T’coóh vel Bhriu Roon nâu câi âi lấh 70 c’moo, ặt cóh vel Nal, chr’val Lăng, chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. L’lăm ahay, n’đhơ pr’loọng đong cắh âi la lua z’zăng ca van, n’đhang t’coóh Roon âi lướt l’lăm, pay đoọng k’noọ 1 hécta k’tiếc lâng chr’nóh đớc đoọng đhăm k’tiếc zooi chr’val bhrợ pa dưr apêê bh’rợ chr’nắp ha đha nuôr. Tước c’moo 2012, bêl chr’val Lăng t’đang moon bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, muy chu cớ, t’coóh Roon nắc pay đoọng k’tiếc pr’loọng đong đay xoọc ặt đh’rứah lâng nang chr’nóh chr’nắp k’ha riêng ức đồng ha vel đong chóh bhrợ trường học lâng c’lâng giao thông. P’căn Coor Thị Bhat, muy cha nắc đha nuôr cóh vel Nal, chr’val Lăng xay moon: “Đha nuôr cóh đâu, zấp ngai zêng năl loom luônh liêm ta níh âng t’coóh Roon. Pr’loọng đong t’coóh âi pay đoọng k’tiếc va vel lâng doó xay moon chroót pa chô râu rí. Lêy a đoo đoọng k’tiếc lâng xơợng a đoo p’too moon, đha nuôr công âi ting xơợng, đoọng Nhà nước vêy đhăm k’tiếc bhrợ trường học, bhrợ c’lâng bê tông ha đha nuôr lướt ra vạch lâng ca coon cha chau lướt học yêm têêm”.

T’coóh vel Bhriu Roon moon, cóh da ding ca coong dzợ bấc zr’nắh k’đháp, Nhà nước pay đoọng zên đoọng bhrợ c’lâng, bhrợ trạm, bhrợ trường,… zooi đha nuôr bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê nắc a đay công vêy trách nhiệm chroi đọong đh’rứah bhrợ têng. T’coóh Bhriu Roon moon: “Cắh hay ghít nắc c’moo n’đoo n’đhang a cu dzợ hay nắc chính quyền zước k’tiếc âng cu đoọng vêy đhăm bhrợ têng. Zr’lụ k’tiếc n’nắc âng cu zấp đoọng ha muy vel ặt, vêy a bóc a xiu, vêy nang chr’nóh pa zêng 2 r’bhâu t’nơơm quế lâng bấc tơơm pa néh, ổi… N’đhơ cơnh đêếc a cu quyết định đoọng apêê ra li lứch đoọng bhrợ bh’rợ chr’nắp ha đha nuôr. Nhà nước âi vêy chủ trương crêê cơnh đêếc nắc a hêê ting xơợng đươi”.

Cóh bêl zêl prúh a rập Mỹ, bêl đhêêng lấh 14 c’moo, đha đhâm xa dơơr Bhriu Roon âi zước ting cán bộ bhrợ cách mạng, lướt bộ đội lâng bơơn t’moọt Đảng cóh cr’chăl đêếc. A rập a bhuy zêng mút, Bhriu Roon rạch chô lâng vel đong, bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông t’mêê lâng muy hun c’rơ, a chắc a rang âi lơi cóh chiến trường lâng bơơn moon nắc bệnh binh. Đươi vêy zay bhrợ têng, Bhriu Toon đh’rứah lâng pr’loọng đong bhrợ nang chr’nóh, yêm têêm ặt ma mông, chóh crâng pa zum lâng băn rơơi lâng bhrợ ruộng. Tước nâu câi, pr’loọng đong t’coóh Roon âi vêy cóh têy muy pr’đhang bhrợ cha zấp râu pa zêng 1, 5 hécta cao su, 1 hécta keo lai, 1 nang t’boon lấh 400 t’nơơm xoọc cóh cr’chăl boong, 2 bêệ a bóc băn a xiu dh’rứah lâng bấc ruộng… pa chô zấp c’moo lấh 70 ức đồng.

T’coóh Roon ta luôn lứch loom zooi đoọng đha nuôr ting pấh pachoom bhrợ têng; dhd’rứah p’too moon apêê đoo ting Đảng, A va Hồ lâng cắh xơợng boóp ha zúuc moon âng apêê lệt. Bhrợ ting t’coóh Roon, đha nuôr cóh vel Nal zêng ặt ma mông yêm têêm, bhrợ pa dưr nang chr’nóh, cr’năn bh’năn lâng bhrợ ruộng; bấc pr’loọng âi z’lấh đha rựt lâng dưr ca van. Cóh vel,  doó vêy ngai bhrợ lệt pháp luật, râu yêm têêm ta luôn bơơn k’đhơợng nhâm, pniên zêng bơơn tước lớp. t’coóh Nguyễn Khoa Vẽ, Phó Chủ tịch UBND chr’val Lăng moon: “T’coóh Bhriu Roon nắc đảng viên lâng nắc muy cựu chiến binh liêm ta níh la lua, pân pa chắp pân bhrự, pa bhlâng xay bhrợ têng. A đoo âi brhợ tr’xăl đhr’niêng bh’rợ chóh bhrợ cơnh ty a hay cắh vêy bh’nơơn âng bấc ngai đha nuôr vel Nal. Đươi vêy cơnh đêếc, nắc pr’ặt tr’mông âng apêê đoo âi dưr ta clơ lâng mặ z’lấh đha rựt. Loom luônh liêm ta níh, pay đoọng k’tiếc lâng cr’van âng đoo công âi băr dzang tước đha nuôr, đha nuôr ma ting chroi đoọng zooi chr’val vêy p’xoọng pr’đơợ đoọng mặ bhrợ cơnh cr’noọ xa nay Vel bhươl t’mêê csh c’moo 2015 ha nua”.

Cóh bêl đhị bấc vel đong da ding ca coong c’noong k’tiếc, đhr’năng ha ul đha rựt, cắh yêm têêm k’đháp ch’mêệt k’đhơợng lêy, nắc dhdị vel Nal, đươi vêy râu lướt l’lăm bhrợ têng lâng p’too moon âng t’coóh vel Bhriu Roon, đha nuôr cốh đâu nắc xoọc vêy pr’ặt tr’mông ta clơ liêm. T’coóh vel Bhriu Roon la lua crêê nắc bộ đội A va Hồ lâng nắc p’ma moon cơnh tơơm n’loong ga mắc ma bhuy chắp hơnh, xoọc záp t’ngay đơơng đoọng, chroi đoọng bhrợ nhâm mâng p’xoọng zr’lụ c’noong k’tiếc âng K’tiếc k’ruung./.

“Cây đại thụ” ở vùng biên

                                    Hiền Thúy

Miệng nói, tay làm, già làng, cựu chiến binh Bhríu Roon ở vùng biên giới huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đã thuyết phục được dân làng làm kinh tế theo hướng mới để thoát nghèo và cùng nhau hiến đất, tài sản có giá trị để địa phương xây dựng Nông thôn mới.

  Già làng Bhríu Roon năm nay đã ngoài 70 tuổi, ở thôn Nal, xã Lăng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Trước đây, tuy gia cảnh chưa thực sự khấm khá nhưng già Roon đã đi tiên phong, hiến gần 1 hécta đất và cây trồng dành mặt bằng giúp xã xây dựng các công trình dân sinh. Đến cuối năm 2012, khi xã Lăng phát động xây dựng nông thôn mới, một lần nữa, già Roon lại tiếp tục nhượng mảnh đất gia đình mình đang ở cùng vườn tược, hoa màu trị giá hàng trăm triệu đồng cho địa phương để làm trường học và đường giao thông. Bà Coor Thị Bhat, một người dân ở thôn Nal, xã Lăng, cho hay: “Dân làng ở đây, có ai mà không biết cái việc làm tốt bụng của già Roon chứ. Gia đình ổng là hiến đất nhiều nhất làng và không đòi đền bù. Thấy ổng hiến đất và nghe ổng vận động, bà con cũng đã hiến theo để Nhà nước có mặt bằng mà làm trường học, làm đường bê tông cho dân đi lại và con cháu đi học an toàn”.

Già làng Bhríu Roon bảo, ở nơi miền núi xa xôi còn nhiều khó khăn thiếu thốn, Nhà nước bỏ ra tiền tỷ để mở đường, xây trạm, làm trường… giúp dân mình xây dựng nông thôn mới thì mình phải có trách nhiệm đóng góp để cùng làm. Già làng Bhríu Roon bộc bạch: “Không nhớ rõ là năm nào nhưng già nhớ là chính quyền xin đất của già để làm mặt bằng. Khu đất trên đó của nhà già đủ cho một thôn ở, có ao cá, có vườn cây gồm 2 nghìn cây quế và nhiều cây mít, cây ổi nữa… Nhưng già quyết định hiến và cho họ san ủi hết để mà làm công trình có lợi cho dân mình. Nhà nước đã có chủ trương tốt như thế thì mình phải ủng hộ chứ”.

Trong kháng chiến chống Mỹ, khi mới hơn 14 tuổi, chàng trai trẻ Bhríu Roon đã tự nguyện theo cán bộ phục vụ cách mạng, rồi nhập ngũ và được kết nạp Đảng ngay trong thời chiến. Kết thúc chiến tranh, Bhríu Roon trở về quê, xây dựng cuộc sống mới với một phần sức lực, thân thể đã bỏ lại chiến trường và được công nhận là bệnh binh. Nhờ chịu khó, ham học hỏi, Bhríu Roon cùng gia đình lập vườn ổn định chỗ ở, trồng rừng kết hợp với chăn nuôi và khai hoang làm ruộng lúa nước. Đến nay, gia đình già Roon đã có trong tay một mô hình làm kinh tế hỗn hợp lý tưởng gồm 1,5 hécta cao su, 1 hécta keo lai, 1 vườn lòn bon trên 400 cây đang trong thời kỳ ra quả, 2 ao nuôi cá cùng nhiều ruộng lúa nước... cho thu nhập hằng năm trên 70 triệu đồng.

Già Roon luôn sẵn lòng giúp đỡ dân làng về kinh nghiệm làm kinh tế; đồng thời tích cực vận động họ đi theo Đảng, Bác Hồ và không nghe theo lời của kẻ xấu. Làm theo già Roon, người dân ở thôn Nal đều định cư ổn định, làm vườn rừng, chăn nuôi và làm lúa nước; nhiều hộ đã thoát nghèo và vươn lên làm ăn khá. Trong thôn, không có người vi phạm pháp luật, an ninh trật tự luôn được giữ vững, con trẻ đều được huy động đến lớp. Ông Nguyễn Khoa Vẽ, Phó Chủ tịch UBND xã Lăng, huyện Tây Giang cho hay: “Già làng Bríu Roon là đảng viên và là một cựu chiến binh mẫu mực, dám nghĩ, dám làm, rất cần cù và chịu khó trong làm kinh tế. Chính ông đã làm thay đổi tập quán sản xuất đốt tỉa, làm ăn nhỏ lẻ của nhiều người dân thôn Nal. Nhờ đó mà cuộc sống của họ khấm khá hơn và thoát nghèo. Tấm lòng rộng lượng, hiến đất và tài sản rất có giá trị của ông cũng đã lan tỏa, khiến nhiều dân làng hiến theo, góp phần giúp cho xã có thêm điều kiện để cán đích, đạt chuẩn xã Nông thôn mới trong năm 2015 vừa qua”.

Trong khi ở nhiều địa bàn vùng cao biên giới, tình trạng đói nghèo, lạc hậu, an ninh trật tự khó kiểm soát thường khá phổ biến thì tại thôn Nal, nhờ sự tiên phong, mẫu mực và cảm hóa của vị già làng Bhríu Roon, dân làng nơi đây lại đang có cuộc sống rất bình yên và khởi sắc. Già làng Bhríu Roon thật sự xứng danh bộ đội Cụ Hồ và là cây đại thụ đáng kính, đang âm thầm cống hiến, góp phần làm vững chắc thêm vùng phên dậu, biên cương của Tổ quốc./.