Dŭm thŭn hŏng anei, amai Rơ Lan Thuen, djuê ana Jarai ti ƀuôn Dọch Krót, să Ia Kraĭ, kdriêk Ia Grai, čar Gia Lai, mâo klei đăo knang ruah ngă Khua Êpul hgŭm bruă lŏ hma să Ia Kraĭ. Amai jing gru mngač kơ mnuih ƀuôn sang ƀuôn Dọch Krót tui hriăm kơ klei gĭr ktưn kpưn đĭ mơ̆ng klei dleh dlan. Ung mô̆ amai mkŏ mjing gŏ sang mrâo, găp djuê dua nah ƀun knap sơaĭ. Knŏng mâo dŭm sao hma pla mdiê ktơr, hbei ƀlang. Thŭn 2005, ung mô̆ amai bi trông čan prăk Knơ̆ng prăk Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang 30 êklăk čiăng duh pla kphê. Kreh kriăng, gĭr mă bruă knuă, tui hriăm hdră khăt adhan, pruê hbâo, krih êa kơ ana kphê kyua anăn leh 4 thŭn dlăng kriê ñu hrui mâo 5 ton kphê asăr. Mkiêt mkriêm, gŏ sang ñu lŏ blei lăn pla kphê, ksu lehanăn durian. Ară anei, gŏ sang ñu mâo 7 ha mnơ̆ng pla sui thŭn, hlăm anăn mâo 5 ha ksu lehanăn kphê dôk mŭt hlăm wưng hrui êmiêt. Ung mô̆ amai mdơ̆ng leh sang prŏng siam. Amai Rơ Lan Thuen brei thâo: Gŏ sang ăt dôk đuôm nư knơ̆ng prăk 500 êklăk. Anei jing prăk duh blei mjeh mnơ̆ng pla, hbâo pruê, kdrăp krih mkiêt mkriêm êa kơ đang durian 2 thŭn.

“Thŭn 2020, gŏ sang kâo mkuôm lŏ blei 2 ha đang kphê. Ƀuh kphê khua thŭn hrui pĕ amâo boh mnga, kâo buč lehanăn lŏ duh pla mrâo. Čiăng lŏ mđĭ hnư hrui wĭt hlăm sa ênhă lăn, hmei lŏ pla pluă durian đa. Snăn, boh tŭ srăng lu hĭn mkă hŏng pla sa mta ana.

Rơ Lan Huăn, djuê ana Jarai ti ƀuôn Cúc, să knông lăn Ia O, kdriêk Ia Grai jing sa gru mngač êdah êdi tlaih kơ ƀun mơ̆ng kiê kngan mang. Ăt msĕ hŏng lu mnuih ti krĭng knông lăn anei, klei hdĭp gŏ sang Rơ Lan Huăn knŏng jưh knang hlăm bruă pưk hma, hiu lua mnah hlô mnơ̆ng, mă mnơ̆ng hlăm dliê. Grăp thŭn tŭ mă nanao braih đru mơ̆ng knŭk kna. Rơ Lan Huăn yăl dliê, ñu mbĭt hŏng lu mnuih hlăm ƀuôn Cúc anei juăt mưng hŏng mnơ̆ng pla sui thŭn jing ana kñŭl. Kyua ana anei mâo kdriêk đru, ênưih pla, ƀiă dlăng kriê. Hŏng 3 ha kñŭl, grăp thŭn ba wĭt kơ gŏ sang ñu êbeh 150 êklăk prăk. Êdei anei, ñu lŏ pla ksu, kphê lehanăn durian snăn hdră duh mkra gŏ sang ñu mâo leh klei đĭ kyar hĭn. Rơ Lan Huăn mñă: Jih đang mnơ̆ng pla lehanăn rông êmô 9 drei mơ̆ng gŏ sang ñu mă mơ̆ng prăk čan ti knơ̆ng prăk sơaĭ.

“Êlâo adih čan 200 êklăk ti Knơ̆ng prăk čiăng blei mjeh kphê, durian. Leh sa wưng dlăng kriê gŏ sang ăt mâo hnư hrui wĭt hơĭt kjăp. Mơ̆ng dŭm mta mnơ̆ng pla anei, leh mâo prăk kâo mdơ̆ng sang dôk. Kâo lač jăk kơ Đảng, Knŭk kna mjing leh klei găl čiăng kơ mnuih ƀuôn sang hmei mâo prăk duh kơ klei mđĭ kyar bruă duh mkra, bi hơĭt klei hdĭp.

Ară anei mâo êbeh 4.270 gŏ sang ti alŭ wăl kdriêk Ia Grai, hlăm anăn mâo êbeh 1.200 gŏ sang mnuih djuê ƀiă čan êbeh 1 êbâo êklai prăk mơ̆ng Knơ̆ng prăk Agribank čiăng duh bi liê kơ bruă duh mkra pla mjing, mđing kơ mnơ̆ng pla sui thŭn lehanăn rông mnơ̆ng. Nguyễn Thị Lành, Kơiăng khua bruă Đảng kdriêk, Khua Êpul gơ̆ng bruă ƀuôn sang kdriêk Ia Grai mñă klă: Mnuih ƀuôn sang hlăm kdriêk tlaih kơ ƀun kbiă hriê mơ̆ng bruă dưi dưn dŭm hdră êlan jăk găl mơ̆ng knŭk kna, hlăm anăn mâo klei đru mơ̆ng prăk mâo čan hŏng ênoh prăk mnga hdjul.

“Knơ̆ng prăk Agribank ti kdriêk Ia Grai duh bi liê, đru leh kơ mnuih ƀuôn sang hlăm alŭ wăl mơ̆ng kdriêk mđĭ kyar bruă duh mkra mnia mblei, bi mlih mnơ̆ng pla, mnơ̆ng rông, mkŏ dăp hdră duh mkra hlăm bruă lŏ hma, đru mđĭ kyar bruă duh mkra, ala ƀuôn ti alŭ wăl kdriêk. Boh nik, hdră msir klei ư̆ êpa, bi hrŏ ƀun knap, mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo.

 Mbĭt hŏng bruă hưn mthâo kơ mnuih ƀuôn sang hdră ba yua kdrăp mrâo, dŭm kdrăp mrâo mơ̆ng Agribank ti Ngŏ Gia Lai mđing bi hgŭm hŏng dŭm êpul msĕ si: Êpul kahan hđăp, êpul phung mniê, êpul lŏ hma mkŏ mjing leh 886 êpul čan prăk hŏng 19.000 čô nao hgŭm. Lu jing ƀĭng ngă lŏ hma krĭng taih kbưi, krĭng mnuih djuê ƀiă. Diñu dưi dưn dŭm hdră êlan čan prăk jăk găl čiăng duh bi liê kơ bruă mkra mjing. Nguyễn Thị Phương – Kơiăng khua knơ̆ng prăk Agribank ti Ngŏ Gia Lai brei thâo:

“Ară anei hmei mđing êdi kơ bruă mtrŭt mđĭ hdră brei čan hŏng hnơ̆ng ƀiă, tuič hnơ̆ng truh 500 êklăk prăk sa čô. Hmei mđing brei čan kơ mnuih čiăng duh kơ bruă knuă. Hluê hŏng hdră anei, srăng mkăp djăp kơ klei čiăng čan duh kơ dŭm bruă msĕ si: Tla prăk pui, prăk êa, prăk tăk, prăk hriăm, klei tĭng tla prăk đih mdrao mgŭn. Đa đa tĭng tla dŭm bruă djŏ tuôm kơ hdră ngă lŏ hma čiăng duh kơ bruă duh mkra pla mjing, mnia mblei, bi hrŏ klei nao čan prăk hŏng prăk mnga ktrŏ, đru msưh kdŭn klei čan prăk hŏng prăk mnga ktrŏ”

Mbĭt hŏng prăk duh mơ̆ng Knơ̆ng prăk knŭk kna, čar Gia Lai bi mguôp klei duh bi liê mơ̆ng dŭm hdră bruă, hdră kčah pŏk ngă jăk dŭm bruă brei čan prăk hŏng ênoh prăk mnga hdjul, iêu mtrŭt klei đru mguôp mơ̆ng mnuih ƀuôn sang lehanăn anôk mkăp mkăn čiăng đru hluê ngă mta kñăm bi hrŏ ƀun. Ênoh gŏ êsei ƀun kluôm čar Gia Lai hrŏ mơ̆ng 12,09% knhal jih thŭn 2021 ară anei trŭn adôk 8,11%. Ti krĭng mnuih djuê ƀiă, ênoh gŏ êsei ƀun hrŏ kah knar grăp thŭn 3% jing leh klei tŭ dưn êdi mơ̆ng Hdră ala čar kñăm bi hrŏ ƀun hơĭt kjăp./.