Nguyễn Văn Việt, Khua anôk bruă čuăl mkă, hlăm phŭn bruă lŏ hma hưn, hlăm 9 mlan êgao bruă lŏ hma mâo leh klei đĭ kyar, mơ̆ng bruă pla mjing, rông mnơ̆ng, bruă dliê kyâo lehanăn bruă hdang kan. Mbĭt hŏng anăn, klei tŭ dưn jih jang bruă lŏ hma hlăm 9 mlan ăt đĭ, hlăm brô 1,1 êklăk êklai prăk. Bruă rơ̆ng čiăng bi mâo djăp mnơ̆ng ƀơ̆ng jing ăt hơĭt, klei bi mnia mblei hŏng ala tač êngao ăt jăk, boh nik hlăm mlan 9, klei čhĭ kyâo kơ ala tač êngao lŏ đĭ leh, bruă hdang kan knŏng hrŏ ƀ’ƀiă:Hlăm bruă bi mnia mblei ƀuh jing mâo klei bi knăl jăk. Mlan 9, čhĭ mnia kơ ala tač êngao đĭ 22% hlăm jih 3 mta bruă mơ̆ng lŏhma. Wưng anei klei bi mnia mblei hŏng ala tač êngao mnơ̆ng mơ̆ng dliê kyâo, hdang kan truh 38,48 êklai đô la, hlăm 3 mlan adôk tĭng yap hlăm grăp mlan srăng mâo čhĭ kơ ala tač êngao hlăm brô 5 êklai đô la, drei srăng mâo jih jang hlăm brô 54 êklai đô la.

Djŏ tuôm hŏng ksiêm dlăng tal 4, mơ̆ng dhar bruă kiă kriê Ơrôp (EC) hlăm mlan 10 thŭn anei kơ bruă duah mă soh hŏng klei bhiăn, lehanăn amâo mâo djŏ hŏng mta mtrŭn (IUU), Trần Đình Luân, Khua anôk bruă kan hdang lač, wng leh êgao, mâo lŏh yuă kjăp hĭn leh klei ksiêm dlăng, mbĭt hŏng anăn hlue ngă kjăp djŏ si hdră mtrŭn. Sĭt yơh, klei gun kpăk prŏng ară anei anăn jing IUU anăn jing hô̆ trah mă kan soh hŏng klei bhiăn duah čhuak soh hlăm wăl êa ksĭ ala tač êngao, tơl truh kơ klei EC sua mă hĕ hră klei êngiê čhĭ mnia mơ̆ng Việt Nam amâodah hơăi:Klei gun kpăk mơ̆ng klei đŭ bi kmhal ka bi sa hnơ̆ng ôh hŏng dŭm alŭ wăl. Boh sĭt ti dŭm alŭ wăl mâo bruă đŭ bi knhal kjăp tui si klei bhiăn, lehanăn mâo klei ktrâo atăt klă mngač kơ hdră êlan hiu trah mă kan, ƀiădah ăt adôk mâo hlăm đa đa anôk lu alŭ wăl amâo mâo ngă jih ai tiê ôh bruă mghaih msir klei ngă soh. Mbĭt hŏng anăn, bruă čih pioh klei hô̆ pui trah mă kan mŭt kbiă mâo klei đĭ ƀiădah ka truh mơh ti hnơ̆ng 100%. Bruă anei srăng lŏ dơ̆ng ngă bi djŏ hŏng mta mtrŭn hlăm klei bhiăn: Mơ̆ng bruă kiă kriê hô̆ trah mă kan, mâo kdrăp čŏng mkŏ dưm pioh kăp ksiêm dlăng êlan đuĕ hiu, kñăm mâo hdră êlan kăp ghă, amâodah êlan đuĕ wĭt mơ̆ng klei đuĕ hiu trah mă kan”.

Tui si k’iăng khua phŭn bruă lŏ hma Phùng Đức Tiến, ti anăp klei dleh dlan, lehanăn klei lông dlăng ară anei, phŭn bruălŏ hma lŏ dơ̆ng ngă bruă bi tŭ jing hĭn mkŏ wĭt mnơ̆ng pla mjing, mnơ̆ng rông, pŏk êlan kơ mnuih mă bruă hlăm klei kreh knhâo, mkŏ mjing bruă mkra mjing boh mnga, lehanăn klei bi mnia mblei boh mnga leh mâo. Thŭn 2023, bruă lŏ hma srăng truh kơ anôk kčah, lŏ dơ̆ng jing atur knơ̆ng kơ bruă mđĭ kyar klei duh mkra. Kñăm čiăng dưi truh kơ anôk kčah anăn, snăn phŭn bruă mâo mtam klei bi mklă kơ 10 mta bruă phŭn srăng ngă, hlăm anăn tui duah anôk mnia mblei hơĭt, čiăng kơ bruă pô ngă knhal tuič mâo ba wĭt tŭ dưn prŏng boh nik hlăm klei čhĭ mnia hŏng ala tač êngao:Drei hlăk tui duah klei tŭdưn mơ̆ng anôk bi mnia mblei, lehanăn kơ mnơ̆ng pô čhĭ, dua mta anei yơh nao mđrĭng mbĭt dơ̆ng mơ̆ng bruăduh mkra pla mjing, mâo anôk jăk. Mâo boh mnga djăp ênoh čuăn, lehanăn drei hlăk dôk ngă lehanăn ngă hŏng klei tŭ jing, kñăm mjing klei đăo knang kơ phung blei mnia. Snăn kơh čhĭndah klei bi mnia mblei mơ̆ng drei srăng đĭ djăp ênoh čuăn kčah jing 54 -  55 êklai đô la hlăm thŭn anei, tui si klei knŭk kna, lehanăn khua knŭk kna jao kơ dhar bruă lŏ hma, srăng bi leh, lehanăn truh kơ anôk kčah”.

Ăt ti anôk bi kƀĭn hŏng phung ngă bruă klei mrâo, Nguyễn Thị Thu Hương, K’iăng khua anôk bruă răng mgang mnơ̆ng pla mjing lač, hŏng 74 mrô knăl krĭng pla mjing, lehanăn 40 anôk đŭng hruh tuôm hŏng klei lŏ sua wĭt, kyua tĭng kơ Việt Nam čŏng ngă. Tơdah dŭm ala čar sua wĭt klei bi mnia mblei, sĭt nik srăng tuôm hŏng klei dleh dlan măng ai mtam yơh kơ klei čhĭ mnia boh mnga bruă lŏ hma kơ ala tač êngao./.