Dự án 8 “Bhrợ liêm ma mơ pân jưih pân đil lâng bhrợ pa liêm đợ râu bhiệc đâh hân đoọng ha pân đil lâng p’niên k’tứi” (cr’chăl c’moo 2021-2025) âng xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng k’coong ch’ngai đoọng lêy đợ râu chrooi đoọng liêm ghit. Hân đhơ cơnh đêêc, đoọng lalua “pa dưr” liêm ma mơ pân jưih pân đil tơợ chính sách tươc râu lalua, cr’chăl nâu a’tôh lêy ặt zâng lâng bhrợ pa liêm đợ râu zr’năh k’đhạp đăh cơ chế lêy cha mêêt, râu liêm ghit âng chính sách lâng c’lâng bh’rợ lêy đoọng zên prặ

L’lăm, lêy p’căh ghit bh’rợ k’đơơng a’cọ lâng đợ râu chrooi đoọng âng Hội Liên hiệp pân đil Việt Nam đăh bhiệc xay bhrợ zâp hợp phần crêê tươc đăh pân jưih pân đil. Râu lêy cha mêêt, liêm choom đăh bhrợ têng lâng lâh mơ năc bh’nơơn bh’rợ lêy pay đoọng zên liêm choom ơy p’căh ghit đhr’năng bh’rợ lâng râu gr’hoot moon k’rơ âng hệ thống Hội. Đợ râu t’bhlâng nâu ơy bhrợ đợ râu tr’xăl liêm choom tr’nơợp đoọng ha pân đil lâng p’niên zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng k’coong ch’ngai, chrooi pa xoọng bhrợ liêm ghit cr’noọ bh’rợ “Oó đợc ngai ta lơi đăh hoọng” lâng bhrợ liêm choom cr’noọ bh’rợ k’tiêc k’ruung đăh liêm ma mơ pân jưih pân đil cr’chăl c’moo 2021-2030.

Hân đhơ ơy bơơn đợ bh’nơơn liêm choom bhlâng, cr’chăl xay bhrợ Dự án 8 lâng zâp bh’rợ p’têêt pa zưm đăh pân jưih pân đil ơy n’leh bâc râu zr’năh k’đhạp lêy cha mêêt ghit đoọng vêy c’lâng bh’rợ liêm glặp. Ting cơnh t’cooh Phùng Quốc Huy, Phó Văn phòng Điều phối Trung ương xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung, thông tư moon pa choom lêy cha mêêt hân đhơ liêm ghit lâng lâh 200 chỉ số (ooy đâu lâh 70 chỉ số crêê tươc đắh pân jưih pân đil), hân đhơ cơnh đêêc bhrợ hi lêệng zr’năh đoọng ha cấp cơ sở. Đhị cấp chr’val lâng chr’hoong (cr’chăl 1), c’bhuh cán bộ chuyên trách m’bứi, căh zâp manưih pa bhrợ đoọng lêy k’rong pa zưm lâng xay moon đợ mơ dữ liệu ga măc cơnh đêêc. Đh’rưah lâng nâu, đăh chuyển đổi số căh liêm ma mơ bhrợ bhiệc xay moon ooy pân jưih pân đil mưy cơnh liêm ghit cung zr’năh k’đhạp. T’cooh Phùng Quốc Huy cung moon pa gluh đợ râu zr’năh k’đhạp âng chính sách:

“Ooy cr’chăl bhrợ pa dưr xa nay bh’rợ, bâc dự án thành phần lơơng zêng vêy xrặ “t’đui đoọng ha pân đil”. Hân đhơ cơnh đêêc, ahêê năc vêy bhrợ p’căh c’lâng xa nay a’năm, ha dợ căh ơy bhrợ liêm ghit “t’đui đoọng ha cơnh”. Bhiệc nâu bhrợ ha hêê căh choom bhrợ vaih mưy cr’noọ bh’rợ đăh pân jưih pân đil liêm ghit đhị zâp dự án nâu đoọng vêy choom đăng lêy lâng lêy cha mêêt xay moon”.

Cr’chăl lêy bhrợ pa liêm đợ râu zr’năh k’đhạp lâng pa dưr chính sách liêm ma mơ pân jưih pân đil, ooy cr’chăl nâu a’tôh, zâp bộ, ngành lêy cha mêêt, k’rong bhrợ pa zưm manưih pa bhrợ ooy đợ cr’liêng xa nay, bh’rợ ơy pa dưr ;liêm choom, oó bhrợ lơi dooh a’doọc. Lâh mơ, lêy cha mêêt ghit bhiệc pa zưm zâp cr’liêng xa nay đăh pân đil ooy zâp dự án lơơng. Ha dang căh vêy cơ chế lêy đoọng lâng k’đhơợng zư zên lalay, liêm ghit, bhiệc “bhrợ la lêêh k’tứi” zên prặ lalay đoọng ha zâp bh’rợ bha lâng âng Hội pân đil năc mưy c’lâng bh’rợ lêy cha mêêt tươc.

Đăh bhiệc k’đươi moon pac cấp lâng đoọng quyền ooy vel đông, t’cooh Phùng Quốc Huy, Phó Văn phòng Điều phối Trung ương xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung đoọng năl cớ:

“Lêy pa xiêr zên zư đợc coh Trung ương, xăl ooy đâu năc đoọng cr’noọ bh’rợ lâng zên prặ bâc lâh ooy vel đông. Vel đông năc đhị lêy xay bhrợ lâng năl ghit cr’noọ cr’niêng lalua. Tu cơnh đêêc, đoọng quyền ooy apêê năc vêy zooi đoọng zâp xa nay bh’rợ bơơn bhrợ liêm glặp lâng choom lâh”.

T’cooh Phùng Quốc Huy cung moon, lêy pa zưm bhrợ pa liêm zâp đăh bhiệc lưm zr’năh k’đhạp cơnh tr’pay diịc điêl bêl căh tươc c’moo, crêê đhi noo bhuh xoọng. Lâng lêy cha mêêt đoọng g’đach t’gơn bh’rợ âng zâp bộ, ngành, têêm ngăn ma nưih pa bhrợ bơơn đươi dua mưy cơnh liêm choom bhlâng.

Lêy zr’nưm, đoọng pa dưr liêm ma mơ pân jưih pân đil ooy xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung, cr’chăl nâu a’tôh năc cr’chăl lêy xăl tơợ đợ c’lâng xa nay zr’nưm moot ooy zâp cr’noọ bh’rợ liêm ghit, tơợ cơ chế pa zưm moot ooy đoọng quyền coh vel đông. Bhiệc nâu têêm ngăn zâp zên prặ k’rong đoọng vêy đơơng chô tr’xăl liêm choom lâng nhâm mâng đoọng ha pr’ăt tr’mung âng pân đil lâng p’niên k’tứi zr’lụ đhanuôr acoon coh, chrooi pa xoọng bhrợ liêm choom xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung đăh liêm ma mơ pân jưih pân đil cr’chăl c’moo 2021-2030./.

ĐÓNG GÓP CỦA DỰ ÁN 8 TRONG THỰC HIỆN CÁC MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC QUỐC GIA VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI VÀ NHỮNG KHUYẾN NGHỊ

Trong hành trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN), thúc đẩy bình đẳng giới không chỉ là một mục tiêu nhân văn mà còn là động lực phát triển bền vững. Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp bách cho phụ nữ và trẻ em"  (giai đoạn 2021-2025) thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia vùng DTTS&MN đã cho thấy những đóng góp rõ rệt. Tuy nhiên, để thực sự "”nâng tầm” bình đẳng giới từ chính sách đến thực tiễn, giai đoạn tới cần đối mặt và giải quyết những thách thức mang tính hệ thống về cơ chế giám sát, sự rõ ràng của chính sách và phương thức phân bổ nguồn lực

Trước hết, cần khẳng định vai trò tiên phong và những đóng góp của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong việc triển khai các hợp phần liên quan đến giới. Sự chủ động, hiệu quả trong tổ chức thực hiện và đặc biệt là kết quả giải ngân vốn tốt đã chứng tỏ năng lực và cam kết mạnh mẽ của hệ thống Hội. Những nỗ lực này đã tạo ra những thay đổi tích cực ban đầu cho phụ nữ và trẻ em vùng DTTS&MN, góp phần hiện thực hóa mục tiêu "Không để ai bị bỏ lại phía sau" và thực hiện thành công mục tiêu Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030.

Mặc dù đã đạt được những thành công nhất định, quá trình triển khai Dự án 8 và các hoạt động lồng ghép giới khác đã bộc lộ những khó khăn cần được nhìn nhận thẳng thắn để có giải pháp phù hợp. Theo ông Phùng Quốc Huy, Phó Văn phòng Điều phối Trung ương Chương trình Mục tiêu Quốc gia, thông tư hướng dẫn giám sát dù rất chi tiết với hơn 200 chỉ số (trong đó hơn 70 chỉ số liên quan đến giới), nhưng lại tạo ra một gánh nặng khổng lồ cho cấp cơ sở. Tại cấp xã và huyện (giai đoạn I), đội ngũ cán bộ chuyên trách rất mỏng, không đủ nhân lực để thu thập, tổng hợp và báo cáo khối lượng dữ liệu lớn như vậy. Cùng với đó, nền tảng chuyển đổi số chưa đồng bộ khiến cho việc đánh giá tác động giới một cách chính xác trở nên vô cùng nan giải. Ông Phùng Quốc Huy cũng chỉ ra một số bất cập của chính sách:

 “Trong quá trình xây dựng chương trình, nhiều dự án thành phần khác đều có ghi "ưu tiên phụ nữ". Tuy nhiên, chúng ta mới chỉ dừng lại ở việc thể hiện chủ trương mà chưa cụ thể hóa được "ưu tiên như thế nào". Điều này khiến chúng ta không thể biến nó thành một chỉ tiêu giới cụ thể trong các dự án đó để có thể đo lường và đánh giá”.

Bên cạnh khắc phục khó khăn và nâng tầm chính sách bình đẳng giới, trong giai đoạn tới, các bộ, ngành cần rà soát, đầu tư tập trung nguồn lực vào những nội dung, mô hình đã phát huy hiệu quả thay vì dàn trải. Đặc biệt, cần cân nhắc kỹ việc lồng ghép các nội dung về phụ nữ vào các dự án khác. Nếu không có cơ chế phân bổ và quản lý kinh phí riêng, rõ ràng, việc "xé lẻ" ngân sách sẽ gây khó khăn cho công tác tổng hợp và giải ngân. Duy trì một nguồn kinh phí riêng cho các hoạt động trọng tâm của Hội Phụ nữ là một phương án cần được tính đến.

Về đề xuất tăng cường phân cấp và trao quyền cho địa phương, ông Phùng Quốc Huy, Phó Văn phòng Điều phối Trung ương Chương trình Mục tiêu Quốc gia cho biết thêm:

“Cần giảm bớt kinh phí giữ lại ở Trung ương, thay vào đó là giao chỉ tiêu và nguồn lực nhiều hơn cho cơ sở. Địa phương là nơi trực tiếp triển khai và hiểu rõ nhất nhu cầu thực tế. Do đó, trao quyền cho họ sẽ giúp các hoạt động được thiết kế phù hợp và hiệu quả hơn”.

Ông Phùng Quốc Huy cũng cho rằng, cần tập trung giải quyết các vấn đề nhức nhối như tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Đồng thời, rà soát để tránh sự chồng chéo nhiệm vụ giữa các bộ, ngành, đảm bảo nguồn lực được sử dụng một cách tối ưu nhất.

Nhìn chung, để nâng tầm bình đẳng giới trong Chương trình Mục tiêu Quốc gia, giai đoạn tới phải là giai đoạn chuyển từ những chủ trương chung sang các mục tiêu cụ thể, từ cơ chế tập trung sang trao quyền cho cơ sở. Điều này đảm bảo mỗi đồng vốn đầu tư đều mang lại sự thay đổi thực sự và bền vững cho cuộc sống của phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số, góp phần thực hiện thành công Chiến lược quốc gia về Bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030./.