Čar Lâm Đồng mâo êbeh 328.000 ha lăn ngă lŏ hma, hlăm anăn mâo 172.000 ha kphê. Čiăng gang mkhư̆ klei mnơ̆ng ngă ti mnơ̆ng pla, kah knar grăp thŭn, Lâm Đồng ba yua hlăm brô 3.400 ton êa drao răng ngang mnơ̆ng pla mjing, bi knar hlăm brô 170 ton hruh êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing. Hluê si Nguyễn Hà Lộc, Kơiăng khua Knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Lâm Đồng, khădah alŭ wăl pŏk leh lu hdră msir hrui mƀĭn, msir mghaih ƀiădah hnơ̆ng djah djâo hlăm bruă lŏ hma, boh nik jing pla kphê ăt lu.

 “Wưng êgao mâo lu êdi djah djâo msĕ si hruh êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing, giêt êa drao… ba leh klei hmăi amâo jăk truh kơ wăl hdĭp mda. Čiăng lŏ msir mghaih dŭm klei kpăk đuôm hlăm bruă msir mghaih djah djâo hlăm hdră ngă lŏ hma, hlăm anăn mâo pla kphê snăn brei kčah mtrŭn lu hdră msir”.

          Amâo djŏ knŏng ti Lâm Đồng, bruă hrui mƀĭn, msir mghaih djah djâo mnơ̆ng yua hlăm bruă lŏ hma adôk lu klei êdu kƀah hlăk jing klei dôk mâo lu ti dŭm alŭ wăl hlăm kluôm ala. Hluê si Knơ̆ng bruă Răng mgang mnơ̆ng pla mjing, hlăm thŭn 2022, kluôm ala knŏng mrâo hrui mƀĭn êbeh 400 ton hruh êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing leh ba yua. Hlăm anăn, knŏng msir mghaih êbeh 215 ton hluê hdră ba čuh djŏ hdră, êbeh 35 ton čŏng msir mghaih hluê hdră čuh lehanăn dơr ti anôk mkăm djah alŭ wăl, êbeh 16 ton hruh êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing leh ba yua ka dưi msir mghaih ba čuh. Hŏng ana kphê, kah knar grăp thŭn hnơ̆ng êa drao mdjiê hluăt ba yua 5 lít/ha, hruh đŭng êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing truh 2.150 ton.

          Nai prĭn Nguyễn Viết Khoa, Anôk mtrŭt mjhar bruă ngă lŏ hma ala čar lač snei, amâo djŏ knŏng ngă čhŏ djhan wăl hdĭp mda, djah djâo mnơ̆ng bruă lŏ hma lŏ ngă luič klei bi knar hnơ̆ng tŭ jăk hlăm lăn. Klei anei, srăng ngă kơ hnơ̆ng mâo mnơ̆ng lŏ hma mơ̆ng bruă pla mjing amâo mkăp djŏ hŏng hnơ̆ng čiăng drei čang hmăng.

 “Mđing uêñ, anăn jing ba yua lu êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing snăn ênoh bi liê kơ bruă pla mjing đĭ lu, ngă čhŏ djhan phŭn mkăp êa, čhŏ djhan wăl hdĭp mda, hmăi truh kơ klei suaih pral. Boh nik, lŏ ngă čhŏ djhan lăn, luič mta jăk hlăm lăn, ngă kơ lăn djăl sah kba, amâo lŏ čăt jing mnơ̆ng.

 Hluê si Tô Việt Châu, Kơiăng khua knơ̆ng bruă bi hgŭm lu ala čar (Phŭn bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang), kphê jing sa hlăm dŭm mta mnơ̆ng lŏ hma ba čhĭ kơ ala tač êngao phŭn mơ̆ng Việt Nam, mâo êbeh 5 êklai USD hlăm thŭn anei. Khă snăn, kyua ba yua lu đei êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing hmăi leh kơ phŭn mkăp êa, klei suaih pral êpul êya lehanăn hdră ba čhĭ kphê kơ ala tač êngao mơ̆ng Việt Nam. Bruă dôk mâo lu djah djâo hlăm hdă pla kphê, mâo hruh, giêt êa drao, thŭng dưm mnơ̆ng yua hlăm bruă lŏ hma msĕ si hbâo pruê, êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing hlăk jing klei dôk mđing uêñ êdi.

 “Ti Lăn dap kngư dŭm alŭ wăl pla mjing ngă lŏ hma mâo leh sa gru hmô hrui mƀĭn djah djâo, khă snăn čiăng msir mghaih djah djâo anei djŏ hdră, rơ̆ng dŭm hnơ̆ng čuăn bi mdoh wăl hdĭp mda ăt jing klei êmuh prŏng amâo dưi msir mghaih hlăm wưng bhiâo. Dôk čiăng klei hgŭm kngan mơ̆ng anôk bruă knŭk kna lehanăn êngao knŭk kna, brei mâo klei gĭr, đru nanao lehanăn bi mklă boh tŭ dưn. Bi mguôp dŭm klei hriăm hlăm boh sĭt lehanăn klei kčah mtrŭn mơ̆ng dŭm tĭng djŏ tuôm”./.

Klei ba yua êa drao hluăt hlăm bruă dlăng kriê kphê knư̆ hrue knư̆ lu, klei hiu duah hrui kƀĭn mghaih msir hruh lehanăn tŏ êa drao leh amâo mâo sĭt êmĭt ôh. Klei anei ba klei čhŏ djhan kơ wăl hdĭp mda, kma truh hlăm êa, ba klei amâo mâo jăk kơ klei suaih pral anak mnuih. Ba klei kăn jăk rei kơ boh mnga Việt Nam. Êjai anăn, bruă hrui êmiêt hruh, lehanăn tŏ êa drao leh yua jing kƀah, klei anei ngă hmăi amâo mâo jăk kơ wăl hdĭp mda, lehanăn hmăi kăn jăk rei kơ boh mnga pô pioh čhĭ kơ ala tač êngao. Snăn čiăng mghaih msir klei anei. Fdrei hmư̆ klei bi blŭ hrăm hŏng Lê Quốc Thanh, khua anôk bruă mtô bi hriăm bruă lŏ hma mơ̆ng ala čar pô lač klă kơ klei anei:

-Ơ Lê Quốc Thanh, si ih mĭn kơ boh sĭt djah djâo mơ̆ng kdrăp yua kơ bruă lŏ hma hlăm bruă pla mjing kphê ară anei?

Lê Quốc Thanh: Anei jing klei čiăng êdi hlăm bruă mkra mjing, ƀiădah nah tluôn anăn jing hnơ̆ng lu djah djâo mơ̆ng êa drao răng mgang ana pla mjing. Khădah drei mâo leh dŭm klei čuăng hrui êmiêt, brŏng dưm, dŭ mdiăng, mgaih msir sa anôk, mkŏ mjing leh dŭm hdră ƀiădah hŏng sĭt ti alŭ wăl, lu anôk amâo mâo mgaih msir jih hnơ̆ng. Tal 1 jing bruă mkŏ mkra lu anôk amâo mâo djăp ênŭm hŏng bruă hrui mă, tal dua jing klei thâo săng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang ka mâo bruă klam hŏng bruă hrui mă anei, tal 3 dŭm gưl Bruă sang čư̆ êa alŭ wăl nao hgŭm amâo mâo hrăm mbĭt, mâo dŭm anôk arăng hrui mă ƀiădah amâo mâo klei găl mgaih msir, năng ai kƀah mgaih msir kƀĭn sa anôk amâodah kbưi đei. Ênoh prăk dŭ mdiăng, bi liê kơ bruă mgiah msir anei ăt jing dŭm boh klei. Bi hŏng boh klei aei, drei mgaih msir klei kơ djah djâo, êa drao yua kơ kphê jing yuôm bhăn sơnăk. Tơdah drei amâo mâo mgaih msir kƀĭn sa anôk arưp aram bi čhŏ djhan wăl hdĭp mda, ngă kơ anôk mnia mblei amâo mâo tŭ ư dŭm mnơ̆ng dhơ̆ng drei. Bruă anei srăng ngă čiăng klă hŏng boh sĭt hĭn.

Čiăng mgaih msir boh klei anei, ya hdră êlan Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar mâo leh?

-Lê Quốc Thanh: Bi hŏng bruă anei, Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar mbĭt hŏng GCP, êpul bruă kphê tar rŏng lăn dôk gĭr bi mguôp čiăng mkŏ mjing hlâo hră mơar, čiăng mtô kơ phung ƀĭng hgŭm, dŭm mta drei srăng mgaih msir, srăng mâo bruă klam hŏng klei hrăm mbĭt. Drei amâo srăng mâo mnơ̆ng dhơ̆ng, tơdah anôk ba čhĭ drei ka năng djŏ. Mnơ̆ng mŭt jing klei yăl dliê kơ klei hrui mă, ƀiădah ti anôk truh knhal tuč mơ̆ng bruă hrui mă anăn, ya mta bruă anăn? Bruă klam kơ hlei pô leh anăn ñu srăng bi mguôp hŏng dŭm mta phŭn nao hlăm hlăm bruă anei ăt čiăng sa klei thâo săng, sa bruă đua klam, sa hdră êlan, sơnăn kơh mâo djăp klei drei čiăng. Tơdah hơai drei srăng mâo dŭm klei kpĭ mkăn mơ̆ng anôk mnia blei, srăng dleh dlan êdi brei kơ drei kpưn kbưi hĭn, nao hlăm anôk mnia mblei prŏng hĭn. Anei jing dŭm boh klei mâo hlăm hdră êlan kơ anăp.

Hdră êlan jing sơnăn, ƀiădah ya bruă drei srăng ngă čiăng mâo bruă ngă hrăm mbĭt ba wĭt boh tŭ dưn msĕ hŏng klei drei čiăng?

-Lê Quốc Thanh: Drei srăng bi klă dŭm mta phŭn hlăm bruă mgaih msir anei. Mphŭn mơ̆ng klei hrui êmiêt, djŏ mơ̆ hĕ? Kčưm mơ̆ng phung yua êa drao, truh kơ klei thâo săng bruă klam mơ̆ng pô hrui mă mgaih msir. Jih jang dŭm mta phŭn anei srăng dưi mđĭ hĭn ai dưi leh anăn đua klam hŏng hdơ̆ng pô. Tơdah knĭng mdĭ ai dưi kơ mnuih ƀuôn sang, mnuih ƀuôn sang hrui mă ƀiădah amâo mâo phung ƀĭng hgŭm, mta phŭn mkăn drei knŏng mâo dŭm bruă huâng. Ară anei Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar mâo leh sa êpul Mtrŭt mjhar bruă lŏ hma yang ƀuôn ti alŭ wăl. Anei jing brư hmei lač jing bruă klam mơ̆ng êpul anei, srăng hrăm mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang, mbĭt hŏng phung kriê dlăng leh anăn mkŏ mjing klei thâo săng mbĭt mơ̆ng êpul êya hlăm bruă anei. Tơdah hơăi drei srăng mâo dŭm anôk huâng. Khădah mâo leh hdră êlan, mâo hdră mtrŭn ƀiădah ăt mâo dŭm klei huâng. Anôk huâng anei mâo hlăm dŭm mta mơ̆ng bruă anei.

Sơnăn, čiăng kơ dŭm bruă anei dưi mđĭ hĭn, čiăng mgaih msir dŭm klei huâng ih mrâo lač, si drei srăng ngă?

-Lê Quốc Thanh: Hŏng bruă klam mơ̆ng pô, Anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar srăng hrăm mbĭt hŏng Anôk bruă răng mgang ana pla ming hŏng GCP bi mguôp mkŏ mjing sa hlâo hră mơar čiăng ngă jih hnơ̆ng leh anăn mgiah msir dŭm anôk huâng kâo mrâo ač, čiăng ñĕ kơ dŭm klei huâng ƀiădah amâo mâo thâo jing bruă klam mơ̆ng hlei pô. Hmei gĭr bi klă bruă klam, bi klă mơ̆ng grăp wưng mơ̆ng mta phŭn nao hgŭm hlăm bruă anei. Leh anăn mơ̆ng anăn mkŏ mjing hlâo hră mơar msĕ sơnăn srăng mđĭ hĭn ai dưi kơ jih jang phung nao hgŭm hlăm bruă hrui mă mơ̆ng tal êlâo truh kơ knhal tuč, truh kơ dŭm hdră êlan knhal tuč. Leh anăn mđĭ hĭn bruă hâo hưn, đru kơ mnuih ƀuôn sang, êpul êya leh anăn yang ƀuôn. Bruă anei jing bruă klam amâo djŏ knŏng phung mkra mjing. Đăm mplĕ ôh kơ jih jang kyua phung mkra mjing, ƀiadah hlăm sa êpul drei srăng đua klam kyua wăl hdĭp mda jing mbĭt.

-Lač jăk kơ ih lu!