K’nặ 3 c’moo chô ooy đâu, tợơ t’ngay 14 pr’loọng đong đhanuôr xó tợơ vel ty tu k’pân râu “chệêt mốp”, tước nâu kêi, đhanuôr vel Bút Tưa ắt đhị chr’val Sông Kôn, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam nâu kêi ơy tệêm ngăn pr’ắt tr’mông cóh zr’lụ k’tiếc t’mêê. Ha vil t’ngay ơy lấh, đhanuôr Cơ Tu đhị đâu nắc đh’rứah pa zay bhrợ têng cha, bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mông t’mêê đhị zr’lụ đhanuôr ắt mamông. Bha ar x’rặ âng CTV Phước Vinh, đhanuôr lâng pr’zợc đh’rứah đương xợơng.

         Vel Bút Tưa cóh pazêng t’ngay tợơp c’moo đh’rứah lâng râu bhui har nắc pr’ắt ty đanh loom luônh coon ma nuýh liêm ta níh. DoÓ dzợ k’pân đắh râu “chệêt mốp”, đhanuôr Cơ Tu đhị vel Bút Tưa nâu kêi nắc ơy tệêm ngăn cr’nọo pr’chắp, đh’rứah pa dưr kinh tế, bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mông k’bhộ ngăn, bhui har.

          Đọong lêy râu ha dưr âng vel bhươl, lấh mơ pazêng đhr’nong đong t’mêê bơơn bhrợ pa dưr liêm mâng truíh acoon c’lâng bê tông, dzợ nắc pr’họom t’viêng âng clung ha roo, pazêng bhươn keo lâng cr’nọo bh’rợ đong ty đanh bơơn k’rong bhrợ ta bhứah. Pazêng, đui cơnh muy c’léh t’mêê, đh’rứah chroi k’rong muy pr’ắt tr’mông t’mêê đhị vel Bút Tưa. T’coóh bhươl Bút Tưa- A Lăng Văng đoọng năl:

          C’moo 2014, tợơ lấh mơ 14 pr’loọng đong đhanuôr tợơ zr’lụ tổ 2  lơi đong xang dưr xó mứt, đhanuôr cóh vel nắc ơy đh’rứah tr’zúp tr’zooi đoọng ha pêê đấh tệêm ngăn pr’ắt tr’mông. Loom luônh đoàn kết âng đhanuôr bơơn pa dưr liêm, t’váih pr’đợơ liêm choom đoọng tr’pác râu zr’nắh k’đháp. Nâu kêi, tợơ lấh 3 c’moo ắt mamông đhị zr’lụ k’tiếc t’mêê, 14 pr’loọng đong đhanuôr nắc r’dợ tệêm ngăn pr’ắt tr’mông lâng vêy bấc râu chroi k’rong pa dưr vel bhươl, pa bhlầng nắc bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê.

          K’nặ 3 c’moo hay, tợơ lất Tết Nguyên đán 2014, k’zệt pr’loọng đong đhanuôr đhị zr’lụ số 2 Bút Tưa pâm bhroọt pa hư đong xang, lơi vel bhươl chếêc bơơn ắt đhị đhăm t’mêê. Zr’lụ k’tiếc apêê chô ắt nắc đhị zr’lụ số 1 âng vel. Tu tợơ râu xay moon ooy râu “chệêt mốp”, tợơ bấc ngai n’jệt tuôr k’chệêt âng bơr pêê cha nắc đha đhâm cóh vel.

          Muy moon m’zệt, m’zệt moon muy ha riêng bhrợ đhanuôr Bút Tưa k’rang k’pân lâng cắh choom ha vi tu bhiệc n’nặc. Đhị lấh muy ri dưm, 14 pr’loọng đong đhanuôr pr’hân dưr xó mứt tợơ vel lâng ắt mamông ba bơ cóh pớ truíh c’lâng âng zr’lụ ắt số 1. Dzợ mơ bơr pêê đhr’nong đong pân ắt, pa zay ắt zư vel n’đhơ ơy k’zệt pr’loọng đong lơơng lấh xó mứt tu k’pân “a bhuy mốp” cơnh apêê toon chếêc pa tộc moon.

          Bêl râu boóp p’rá toon pa tộc moon đắh râu “chệêt mốp” doó dzợ k’rơ bấc, đhanuôr Bút Tưa cung doó dzợ pa hay tước bh’rợ n’nặc. Apêê pa zay bhrợ têng cha, đh’rứah pa dưr kinh tế pr’loỌng đong lâng tệêm ngăn đhị zr’lụ k’tiếc t’mêê. Nắc zêng 4 pr’loọng đong đhanuôr dzợ ắt cóh vel ty cung doó râu chếêc k’pân dzợ, n’đhơ nắc ch’ngai tợơ zr’lụ ta moon nắc “bhuy mốp ắt” mơ lấh muy ha riêng mét. T’coóh A Lăng Tơi ặt đhị zr’lụ số 2, vel Bút Tưa, chr’val Sông Kôn, chr’hoong Đông Giang xay moon:

          Tợơ bêl 14 pr’loọng đhanuôr dưr xó mứt, a zi pa zay ắt cóh zr’lụ k’tiếc nâu, doó râu dưr váih, a zi ắt cung tệêm ngăn. Bêl đếêc, cung xợơng k’pân ha dợ tu đong xang, bhươn tược nắc a zi cắh xó lơi. XoỌc đâu, pr’ắt tr’mông âng zi cung zăng tệêm ngăn, doó lấh chếêc cr’ay cr’naanh, muy k’đháp đắh đác âm, tu giếng đác cắh dzợ liêm.

          Bút Tưa nâu kêi lalay cơnh a hay, bêl vel bơơn ta bhrợ đhị zr’lụ k’tiếc t’mêê lâng pr’ắt tr’mông xoọc tr’xăl liêm lấh. DoÓ chếêc k’pân râu rị dzợ đắh râu”chệêt mốp”, đhanuôr vel Bút Tưa nâu kêi ắt mamông bhui har, tệêm ngăn cóh pr’ắt tr’mông cơnh ty đanh a hay. Apêê nắc đh’rứah múa hát, tâm goong, n’toong chiing, prá pr’ma-bhrợ bhr’noóch đoọng zư lêy chr’nắp liêm pr’hay âng aconh a bhướp lâng pa choom cớ đoọng  ha lang p’niên nâu kêi. T’coóh A Lăng Phân, Trưởng vel Bút Tưa, chr’val Sông Kôn đoọng năl:

          Chô ooy đâu, 14 pr’loọng đong tợơ vel ty nắc ơy tệêm ngăn đắh pr’ắt tr’mông, apêê pa zay pa bhrợ ta têng lâng ha vil lơi râu cắh liêm âng t’ngay lalăm đếêc. Đươi cơnh đếêc, pr’ắt tr’mông cung r’dợ ha dưr, bấc đhr’nong đong t’mêê bơơn ta chóh bhrợ liêm mâng, chroi k’rong pr’ắt tr’mông liêm t’mêê đoọng ha vel Bút Tưa cung cơnh xiêr bấc đợ pr’loọng đong đha rựt cóh vel. Râu bhui har lấh mơ xoọc đâu, pazêng acoon đhi cóh rúh c’moo nắc bơơn tước trường học . Chính quyền vel đong cung ta luôn bơơn k’rang tước lâng t’váih pr’đợơ đoọng đhanuôr tệêm ngăn pr’ắt tr’mông.

          T’coóh A Lăng Hộ, Phó Chủ tịch UBMMTQ Việt Nam chr’val Sông Kôn đoọng năl:

          Vel Bút Tưa nắc muy cóh 11 vel âng chr’val, kinh tế âng vel Bút Tưa tợơ bêl chô ooy đâu nắc apêê pa zay bhrợ cha, nắc xoọc đâu đhanuôr ơy tệêm ngăn pr’ắt tr’mông. Vêy pr’loọng đong ha dưr đắh kinh tế zăng tệêm ngăn. Đắh tinh thần đoàn kết nắc đhị đâu ơy tợơ đanh a hay. Đoàn kết cóh bấc đắh, đòan kết cóh pr’loọng đong, bhrợ pa dưr vel bhươl lâng đoàn kết cóh bhiệc bhrợ têng cha.

          Vel Bút Tưa pazêng t’ngay tợơp c’moo bhui har lâng cờ hoa bấc pr’họom truíh acoon c’lâng bê tông vel bhươl truíh zr’lụ đhanuôr ắt. Loom luônh đoàn kết cóh pr’ắt tr’mông đhanuôr Cơ Tu cóh vel ta luôn bơơn at zư liêm, t’váih râu mr’cơnh, đh’rứah tr’zúp tr’zooi đh’rứah z’lấh k’đháp k’ra, tệêm ngăn pr’ắt tr’mông lâng pa zưm têy pa dưr kinh tế./.

TRỞ LẠI BÚT TƯA

PHAN PHƯỚC VINH

             Sau gần 3 năm, kể từ ngày 14 hộ dân rời khỏi làng cũ vì sợ cái “chết xấu”, đến nay, bà con dân làng Bút Tưa ở xã Sông Kôn, huyện Đông Giang, Tỉnh Quảng Nam nay đã yên tâm làm ăn,  ổn định cuộc sống. 

              Làng Bút Tưa trong những ngày đầu năm mới xen giữa niềm vui là không gian truyền thống đầy ắp tình người. Không còn cảm giác lo sợ về “cái chết xấu”, đồng bào Cơ Tu ở làng Bút Tưa nay đã ổn định tâm lý, cùng nhau phát triển kinh tế, xây dựng cuộc sống mới ấm no, hạnh phúc.

        Minh chứng cho sự phát triển của dân làng, ngoài những căn nhà mới được dựng lên khá khang trang dọc theo con đường bê tông, còn là màu xanh của cánh đồng lúa nước, những vườn keo và công trình nhà truyền thống được đầu tư mở rộng. Tất cả, như một dấu ấn mới, cùng góp thêm một diện mạo khởi sắc ở làng Bút Tưa.    Già làng  thôn Bút Tưa A lăng Văng cho biết:

      ( Năm 2014, sau khi 14 hộ dân từ khu dân cư tổ 2 rời bỏ nhà cửa đi, người dân trong làng đã cùng nhau hỗ trợ, giúp đỡ để họ ổn định cuộc sống ban đầu. Tinh thần đoàn kết của làng luôn được phát huy tối đa và tạo điều kiện hết sức nhằm động viên chia sẻ với họ vì sự cố không mong muốn. Bây giờ, sau gần 3 năm sinh sống tại khu đất mới, 14 hộ dân đã dần ổn định cuộc sống và có nhiều đóng góp cho phát triển chung của thôn, nhất là trong xây dựng làng bản, xây dựng nông thôn mới”.

     Gần 3 năm trước, sau đợt Tết Nguyên đán 2014, hàng chục hộ dân ở khu dân cư số 2 Bút Tưa bất ngờ đập phá nhà cửa, rời bỏ làng để tìm về khu ở mới. Vùng đất họ chọn về, thuộc địa phận khu dân cư số 1 của làng. Nguồn cơn của sự việc bắt đầu từ câu chuyện đồn thổi về “cái chết xấu”, sau những cái chết bất thường do treo cổ tự tử của một vài thanh niên trong làng.

       Một đồn mười, mười đồn trăm khiến người dân Bút Tưa lo sợ và bị ám ảnh. Sau một đêm, 14 hộ dân đã vội vã bỏ làng đi và sống tạm trong những căn lều ẩm thấp dọc con đường thuộc khu dân cư số 1. Chỉ một vài hộ dân “dám” ở lại, nhất quyết bám đất giữ làng dù hàng chục hộ dân khác đã bỏ đi vì sợ “ma ám” như lời đồn thổi của một số người.

      Khi những lời đồn thổi về “cái chết xấu” tạm lắng, đồng bào Bút Tưa cũng thôi nhắc lại chuyện cũ, về quá khứ đau buồn. Họ chăm chỉ làm ăn, cùng phát triển kinh tế gia đình và ổn định trên vùng đất mới. Ngay cả 4 hộ dân còn ở lại trên làng cũ cũng không còn lo sợ gì nữa, dù chỉ cách khu vực được cho là bị “ma ám” chừng hơn trăm mét. Ông Alăng Tơi ở Khu dân tư số 2, thôn Bút Tưa, xã Sông Kôn, huyện Đông Giang tâm sự:

     ( Kể từ khi 14 hộ dân bỏ đi, chúng tôi ở lại vùng đất này vẫn yên ổn, không có điều gì xảy ra. Hồi đó, tâm lý cũng sợ nhưng vì nhà cửa, vườn tược nên chúng tôi không bỏ đi. Hiện cuộc sống của chúng tôi cũng khá ổn định, ít đau ốm, duy chỉ khó khăn về nước uống, nước sinh hoạt do giếng đã xuống cấp”.

        Bút Tưa bây giờ đã khác xưa, khi ngôi làng được định hình trên vùng đất mới và cuộc sống đang dần đổi thay từng ngày. Không còn nỗi lo về “cái chết xấu”, người làng Bút Tưa nay sống vui vẻ, đầm ấm trong không gian truyền thống. Họ cùng nhau vui hát, đánh cồng chiêng và tổ chức các cuộc nói lý - hát lý truyền thống để giữ gìn văn hóa của cha ông và truyền dạy cho lớp trẻ. Ông Alăng Phân, Trưởng thôn Bút Tưa, xã Sông Kôn cho biết:

    ( Trở về đây, 14 hộ dân từ làng cũ nay đã ổn định về cuộc sống, họ chăm chỉ làm ăn và quên đi quá khứ đau buồn ngày trước. Nhờ vậy, đời sống kinh tế cũng dần được nâng lên, nhiều ngôi nhà xây mới được dựng lên khang trang góp phần tạo nên diện mạo mới cho làng Bút Tưa, cũng như giảm dần tỷ lệ hộ đói nghèo trong thôn. Điều đáng mừng là hiện nay, hầu hết con em trong độ tuổi đều được đến trường học tập. Chính quyền địa phương cũng thường xuyên quan tâm và tạo điều kiện để người dân ổn định cuộc sống.)

          Ông Alăng Hộ, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Sông Kôn cho biết:

          “Thôn Bút Tưa là một trong 11 thôn của xã, kinh tế của thôn Bút Tưa từ khi chuyển về đây nhờ cần cù làm ăn, siêng năng chịu khó, thì hiện nay, bà con nhân dân cơ bản ổn định. Có hộ phát triển về kinh tế có thể gọi là khá. Về tình đoàn kết của nhân dân thì phải nói ở đây là lâu nay rồi. Đoàn kết trong nhiều mặt, đoàn kết trong gia đình, xây dựng làng bản và đoàn kết trong việc làm ăn”.

         Làng Bút Tưa những ngày đầu năm mới rực rỡ cờ hoa dọc con đường bê tông nông thôn dọc khu dân cư. Tình đoàn kết giữa đồng bào Cơ Tu trong làng luôn được gìn giữ, tạo sự đồng thuận, cùng giúp nhau vượt qua hoạn nạn, ổn định cuộc sống và chung tay phát triển kinh tế./.