Đhanuôr lâng pr’zớc chắp dadêr!

L’glập bhrông nắc muy râu pr’lúh bhrợ t’váih râu cắh liêm crêê cóh muy bơr râu chr’nóh cơnh t’nơơm cà phê, t’nơơm xoài, a mót, pa néh… lâng bấc bhlâng nắc cóh t’nơơm cao su.

Pr’lúh n’nâu buôn bhrợ râu bil bal cóh t’nơơm cao su vêy ta chóh bhrợ tơợ 3- 12 c’moo lâng ha lêệng bhlâng nắc cóh cr’chăl tơợ 4- 8 c’moo. L’glập bhrông buôn dưr váih cóh t’nơơm vêy pr’họm bhrậu lâng pậ k’dâng 1 cm lâng buôn bhrợ pa hư đhị muy zr’lụ, bhrợ tước bêl đoong lâng axậ lứch răng. Tu cơnh đêếc bhrợ bấc râu cắh liêm crêê ooy đhr’năng dưr chặt váih lâng râu liêm choom công cơnh t’ngay c’xêê dưr váih âng t’nơơm n’loong. Ha dang cắh đơớh loon zâl t’bil lơi nắc bhrợ t’nơơm chắt váih cắh ma mơ, bhrợ bấc râu cắh liêm crêê ha bhươn chóh bhrợ. Đoọng chêếc n’năl gít lấh mơ ooy bh’rợ n’nâu, t’ruíh: jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha nắc xay truíh muy bơr râu bh’rợ zâl cha groong tước ooy apêê đhanuôr lâng pr’zớc!

Râu bhrợ t’váih pr’lúh: L’glập bhrông nắc tu muy râu vi rút bhrợ t’váih. Pr’lúh n’nâu buôn dưr váih tơợ c’xêê 6 tước c’xêê 11. Cóh hân noo p’răng doọ buôn m’léh váih, xoọc đêếc pr’lúh n’nâu xoọc ắt p’lơớp đhậu cóh n’căr n’loong, nâu đoo công nắc râu bhrợ t’váih pr’l;úh cóh hân noo boo dưr váih cóh c’moo t’tun, dưr váih k’rơ lấh mơ.

#Đoọng ng’năl pr’lúh l’glập bhrông nắc cơnh ooy?

Pr’lúh n’nâu dưr váih cóh 2 cr’chăl:

Tơớp váih doọ lấh bấc:

Nắc dưr váih cóh zr’lụ đoong. Cóh tr’nơớp zr’lụ tơợp váih pr’lúh vêy pr’họm pa bhoóc, vêy dzêết glúh hooi, cóh t’tun nắc pazêng vi khuẩn bhoóc dưr váih ngoọ cơnh đông ađing đang lâng dưr vaíh bấc ooy. Lum đoo bêl liêm buôn nắc zr’lụ pr’lúh n’nâu xăl tơợ pr’họm bhoóc ooy pr’họm bhrông lâng trơơi boọ bấc ooy, vi khuẩn boọ bấc ooy lâng lướt ặt đhậu cóh n’căr, dzêết glúh hooi bấc lâng dưr tăm tu crêê oxy hoá.

Dưr váih bấc:

Zr’lụ váih pr’lúh nắc xăl ooy pr’họm bhrông, dưr váih bấc cóh axậ, cóh pr’lúh dưr váih pr’họm rơớc lâng xang n’nắc đợ đoong lâng axậ lứch ma răng. Cóh zr’lụ váih pr’lúh nắc dưr váih đoọng ếp, xoọc đêếc n’căr lứch dưr hư lâng cr’đoóh. Cóh k’tiếc k’ruung hêê, băng cr’đoóh nắc dal tơợ 5- 7 cm, lâng bhrợ bil hư đhị zr’lụ k’tuốih pay dzêết. Ha dang t’nơơm cao su t’lụt tu cắh vêy đhr’năng choom chắt váih cớ lâng cắh choom chiết pay dzêết cóh t’tun.

Cóh cr’chăl n’nâi, l’glập bhrông dưr váih k’rơ cóh pazêng t’nơơm ơy răng chêết, đợ l’glập n’nâu dưr tộ păr tu vêy đhi lâng đác boo t’păr, p’loong tước ooy t’nơơm n’loọng n’lơơng.

# Kiêng zâl t’bil pr’lúh nắc ng’bhrợ cơnh ooy?

Đoọng pa xiêr đhr’năng bhrợ bil bal ha t’nơơm n’loong, đhanuôr lâng pr’zớc nắc choom đươi dua muy bơr bh’rợ cơnh đâu:

- Cóh bhươn cao su nắc vêy c’lâng ch’hooi đác cóh hân noo boo, đoỌng pa xiêr đhr’năng nong đác cóh bhươn, pa xiêr đhr’năng dưr váih pr’lúh.

- Ta luôn đh’léh đoong cắh lấh chr’nắp, pa bhlâng nắc pazêng đoong crêê pr’lúh nắc đơơng pa glúh tơợ bhươn đoọng t’bil lơi, pa xiêr đhr’năng trơơi boọ âng pr’lúh.

- Ta luôn ch’mêết lêy bhươn ( pa bhlâng nắc cóh c’xêê hân noo boo lâng pazêng c’xêê pr’lúh dưr váih k’rơ) đoọng đơớh loon ng’bơơn lêy lâng phun z’nươu zâl t’bil pr’lúh.

Xoọc đâu vêy bấc râu z’nươu đoọng zâl t’bil pr’lúh bhrợ pa hư chr’nóh chr’bêết. Hân đhơ cơnh đêếc, lâng pr’lúh l’glập bhrông pa hư t’nơơm cao su, nắc bơr râu z’nươu Saizole 5Sc lâng Vanicide 5SL nắc tiêng pa bhlâng.

1 – Saizole 5SC nắc z’nươu tiêng pa bhlâng đoọng zâl t’bil pr’lúh l’glập bhrông, z’nươu vêy pr’đươi zâl t’bil tơợ m’pâng, đhr’năng zâl t’bil n’jứah đơớh n’jứah đanh đươnh, tu cơnh đêếc râu liêm choom bấc pa bhlâng. Z’nươu n’nâu choom zâl t’bil đhậu bhứah, lấh ooy pr’lúh l’glập bhrông bhrợ bil hư ha t’nơơm cao su nắc dzợ z’nươu n’nâu dzợ choom zâl t’bil pr’lúh bhrợ bil ha t’nơơm chr’nóh râu lơơng, chr’nắp bhlâng z’nươu n’nâu công nắc z’nươu tiêng zâl pr’lúh răng axậ cóh t’nơơm cao su, tu cơnh đêếc bêl đươi dua z’nươu n’nâu đoọng zâl pr’lúh l’glập bhrông nắc công vêy pr’đươi đoọng zâl t’bil pr’lúh răng axậ cóh t’nơơm cao su.

Ha dang đươi dua bấc nắc mơ 100 lít clai lâng 500 ml z’nươu. Clai xang, phun k’dâng tơợ 600- 700 lít đác z’nươu ơy ta clai cóh muy hecta. Nắc phun t’bấc đhị zr’lụ crêê pr’lúh lâng cóh toor.

2 Vanicide 5SL nắc z’nươu t’bil pr’lúh l’glập nắc dưr vaih tu sinh học, vêy đhr’năng zâl z’nươu zâl t’bil. Lấh ooy l’glập bhrông bhrợ bil hư ha t’nơơm cao su, z’nươu Vanicide 5SL nắc dzợ pr’đươi zal bấc râu pr’lúh đoọng ha t’nơơm chr’nóh râu lơơng. Ha dang đươi dua bấc mơ 100 lít clai lâng mơ 500ml z’nươu, xang n’nắc phun tơợ 600- 700 lít z’nươu ơy ta clai cóh muy hecta.

Đoọng pa dưr đhr’năng liêm choom âng z’nươu, đhanuôr nắc choom clai p’xoọng zập bình phun 16 lít k’dâng tơợ 30- 35 ml dầu khoáng Sk Enspray 99EC.

Xoọc đâu, pr’lúh l’glập bhrông bhrợ bil hư bấc cóh pazêng bhươn cao su k’tứi. Ha dang cắh đơớh zâl cha groong pr’lúh nắc bhrợ râu cắh liêm crêê tước đhr’năng dưr chặt váih âng t’nơơm, bhrợ bấc t’nơơm cắh mặ chặt váih lâng pa xiêr râu liêm choom âng kinh tế bấc pa bhlâng.