Gŏ sang Hoàng Quốc Bài ti alŭ 5, să Hòa Phú, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak jing gŏ sang tal êlâo rông kan hlăng hlăm brô mơ̆ng 20 thŭn êlâo. Ară anei, gŏ sang ñu dôk rông 3.500 drei kan hlăng pioh ba čhĭ hlăm 4 ênao êa, hŏng ênhă 10.000m2, hnư hrui wĭt hlăm brô 700 êklăk prăl grăp thŭn. Kan hlăng hdĭp hlăm êa êlam, ƀơ̆ng mtŭk mtŭl, ênưih rông, suaih đĭ prŏng pral lehanăn păt čiăng jih amâo mâo klei ruă ôh. Bài brei thâo:

“Kan hlăng ku hrah ai bi kdơ̆ng hŏng klei ruă ktang, kan mkăn amâo dưi mkă ôh, ƀiă snăk ruă. Kan hlăng êa krông ya mnơ̆ng mâo ƀơ̆ng mnơ̆ng anăn, hdang prŏng, hdang điêt, mă ba wĭt rông drei kčoh hdang đ’điêt mčiêm snăn yơh. Êngao anăn, pô ăt lŭk mbĭt hŏng amlơ̆k, ktơr brei kơ kan ƀơ̆ng.

Ăt ti alŭ 5, să Hoà Phú, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, ayŏng Lê Văn Kiên mâo 5 ênao êa rông kan hlăng hŏng ênhă 13.000m2, dôk rông 4.500 drei kan pioh ba čhĭ. Ayŏng Kiên brei thâo, čiăng rông kan hlăng tŭ jing, brei drei ruah anôk mkăp mjeh kan suaih, rơ̆ng mâo djăp mnơ̆ng ƀơ̆ng mtah, doh; bi mlih nanao êa hlăm ênao, amâo lui êa hlăm ênao čhŏ. Ti krĭng ktuê hnoh êa, yan hjan êa lu, klei bi mlih êa hlăm ênao anei ênưih, ƀiădah hlăm yan bhang, hnơ̆ng êa hrŏ, dleh dưi pom bi mŭt hlăm ênao êa. Bi êa kbăng amâo djŏ guôp ôh kyua mâo lu mta mnơ̆ng hdĭp hlăm êa ôh. Kyua anăn, Kiên kreh mă êa mơ̆ng dŭm kdrăn, ênao, êa krông hlăm krĭng wăl. Kiên brei thâo:

“Kdrăn anei 3 yan giăm anei mâo nanao êa, anei jing lŏ mnuih ƀuôn sang tinei, tơdah diñu amâo pla mjing snăn pô mă êa mơ̆ng mbông mnuôr êa anei ba wĭt. Mkra mbông mnuôr êa ti nah dih lehanăn mă êa hlăm hnoh êa tinei đoh ba wĭt hlăm ênao êa pô. Hnơ̆ng êa mơ̆ng dŭm ênao êa anei ktang êlam ktang jăk, msĕ si ênao êa sang pô krơ̆ng kjăp nanao ti hnơ̆ng kah knar mơ̆ng 1 – 2,5 mét”.

Hluê si Nguyễn Thanh Quang, Kơiăng khua Anôk bruă sang čư̆ êa să Hoà Phú, kluôm să ară anei mâo êbeh 60 gŏ sang rông kan hlăng, hŏng hnơ̆ng mâo 100 ton. Ênoh kan ba čhĭ ară anei mâo mơ̆ng 270 – 350 êbâo prăk/kg, tui hluê kan. Kan hlăng mơ̆ng gŏ sang ti să dŭm rông dưi ba čhĭ jih dŭm anăn. Anôk bruă sang čư̆ êa să mkŏ mjing leh Êpul hgŭm bruă lŏ hma Mtah đru kơ mnuih rông, mkŏ mkra anăn knăl kan hlăng jing mta mnơ̆ng jăk ti alŭ wăl lehanăn anôk hiu čhưn ênguê êpul êya nao tui ksiêm kơ hdră rông kan hlăng… Nguyễn Thanh Quang lač:

“Ară anei mta mnơ̆ng OCOP mơ̆ng să Hòa Phú tŭ yap leh dua mta mnơ̆ng mâo kan hlăng lehanăn hruh čĭm iăt. Thŭn 2025, Anôk bruă sang čư̆ êa să Hòa Phú srăng mtô mblang, mtrŭt mjhar, đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ lar dŭm gru hmô rông kan hlăng ktuê êa krông Serepôk… Lu gŏ sang dôk klei ênao êa, hluê hŏng êlan đoh êa mơ̆ng êa krông čiăng rông kan hlăng čiăng mđĭ hnư hrui wĭt.

Čiăng rông kan hlăng tŭ dưn, Nguyễn Văn Nam, Khua adŭ bruă mtô bi hriăm leh anăn hâo hưn mtô mblang, Anôk bruă mtrŭt mjhar bruă lŏ hma ana mjeh pla mjing, mnơ̆ng rông čar Dak Lak kah mbha kơ hdră mnêč ruah mjeh kan hlăng, bi doh ênao rông kan, brei ƀơ̆ng leh anăn hdră gang mkhư̆ klei ruă kơ kan.

-Akâo kơ ih brei thâo, ară anei ti čar Dak Lak rông ya mta kan hlăng?

Nguyễn Văn Nam: Ơ mnuih ƀuôn sang, ară anei mâo lu hŏ sang rông dŭm mta kan hlang ti čar Dak lak, hlăm anăn mbha jing dua êpul. Êpul tal 1 mâo dŭm gŏ sang hdĭp ktuê hnoh krông Sêrêpôk rông kan hlăng mơ̆ng mjeh djŏ wah, mă mơ̆ng hnoh krĭng wĭt rông hlăm ênao. Êpul adôk rông hlăm brŏng hŏng ênoh lu, blei mjeh mơ̆ng dŭm anôk rông mjeh leh anăn mơ̆ng krĭng yŭ. Anei jing kan hlăng nha, msĕ hŏng kan hlăng ku hrah, ƀiădah klĭt kô̆ hĭn, ku uê amâo mâo hrah. Mnuih ƀuôn sang bi lông hlăm brŏng ti dŭm knơ̆ng kdơ̆ng êa prŏng msĕ si ênoh Krông Ƀuk Hạ, ênao êa Kao.

-Ruah mjeh čiăng rông kan hlăng jing bruă yuôm sơnăk, sơnăn si ngă drei srăng ruah mă mjeh kan anei?

Nguyễn Văn Nam: Bi hŏng mjeh kan dlăng ruah mă mơ̆ng klei trah mă ti krông Sêrêpôk kan srăng dôk mlâo muñ, kaih amâo mâo êka, boh nik amâo dưi mkă hŏng klei mkĕ hŏng pui. Êjai mă hŏng hdră anei kan srăng ktiêl. Bi hŏng mjeh kan blei mơ̆ng krĭngYŭ, hŏng hdră rông mjeh, klei mñă tal êlâo jing mjeh sang prŏng bi knar, klĭt mngač, suaih, luê pral mklăk hŏng êlan êa êjai drei kuôr êa hlăm ksô dưm mjeh. Drei srăng dlăng hlăm asei, hlăm klĭt mâo mơ̆ mnơ̆ng ngă, klei êka, leh anăn mâo dŭm mta mmao êngao klĭt. Sơnăn kơh drei dưi ruah mă mjeh kan hlăng jăk hĭn.

-Hlăm klei rông kan, mprăp kơ anôk rông ăt jing yuôm bhăn sơnăk, akâo kơ ih kah mbha kơ mta phŭn anei?

Nguyễn Văn Nam: Bi hŏng kan hlăng mjeh pô mă mơ̆ng êa krông Sêrêpôk leh anăn ba wĭt rông hlăm ênao, hlăm klei mkra ênao drei srăng ngă djŏ dŭm mta bruă anei. Drei srăng bi thu ênao, bhu tur ênao êa, pruê čur leh anăn kơ pom êa leh anăn phưi kan mjeh. Bi kan hlăng rông hlăm brŏng, drei srăng dưm prŏng hlăm anôk mâo êa đoh, dưm hlăm anôk êđăp, ñuăl rưng ƀiă čiăng êa dưi đuê̆. Bok nik rông hlăm prŏng mâo lu drei, drei srăng ksiêm dlăng kan hlăm mmông aguah, tơdah kan kbiă bi êwa kyua kƀah osi drei srăng yua masin ksul êwa, amâodah brei êa đoh čiăng bi mŭt êwa hlăm êa čiăng kơ kan đĭ hruê jăk.

-Si ngă drei srăng dlăng kriê leh anăn brei kan ƀơ̆ng mnơ̆ng?

Nguyễn Văn Nam: Bruă kriê dlăng kan hlăng hlăm wưng dôk điêt pô kreh yua dŭm mta amlơ̆k pioh yua kơ kan. Kan hlăng mâo mmông rông sui, čiăng bi hrŏ ênoh duh bi liê leh anăn mđĭ hĭn boh tŭ dưn, mnuih ƀuôn sang kreh yua dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng mơ̆ng kan điêt, ênoh êlưih čiăng čiêm kan. Drei mđing ruah mă dŭm kan điêt dôk mtah, amâo mâo ƀrŭ, êjai brei kan ƀơ̆ng srăng brei ƀơ̆ng bhiâo, amâo mâo brei ƀơ̆ng lu ôh huĭ dha bi čhŏ êa hlăm ênao rông. Drei ăt mđing, êjai brei ƀơ̆ng kan mtah srăng djŏ tuôm hŏng klei ruă hlăm prôč leh anăn srăng ksiêm dlăng jêñ jêñ čiăng gang mkhư̆ klei ruă hŏng kan.

- Bi kơ bruă gang mkhư̆ klei ruă hlăm kan si drei srăng ngă?

Nguyễn Văn Nam: Hŏng bruă rông kan hlăng drei srăng bi klă bruă gang mkhư̆ klei ruă jing phŭn. Kan mâo klei ruă hlăm êa dleh sơnăk dưi bi klă leh anăn mdrao mgŭn dleh mơh tŭ dưn. Kyuanăn srăng čŏng pô gang mkhư̆ klei ruă hŏng kan jing jăk hĭn. Yua hdră êlan gang mkhư̆ klei ruă srăng rơ̆ng kơ ênao rông srăng doh, yua dŭm mta êa drao siêu vi sinh čiăng bi doh êa leh anăn bi rai hĕ dŭm mta hữu cơ leh anăn eh kan čiăng rơ̆ng klei doh kơ êa. Kan pral kơh dưi bi kdơ̆ng hŏng dŭm mta klei ruă mơ̆ng nah êngao, rơ̆ng klei đĭ hriê kơ phung kan.

-Kan hlăng kreh amâo dưi trah mă sa blư̆, ƀiădah ruah mă drei prŏng, bi bruă anei si ngă drei srăng mđing?

Nguyễn Văn Nam: Kan hlăng jing kan mâo ênoh, hluê si boh prŏng leh anăn klei trŏ kan leh anăn klei čiăng mơ̆ng anôk čhĭ mnia. Yăng đar kan srăng mâo êbeh 2kg kơh dưi mă. Drei ba čhĭ tui dliê phung hrui blei leh anăn klei čiăng mơ̆ng phung ba yua, drei ruah mă drei prŏng hluê si klei phung blei čiăng, bi kơ drei điêt drei srăng mă ƀrư̆ ƀrư̆. Hlăm klei trah mă, drei amâodưi kpĭ, knŏng bi kƀĭn kan sa anôk leh anăn ruah mă dŭm drei prŏng dưi ba čhĭ, dŭm drei điêt srăng lŏ rông, hbil truh kơ djăp hnơ̆ng čuăn lŏ dơ̆ng mă ba čhĭ.

-Lač jăk kơ ih lu!