Gŏ sang ayŏng Hà Văn Quyền mâo êbeh 2 ha ksu ti să Đăk Ngok, kdriêk Đăk Hà dôk mŭt hlăm wưng kuêh ktăk. Êlâo adih, gŏ sang yua hdră kuêh msĕ êlâo kyua anăn hnơ̆ng mâo amâo h’ĭt kjăp. Mta mkăn, kyua hdră kuêh mơ̆ng hđăp čiăng kơ hdră thâo mbruă, nao kuêh hlăm mlam kyua anăn hmăi truh kơ klei suaih pral. Dŭm hruê adiê hjan amâo dưi nao kuêh ktăk ksu hmăui leh kơ hnư hrui wĭt.

Dưi hưn mthâo kơ hdră kuêh ktăk ksu ba yua êwa Ethylene, ayŏng Hà Văn Quyền pral tui ksiêm lehanăn duh blei kdrăp mnơ̆ng čiăng ba yua ti đang ksu mơ̆ng gŏ sang. Leh sa wưng bhiâo bi mưng, ayŏng Quyền raih leh dŭm hdră ba yua mơ̆ng bruă ruah anôk mkŏ dưm, dưm hruh êwa truh kơ hdră kuêh mă ktăk… Boh tŭ leh lu thŭn ba yua hdră anei, hluê ayŏng Quyền amâo djŏ knŏng dul klei êmăn ƀiădah hnơ̆ng mâo ktăk ăt h’ĭt kjăp hĭn, dêč kơ dŭm klei amâo jăk tăm mâo ti ana ksu: “Tal sa jing pô mă bruă hlăm yang hruê, djă mai\ ktir nao ktir, leh ktir gơ̆ leh yơ̆ anăn. Bơ êlâo adih djă dhŏng nao riêk gơ̆ suaĭ hĭn mơh. Hnơ̆ng ktăk kbiă mâo mmông lu truh 2 blư̆, mâo hruê lu mkrah blư̆, mâo mmông ƀiă ăt bi knar hŏng hdră kuêh msĕ êlâo. Sang kâo mâo ptăk mnga lu jing kyua mnuih hlăm sang bi ngă bruă. Dlăng kluôm amâo huĭ luič liê, hnơ̆ng mâo lu, ba wĭt klei tŭ dưn mơh, pô ngă yơh”.

Gŏ sang amai Phạm Thị Hậu dôk ngă giăm 8ha ksu ti să Ngọc Wang, kdriêk Đăk Hà, leh hmư̆ klei hưn kơ hdră kuêh mă ktăk ksu hŏng êwa Ethylene ăt jhŏng duh bi liê čiăng ba yua hlăm kluôm ênhă ksu mơ̆ng gŏ sang. Boh tŭ leh êbeh 1 thŭn brei ƀuh hnơ̆ng mâo ktăk đang ksu ñu dưi mkra mđĭ. Amai Phạm Thị Hậu bi mklă, kuêh mă ktăk ksu hŏng êwa Ethylene mâo lu klei tŭ kơ ƀĭng ngă lŏ hma: “Thŭn tal êlâo kâo ƀuh yua êwa kuêh mă ktăk jăk găl hĭn, ai bi liê ƀiă mơh, tơdah kuêh ana ksu hluê hdră hđăp pô nao D2 ƀiădah hluê hdră ba yua êwa pô nao D4 jing ana ksu dưi mdei lu hruê hĭn mkă hŏng hdră kuêh msĕ êlâo adih. Đang war sang pô nao hnơ̆ng D4 mâo hnơ̆ng ktăk lu hĭn mkă hŏng hdră D2. Hdră D2 kuêh hluê hdră êlâo jing pô luič 2 hruê mă bruă, bi hdră mrâo knŏng 1 hruê đuič. Kyua anăn, tĭng tla jih jang snăn kâo ƀuh jăk găl êdi mđĭ kyar hluê hdră mrâo, kâo srăng yua hdră mrâo yua êwa anei”.

“Ethylene” jing sa hormone hla kyâo mâo hlăm ana ksu. Hlăm hdră kuêh mă ktăk snăn hocrmone Ethylene ƀrư̆ hruê ƀrư̆ hrŏ kyua hmôk tlạih đuê̆, khădah hmôk lŏ mâo dưn. Kuêh ktăk ksu hluê hdră yua êwa Ethylene jing pom êwa Ethylene hlăm ana kyâo kñăm thiăm mbŏ hnơ̆ng hormone đru kơ ana mjing ktăk lehanăn lŏ krŭ wĭt êlan mjing ktăk hlăm ana. Êngao anăn, hŏng ana kƀah hormone, Ethylene lŏ đru hlăm hdră đĭ jing mơ̆ng ana ksu mbĭt anăn mkhư̆ hnơ̆ng ktăk ksu kbiă ti tač hŏng klei h’ĭt kjăp. Tŭ jing hlăm hdră ba yua êwa anei hlăm bruă kuêh mă ktăk ksu mơ̆ng gŏ sang, ayŏng Hoàng Văn Thiết, Thôn Nhơn Nghĩa, să Sa Nhơn, kdriêk Sa Thầy lač snei: “Tal êlâo amâo mâo anôk čhĭ kdrăp mnơ̆ng yua giăm anei ôh snăn čŏng pô tui ksiêm mkra, pom êwa sui mơh. Ară anei ngă mưng leh pral snăk, khuăt êdi. Ngă 500 ana hlăm brô 2,5 mmông truh 3 mmông ngă êjai, mdei êjai srăng leh mơh. Mtă kơ ƀĭng ngă lŏ hma tơdah čiăng ngă hdră anei, brei hluê kjăp klei ktrâo lač mơ̆ng anôk čhĭ kdrăp mnơ̆ng, diñu srăng đru klă kơ drei yua hŏng grăp mta ana, mjeh mnơ̆ng pla, ba yua djŏ guôp čiăng kơ ana anăn amâo awăt ôh”,

Kyua dŭm klei jăk găl hĭn mkă hŏng hdră kuêh mă ktăk ksu mơ̆ng đưm êlâo, ară anei mâo lu ƀĭng ngă lŏ hma ti alŭ wăl dŭm čar kwar Krah – Lăn dap kngư lehanăn Ngŏ dhŭng ba yua hdră anei, Knŏng ti čar Kon Tum, dŭm êtuh gŏ sang ti dŭm kdriêk, msĕ si Đăk Hà, Kon Braih, Sa Thầy, ƀuôn prŏng Kon Tum, Đăk Glei… ba yua leh hdră kuêh mă ktăk ksu hŏng êwa Ethylene bi hrô hŏng hdră kuêh mă ktăk hŏng kngan msĕ êlâo./.

Jing pô ba anăp hlăm bruă mă ktăk ksu hŏng êwa Ethylene hlăm bruă mkra mjing ti čar Kon Tum, Nguyễn Thiện Tú, K’iăng Khua Êpul hgŭm ƀĭng ngă lŏ hma kdriêk Đăk Hà, kah mbha klei thâo ba yua hdră mnêč anei hlăm klei êmuh ti tluôn anei:

-Êlâo hĭn lač jăk kơ ih Nguyễn Thiện Tú, k’iăng khua kiă kriê êpul hgŭm ƀĭng ngă lŏ hma kdriêk Đăk Hà, čar Kon Tum tŭ ư leh klei iêo jak hlăm klei blŭ hrăm anei? Akâo kơ ih brei thâo, mkă hŏng klei riêk mă ktăk ksu msĕ si yăng đar, hdră riêk ktăk ksu yua êwa Ethylene mâo ya mta klei kdlưn hĭn?

Nguyễn Thiện Tú: “Bi hŏng ana ksu yua hdră riêk mă ktăk yua êwa Ethylen srăng ba wĭt lu boh tŭ kơ mnuih ƀuôn sang. Tal sa jing dưi yua dŭm ai dưi hlăm gŏ sang, wăt phung mduôn, phung hđeh hriăm adŭ 5, adŭ 6 dưi ngă mơh. Tal 2 jing srăng mă ti yang hruê, wăt hruê hjan hlĭm kăn mâo hruê mdei. Tlâo jing êjai ba yua hdră anei srăng đru kơ ana ksu bi hrŏ klei kpŏk đuê̆ klĭt čiăng đru kơ bruă dưi mă ktăk ksu sui hĭn lu mkă hŏng klei riêk mă ktăk msĕ yăng đar leh anăn năng ai ana ksu srăng hdĭp mbĭt hŏng anak mnuih truh kơ jih klei hdĭp. Êjai yua hdră anei thŭn tal 2, tal 3 hnơ̆ng ktăk ksu srăng đĭ 70%. Hnơ̆ng ktăk ksu msĕ sơnăn pô mkă hŏng klei riêk mă msĕ yăng đar srăng dưi bi hrŏ ai mă bruă, bi hrŏ prăk mưn kơ pô đang ksu”.

-Ară anei ti čar Kon Tum leh anăn wăt krĭng Lăn Dăp Kngư, bruă dưn yua hdră mă ktăk ksu hŏng êwa Ethylene mâo lu leh hĕ leh anăn si ngă ƀĭng ngă lŏ hma bi klă boh tŭ dưn mâo mơ̆ng hdră anei?

Nguyễn Thiện Tú: “Bi ti čar Kon Tum ară anei dưi hluê ngă hlăm jih jang dŭm kdriêk, ƀuôn prŏng hlăm čar. Klă sĭt ƀĭng ngă lŏ hma mâo klei mơak êdi kyua tlaih guôn krŏng ală, kgŭ ưm, leh anăn yua jih jang mnuih hlăm gŏ sang, hnơ̆ng ktăk ksu đĭ, leh anăn bi kdung wưng mă ktăk mơ̆ng ana ksu, kyuanăn mnuih ƀuôn sang, phung mă bruă mơak sơnăk kyua dưi dưn yua hdră anei”.

-Mơ̆ng boh tŭ dưn bruă mă yua êwa Ethylene čiăng riêk mă ktăk ksu. Lu ƀĭng ngă lŏ hma ăt čiăng ba yua hdră anei hlăm ênhă đang ksu pô. Snăn si ngă dưi mâo dŭm mta mnơ̆ng yua leh anăn hdră mnêč ngă bruă anei?

Nguyễn Thiện Tú: “Mnuih ƀuôn sang drei tơdah čiăng thâo kơ hdră anei srăng iêo đĭng blŭ kơ kâo hŏng mrô đĭng blŭ 0986404777 srăng mâo klei mtô leh anăn mkăp brei ênŭm mnơ̆ng yua”.

-Lu ƀĭng ngă lŏ hma ară anei ăt dôk uêñ mĭn kyua ka thâo bruă yua êwa Ethylene čiăng mă ktăk ksu ênưih mơh, ênưih dưn yua amâdah hơăi? Dưi mơ̆ ih mblang kơ ƀĭng ngă lŏ hma kơ klei anei?

Ông Nguyễn Thiện Tú: “Hdră anei ngă ênưih, amâo guôn mâo hdră mnêč ôh, čiăng mâo mă pô nao mtô kơ mnuih ƀuôn sang mơ̆ng 5 -10 mnĭt diñu srăng thâo ngă yơh, ƀiădah klei čuăn jing mnuih ƀuôn sang srăng ngă djŏ hluê si hdră mnêč mơ̆ng knơ̆ng bruă amâodah anôk bruă mtô leh kơ pô. Bi kơ mnơ̆ng yua êjai ăp êwa Ethylen, tal 1 jing giêt êwa hŏng ksuêh amâodah msei, tơdah giêt ksuêh mâo ênoh êbeh 3 êklăk prăk giêt msei êbeh 2 êklăk prăk leh anăn akŏ ăp hlăm sa ana ăt hluê si ana điêt prŏng, mâo dŏ 6 êbâo êma, dŏ yuôm hĭn hlăm brô 8 êbâo 5. Tơdah mnuih ƀuôn sang dưn yua sơnăn hlăm brô 2 – 3 blư̆ riêk ktăk srăng dưi wĭt mă yơh ênoh blei kdrăp yua, kyuadah ară anei knơ̆ng bruă dưi mkra mjing mâo ênoh ƀiă hĭn mkă hŏng 3 ,4 thŭn 5 ,6 thŭn êlâo.

Êwa Ethylen doh giăm 100% leh anăn ênoh êlưih. 1ha hlăm sa thŭn knŏng sa giêt hlăm brô 800 êbâo, knŏng knar mă 1 – 2 mă djah ksu đuč dưi djăp leh ênoh blei mnơ̆ng yua. Leh blei dŭm mta mnơ̆ng yua, knuă druh srăng mtô kơ ƀĭng ngă  lŏ hma kơ hdră ba yua. Leh kpơ̆ng ksu gang, pô srăng kă kdô êwa leh anăm đĭng êwa leh anăn mă sireng pom êwa hlăm kdô êwa. Leh pom pô srăng kă ti ksu mgang, leh anăn hlăm brô 48 truh kơ 72 mmông êdei mnuih ƀuôn sang dưi nao ir amâodah riêk mă ktăk msĕ yang đar.

-Jing pô nao êlâo, mâo klei hriăm hlăm bruă riêk mă ktăk ksu hŏng hdră yua êwa Ethylene, ih mâo mơ̆ klei mtă kơ ƀĭng ngă lŏ hma kơ bruă ba yua hdră anei hlăm ênha pla mjing mơ̆ng gŏ sang?

Ông Nguyễn Thiện Tú: Čiăng ngă jăk hdră ba yua êwa Ethylen, tal êlâo ƀĭng ngă lŏ hma srăng mâo mnơ̆ng djŏ, boh nik jing êwa mơ̆ng knơ̆ng bruă leh anăn anôk bruă mâo čhĭ mnơ̆ng djŏ. Tal 2 jing srăng ngă djŏ hluê si hdră, amâo mâo mjhua hŏng klei anei čiăng mă jih ktăk ksu bi hrŏ hnơ̆ng tŭ jăk ktăk su.