Đha nuôr lâng pr’zớc da dêr! Bhiệc bhan cha ha roo t’mêê nắc muy đhị bấc bh’rợ văn hoá la liêm pr’hay, đơơng âng truyền thống âng ma nứih Cơtu cóh apêê chr’hoong Đông Giang, Nam Giang, Tây Giang. Cơnh lâng pr’chắp  bhuốih dang âi đơơng đoọng muy hân noo choor chấc, boo crêê đhí liêm, ca văr đoọng ha c’moo t’mêê bơơn choor chấc cớ, c’rơ ma mông, ca bhố ngăn, bhiệc bhan cha ha roo t’mêê nắc bêl đoọng đha nuoro vel chô ặt cha chung, bhuốih cáih, đh’rứah xay trúih râu mr’har bêl bơơn choor. Cóh chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, bhiệc bhan c’moo đâu t’mêê bơơn bhrợ têng cóh vel Văn hoá truyền thống Cơtu trung tâm chr’hoong cóh 2 t’ngay 13, 14/3. Trinh Sương, CTV Đài PRVN xay trúih bhiệc bhan đhị bha ar xrắ cơnh đâu. Đha nuôr lâng pr’zớc đương xơợng:

# Tơợ đấh ra diu, đợ p’lêếh acoon c’lâng chô ooy A Grôồng, trung tâm chr’hoong Tây Giang r’rộ r’răm p’rắ cr’chăng. Zấp ngai tơợ 11 chr’val cóh chr’hoong lâng t’mooi zêng k’rong chô ooy đâu, A grồng dưr váih xul nul r’rộ r’răm lấh mơ.

Bấc c’moo đâu, bhiệc bhan cấp chr’hoong bơơn bhrợ têng đhị bha nụ vel truyền thống Cơtu cóh muy bha đưn dal ặt cóh trung tâm chr’hoong. T’coóh Bhriu Liếc- Bí thư Huyện uỷ Tây Giang đoọng năl:

Bhiệc bhan cha ha roo t’mêê c’moo đâu vêy râu la lay nắc đoo p’têệt bấc bh’rợ du lịch, tu cơnh đêếc hân noo ha pruốt công dzợ.  Đhị đêếc đha nuôr acoon cóh Cơtu vêy bơơn xay trúih p’cắh văn hoá âng đay đoọng pa dưr văn hoá n’nắc. xay trúih p’cắh đoọng ha pêê đông ch’mêệt pa chắp lâng đoọng vêy râu xay moon nâu đoo nắc râu chr’nắp liêm choom zư đớc lâng padưr ha lang t’tun.

C’moo đâu, bhiệc bhan bơơn pa dưr ting crêê cơnh j’niêng cr’bưn âng đha nuôr Cơtu, cóh đêếc liêm bhlâng nắc công bh’rợ tắc t’rí. Zấp bh’rợ ra văng bhrợ cơnh k’rong apêê t’coóh t’ha z’hai g’lăng n’toong ching, đhưưng cha gâr tân tung da dặ, c’đhâng x’nur, ra văng bha nuốih zêng bơơn ra văng l’lăm. Đha nuôr tơợ zấp vel bhươl, ch’ngai bha dắh zêng đơơng âng xa nập xập  liêm bhlâng đoọng tước pấh cha ha roo t’mêê. Vel truyền thống Cơtu Tây Giang, đhị bhrợ têng bhiệc bhan bấc ơl ma nứih tước pấh lêy. Ha dum l’lăm bêl p’gâng t’rí ooy x’nur âi bhrợ bhuốih cáih, cr’đơơng n’nắc nắc bh’rợ bhrợ bh’noóch prá pr’ma, đhưưng pr’lư cóh Gươl ga mắc. ra diu m’muy, bh’rợ tắc t’rí tơợp bhrợ lâng zấp râu j’niêng cr’bưn cơnh pănh p’nănh, bhuốih dang, tắc t’rí, bhuốih chêên lâng văng a cọ t’rí cóh Gươl.

Băng

T’coóh Alăng Đàn t’mêê xang pa nhưa, pân jứih pân đil  tân tung da dặ ting xa nul ching cha gâr đhị Gươl ga mắc. vêy muy râu la lay bhrợ zấp ngai lêy tước nắc đoo râu ting pấh âng c’bhúh p’niên k’tứi chr’val Lăng. Apêê ađhi xấp chr’đhuur, dz’dzăl pa bhlâng la liêm. A đhi A rất Thị Bun, học sinh lớp 3 trường tiểu học chr’val Lăng moon:

 Acu pa bhlâng kiêng tân tung da dặ, doó vêy lấh u k’đháp. Acu pa bhlâng yêm loom bêl ting pấh bhiệc bhan n’nâu, acu vêy t’bhlâng pa choom đoọng choom da dặ  tân tung liêm lấh mơ.

A moó Abing Thị Ngái công vêy mặt cóh c’bhúh tân tung da dặ:

T’ngay đâu bhiệc bhan pa bhlâng pr’hay, bấc ơl ma nứih tước pấh, bơơn ting pấh tân tung da dặ, acu pa bhlâng hơnh, bơơn chơớc pa choom bấc kinh nghiệm đoọng chô pa choom cớ ha coon a đhi đay.

Pr’hat pr’hươn bhlâng nắc ha dum tr’thi bhrợ bh’noóch cóh Gươl ga mắc. t’coóh vel A lăng Đàn nắc ma nứih tơợp bhrợ:

Hát lý

Đhị t’pêếh óih Gươl jôông r’rộ, đợ cr’liêng bh’noóch pr’ma âng t’coóh t’ha ga briệt xơợng. đha đhâm c’mâr, pân đil p’căn tợt đhiêr Gươl đoọng đương ta mêêng xơợng. zợ n’dza dụ nắc cớ ta toong t’bịng. t’coÓh A lăng Đàn moon:

Bh’noóch nắc muy râu văn hoá pr’hay, bơơn chr’hoong p’ghít zư đớc, cơnh lang zi n’nâu xơợng mr’hal pa bhlâng. Văn hoá n’nâu âi vêy k’r’bhâu c’moo âi, bhrợ bh’noóch l’lăm vêy. Azi ta luôn bhrợ têng đoọng bhrợ pa dưr chr’hoong Tây Giang ting t’ngay ting dưr k’rơ.

Đấh ra diu ra dương, cóh tang c’bhúh đương n’toong ching, đhưưng cha gâr âi dzoọng ra pặ. apêê t’coóh vel k’rong tước tang, bêl lêy âi tước bêl choom bhrợ bhiệc, t’coóh vel A rất Blắt đhưưng cha gâr xay moon đoọng đha nuôr k’rong tước tang Gươl đoọng ra văng tăk t’rí.

T’coóh vel bắt hương lâng xay moon lâng t’roóh moon lâng Dang xang n’nắc tâm goong. Xang n’nắc t’coóh  glâm x’nơơr ooy m’ping x’nur dợ bêl x’nơơr bơơn trang nắc tơợp t’roóh. Đha nuôr bhui har tu Dang nắc âi crêê loom đoọng ha đha nuôr. T’cốh Bhlúp ư moon:

Dang âi đớp đoọng ặ, azi pa bhlâng hơnh. cơnh lâng j’niêng cr’bưn âng ma nứih Cơtu, cơnh lâng cu nắc  râu choom ta zư đớc, pa dưr pa choom đoọng ha đha đhâm c’mâr. Năl bhrợ bh’noóch, prá pr’ma năl ghít ooy truyền thống cách mạng, ooy j’niêng cr’bưn âng hêê.

Pa bhlâng bấc t’mooi g’lúh tr’nơợp tước lâng Tây Giang lâng vêy g’lúh tước lum lêyvtắc t’rí Cơtu cắh choom ha vil. A moó Huỳnh Thị Phương Thư tước tơợ Đà Nẵng moon:

Nâu ha dợ cu bơơn lêy tắc t’rí cha ha roo t’mêê âng ma nứih Cơtu, loom luônh cắh năl chấc moon dzợ. Lêy đha nuôr cóh đâu pa bhlâng la liêm ca crêê, bhiệc bhan âng apêê đoo pa bhlâng pr’hay. Vêy bấc j’niêng cr’bưn apêê đoo dzợ zư đớc, p’rơơm văn hoá pr’hay pa bhlâng âng Cơtu nắc mặ zư nhâm.

Tiếng trống

Bhiệc bhan cha ha roo t’mêê c’moo đâu cóh Tây Giang âi bơơn bhrợ têng liêm pr’hay. T’coóh Cơlâu Nghi- Trưởng ban bhrợ têng bh’rợ n’nâu moon:

Bh’rợ bhrợ bhiệc bhan cha ha roo t’mêê âng ma nứih Cơtu t’ping lâng c’moo l’lăm nắc cmoo đâu ga mắc lấh. n’đhơ cơnh đêếc công dzợ bấc râu cắh âi la lua la liêm pr’hay, vêy bhrợ bhr’lậ cóh bấc chu bhrợ têng t’tun. Rơơm kiêng bơơn zư đớc lâng pa dưr văn hoá n’nâu tất lang cha chau ca coon ha y- ha y.

Cắh muy j’niêng cr’bưn, bhiệc bhan cha roo t’mêê âng đha nuôr Cơtu cóh Quảng Nam nắc dzợ bêl đoọng p’cắh c’rơ âng đha nuôr, muy râu liêm pr’hay văn hoá ty đanh. Lâng zấp bêl ha pruốt chô, bêl da ding ca coong chr’va đh’riêng pr’hát, chr’val xa nul ching cha gâr, ma  nứih Cơtu nắc cớ đương kía muy c’moo boo crêê đhí liêm, hân noo bơơn choor chấc, ma mông ca rơ ca bhố ngăn./.