân người Cơ Tu tìm hiểu về văn hoá truyền thống của dân tộc mình. Pơ Loong Phước cho biết: Hiện nay nhiều bạn trẻ Cơ Tu không còn mặn mà với văn hoá truyền thống của dân tộc mình. Vì thế mà những giá trị văn hoá truyền thống của cha ông để lại có nguy cơ mai một. Điều này thúc đẩy Phước quyết tâm tìm hiểu để có thể giữ gìn và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống. Pơ Loong Phước nói:

       "Bản thần mình thấy các loại nhạc cụ này nó rất hay. Với lại, hiện nay nhiều bạn trẻ không đam mê, không yêu thích, các bạn ấy chỉ thích nghe nhạc trẻ. Kể cả những người lớn tuổi hiện nay họ cũng không còn nhớ nguyên vẹn về các loại nhạc cụ này. Từ đó thôi thúc mình phải có trách nhiệm lưu giữ tất cả những gì giá trị về văn hoá truyền thống của dân tộc mình."

        Hiện nay, Pơ Loong Phước có thể sử dụng tất cả các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Cơ Tu, như: Khèn, abel, n’jưl, cr’dool, tâm bhréh, đánh trống, đánh chiêng… Để có được thành quả đó, Phước không chỉ học hỏi từ những người già làng, nghệ nhân tại nơi cư trú, mà còn lặn lội tới các bản làng xa xôi của đồng bào Cơ Tu ở huyện Tây Giang trau dồi thêm các kỹ năng sử dụng các loại nhạc cụ. Phước bảo: mỗi loại nhạc cụ có cái khó, cái hay riêng của nó, có nhạc cụ chỉ học từ 1 đến 2 tháng là đã có thể sự dụng thành thạo, nhưng cũng có nhạc cụ học cả năm trời mới có thể sử dụng một cách nhuần nhuyễn. Việc chế tác những nhạc cụ này cũng vậy. Phước cho biết thêm:

        "Mình tìm đến những người nghệ nhân, những người biết cách chế tác để học hỏi. Họ chế tác như thế nào thì mình cũng về làm như thế. Có những người họ không biết cách làm, nhưng họ đã từng thấy người khác làm rồi, chỉ cần nói thôi là mình tự về mày mò tìm cách làm ra nhạc cụ. Bởi vi đam mê, nên mình chế tác những loại nhạc cụ này gần như là nguyên vẹn như trước đây."

        Ngoài việc học sử dụng, chế tác các loại nhạc cụ, Phước cũng tìm hiểu về các thể loại dân ca Cơ Tu, như: cha chấp, k’lới, ba boóch, hát lý… rồi tìm hiểu và học nghề đan lát, như đan: zong, n’đơơl, tơ lêếc… Phước còn thường xuyên tuyên truyền, vận động các bạn thanh niên, các em nhỏ cùng theo học và trực tiếp truyền dạy lại cho các bạn. Vì thế, Phước luôn được các bạn trẻ trong thôn Za Ra yêu mến, thán phục. Bạn Bhơ Nướch Tý nói:

         "Chúng tôi là thanh niên trong thôn, bản thân tôi nhìn nhận bạn Phước luôn tìm tòi, học hỏi các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Mà bản thân tôi thì rất khâm phục khả năng của bạn Phước, bởi vì trên thực tế hiện nay đời sống của giới trẻ có chiều hường xa rơi văn hoá truyền thống của dân tộc mình. Và điều quan trọng hiện nay là cần phải khôi phục lại như bạn Phước đang làm."

        Pơ Loong Phước cũng là thành viên tích cực của Hợp tác xã Du lịch cộng đồng văn hoá Cơ Tu, huyện Nam Giang, thường xuyên tham gia giới thiệu những giá trị văn hoá truyền thống Cơ Tu đến du khách.  Anh Bhơ Riu Thương, Điều Phối viên đơn vị điều hành Tuor, HTX Du lịch Dựa vào Cộng đồng Cơ Tu, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam nói:

        "Việc tham gia đóng góp cho HTX thì Pơ Loong Phước là người rất tích cực. Bất cứ lúc nào mà HTX yêu cầu nếu trong gia đình không có gì vướng bận thì Phước đều sẵn sàng tham gia. Về cá nhân tôi,  thì tôi muốn phát huy sở trường, sự đam mê của bạn Phước, là nhân tố quan trọng để cho các bạn trẻ khác học hỏi, noi gương, hướng đến cái gí trị văn hoá cộng đồng của dân tộc tại địa phương."

          Bà A Viết Thị Xinh, Phó Chủ tịch UBND xã Ta Bhing, huyện Nam Giang cho biết: Rất hiếm có những bạn trẻ đam mê văn hóa của dân tộc mình như Pơ loong Phước:

        "Pơ Loong Phước là một người có tài, được phát hiện từ khi mở du lịch văn hoá cộng đồng Cơ Tu. Sự tìm tòi, học hỏi của Phước về văn hoá truyền thống thì rất lớn. Mỗi lần xã, huyện yêu cầu đi biểu diễn Phước đều tham gia nhiệt tình, hết lòng. Đối với chúng tôi thì chúng tôi rất vui mừng, vì trên địa bàn xã có những nhân tố tiềm năng am hiểu về văn hoá truyền thống của đồng bào Cơ Tu."/.