Ti kngan ngă đĭng blŭ thâo mĭn, knŏng dŭm klei ngă ênưih msĕ si mă rup, čih klah čŭn kơ mnơ̆ng dhơ̆ng, phŭn agha, ênoh, hdră đru mdul, Đồng Xuân Liền, Khua Êpul hgŭm bruă Nam Bình, kdriêk Dak Song, čar Dak Nông ba leh tiu jŭ hlăm anôk ba čhĭ online msĕ si Buudien.vn, Shoppee.vn  leh anăn Ocop.vn. Ñu brei thâo, êpul hgŭm bruă mâo Êpul hgŭm ƀĭng lŏ hma leh anăn Dang kông čar mkŏ mjing hriăm mjuăt čiăng ba mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ hma hlăm anôk mnia blei điện tử. Tal êlâo ñu leh anăn phung hlăm êpul hgŭm bruă amâo thâo ôh, ƀiădah knŏng sa wưng bhiâo, bruă ba mnơ̆ng dhơ̆ng pô hlăm anôk ba čhĭ mnơ̆ng Online găl ênưih leh:

            “Wĭt hriăm mjuăt, ksiêm hriăm hlăm hră mơar hriăm mjuăt, brei phung anak ktrâo lač snăn kâo dưi ba mnơ̆ng dhơ̆ng êpul hgŭm bruă hlăm anôk mnia blei điện tử. Leh sa wưng bhiâo mâo arăng blei mnơ̆ng mơ̆ng êpul hgŭm bruă, anei jing klei mơak hĭn.”

Mơ̆ng leh bi mlih jing hdră mnia blei điện tử, mnuih Nguyễn Thị Ngọc Sen ti ƀuôn hgŭm Nghĩa Đức, ƀuôn prŏng Gia Nghĩa amâo lŏ hiu duah čhĭ msĕ si êlâo ôh. Ñu brei thâo, mnơ̆ng dhơ̆ng kmŭn tuk ñu pla mjing lu jing dưm hlăm sang čhĭ mnia amâodah kơ phung mưng blei. Mơ̆ng leh hgŭm hlăm bruă mnia blei điện tử gŏ sang ñu knŏng hrui pĕ, đŭng hruh bi jăk srăng mâo phung ngă bruă dang kông nao mă, dŭ mdiăng kơ phung blei. Klei hâo hưn hlăm anôk mbia blei điện tử mơ̆ng Sen brei ƀuh, dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng kmun tuk msĕ si: Kim Long, Hoàng Long, Kim Hoàng Hậu… dưi pla hlăm sang ală kĭng hlue si hnơ̆ng čuăn VietGAP. Hdră kriê dlăng, pruê hbâo, krih êa… dưi hlue ngă hlue si hdră krih êa mkiêt mkriêm. Lui hĕ klei amâo thâo tal êlâo kơ kdrăp mrâo, ñu mơak leh mnơ̆ng dhơ̆ng pô ngă dưi dưm hlăm anôk ba čhĭ, klei găl dưi mâo phung blei yua lu hĭn:

“Mâo Êpul hgŭm ƀĭng lŏ hma čar iêô nao hlăm klei bi trông leh anăn thâo ba mnơ̆ng dhơ̆ng pô msĕ si ba kmŭn tuk hlăm anôk mnia blei điện tử. Ăt mơak snăk, mkŏ ba čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng pô êngao čar čiăng kơ mnơ̆ng dhơ̆ng pô ƀrư̆ đĭ hĭn. Ară anei sa gưl čhĭ mâo 1,5 ton ƀiădah čang hmăng êdei anăp snăn sa wưng mâo 4-5 ton snăn prăk hrui wĭt pô đĭ mơh.”

 Dôk hlăm hdră mđĭ bi mlih mrô hlăm bruă lŏ hma, mơ̆ng thŭn 2022 truh ară anei, Êpul hgŭm ƀĭng lŏ hma čar Dak Nông bi hgŭm hŏng bruă Dang kông čar mkŏ mjing hriăm mjuăt kơ ƀĭng lŏ hma klei ba mnơ̆ng dhơ̆ng hlăm anôk mnia blei điện tử.  Dŭm adŭ mtô mjuăt kƀĭn đru mtô klei thâo mrô, klei thâo bi blŭ hrăm hlăm hdră mrô kơ phung hlăm êpul, gŏ êsei mkra mjing, êpul hgŭm bruă. Mbĭt anăn, ktrâo lač kơ klei pŏk anăn čiăng dưm mnơ̆ng hlăm anôk ba čhĭ leh anăn mnia blei hlăm hdră mrô, ktrâo lač kơ ƀĭng lŏ hma ngă hdră yua hlue si gru hmô mnia blei điện tử. Hồ Gấm,  Khua Êpul hgŭm ƀĭng lŏ hma čar Dak Nông brei thâo, ară anei, ƀĭng lŏ hma leh anăn dŭm êpul hgŭm bruă, anôk bruă duh mkra lŏ tuôm hŏng lu klei dleh dlan kơ bruă ba yua klei hâo hưn, hră mơar bi mklă hnơ̆ng čuăn hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng čiăng ba hlăm anôk mnia blei điện tử. Kyua anăn, bruă đru kơ ƀĭng lŏ hma leh anăn dŭm êpul hgŭm bruă jing čiăng êdi.

“Êlâo hĭn jing dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng djăp hnơ̆ng čuăn OCOP snăn brei ba hlăm anôk ba čhĭ, dưi ksiêm dlăng hnơ̆ng jăk leh anăn hnơ̆ng lu, mâo anôk hlăm bruă duh mkra. Ƀrư̆ ƀrư̆ drei ba jih jang dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng hlăm anôk mnia blei čiăng mnia blei, bi trông hŏng klei klă ngač, ênưih hrui mƀĭn, ênưih mkăp čhĭ.”

Dưm hlăm anôk mnia blei điện tử, mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ ham mơ̆ng ƀĭng lŏ hma Dak Nông mâo klei găl klă mngač klei hâo hưn, mđĭ klei găl mâo phung kăp blei yua, ƀiădah ăt brei mâo lu hĭn kơ hnơ̆ng jăk, rup mnơ̆ng dhơ̆ng.  Klei anăn brei ƀĭng lŏ hma bi mlih hdră mkra mjing, mđing kơ klei doh, mđĭ hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng, răng kriê leh anăn mkra mjing leh hrui êmiêt jăk hĭn. Snăn kơh, bruă dưm hlăm anôk mnia blei điện tử klă sĭt ba klei tŭ dưn, čiăng kơ ƀĭng lŏ hma čŏng mjing klei găl kơ mnơ̆ng dhơ̆ng pô./.

Anăn jing dŭm boh tŭ dưn phŭn kčưm mơ̆ng hdră ba boh mnga hlăm anôk mnia mblei điện tử ti čar Dak Nông. Leh anei, pô čih klei mrâo kơ kdrêč mâo klei blŭ hrăm hŏng Phạm Tuấn Anh, khua knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Nông kơ bruă si srăng ngă čiăng mtrŭt mđi brua čhĭ mnia boh mnga hlăm anôk mnia mblei điện tử, mđĭ hĭn klei mlih mrô hlăm bruă lŏ hma ti alŭ wăl.

Akâo kơ ih brei thâo dŭm boh tŭ êdi mơ̆ng bruă ba čhĭ mnơ̆ng lŏ hma Dak Nông hlăm anôk mnia mblei điện tử?

            Phạm Tuấn Anh: Hŏng anôk bruă lŏ hma, sa hlăm dŭm bruă yuôm bhăn hmei mđing êdi, jing si srăng ngă čiăng mđĭ kyar, mtrŭt mđĭ bruă hrui blei mnơ̆ng lŏ hma kñăm ba wĭt boh tŭ dưn kơ ƀĭng ngă lŏ hma. Kyua anăn, êngao kơ hdră ba čhĭ mnơ̆ng sui hŏng anei, hluê anôk mkăp čhĭ, dŭm anôk bruă duh mkra, êpul hgŭm bruă, snăn sa hlăm dŭm hdră ngă jing ba čhĭ hlăm anôk mnia mblei điện tử. Ară anei, Knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang bi hgŭm leh hŏng Knơ̆ng bruă Mnia mblei mă bruă hŏng Anôk bruă Dăng kông čar čiăng mkăp klei hâo hưn kơ anăn dŭm gŏ sang mă bruă ngă lŏ hma hlăm hla pŏk web mơ̆ng anôk bruă dăng kông. Mbĭt anăn, hmei hưn mthâo leh dŭm mta mnơ̆ng lŏ hma, boh nik mnơ̆ng dưi bi mklă djăp hnơ̆ng čuăn OCOP hlăm wăl anôk mnia mblei điện tử. Boh tŭ jing ară anei hmei ba leh 107 mta mnơ̆ng mâo bi mklă djăp hnơ̆ng čuăn OCOP hlăm wăl anôk mnia mblei điện tử shoppee,  postmart, voso lehanăn ocop.

- Bruă čhĭ mnơ̆ng lŏ hma Dak Nông hlăm anôk mnia mblei điện tử ară anei, mâo ya klei dleh dlan?

            Phạm Tuấn Anh: Khădah dŭm mta mnơ̆ng lŏ hma, hlăm anăn mâo mnơ̆ng djăp hnơ̆ng čuăn OCOP dưi ba čhĭ hlăm wăl anôk mnia mblei điện tử, khă snăn boh tŭ ba wĭt ka lu ôh. Tinei mâo lu mta phŭn kbiă hriê, tal sa jing mnơ̆ng drei ka mâo djăp klei hâo hưn čiăng mkăp kơ mnuih blei. Tal dua, klei siam lehanăn dŭm mta čuăn amâo dưi bi ktưn hŏng dŭm mta mnơ̆ng ti anôk mkăn. Tal tlâo, lu ƀĭng ngă lŏ hma ka jhŏng bi mlih. Kyua mnuih ƀuôn sang ka raih ôh hlăm hdră mnia mblei anei, kyua anăn ăt dôk huĭ. Ti anăp anei, hmei srăng mă bruă hŏng dŭm êpul djŏ tuôm, si srăng ngă čiăng mjuăt bi hriăm, đru kơ diñu bi mlih klei thâo săng, dlăng hdră bi mnia mblei điện tử jing sa hdră phŭn, mkiêt mkriêm prăk bi liê. Mbĭt anăn, hluê hdră mnia mblei điện tử anei srăng đru hưn mthâo pŏk rup, dŭm mta mnơ̆ng mâo klei găl ti čar Dak Nông.

-Čiăng lŏ mđĭ boh tŭ hdră čhĭ mnơ̆ng lŏ hma hlăm wăl anôk mnia mblei điện tử, mđĭ hdră mlih mrô hlăm bruă lŏ hma, čar Dak Nông mâo mơ̆ ya hdră msir kơ bruă anei?

            Phạm Tuấn Anh: Hmei mâo hdră kčah ruh mtlaih jih klei dleh dlan, gun kpăk lehanăn mâo hdră msir mđĭ hĭn hdră mă bruă. Tal êlâo si srăng ngă čiăng kơ dŭm mta mnơ̆ng anei mâo klei bi knar kơ hnơ̆ng tŭ jăk, rơ̆ng hnơ̆ng mâo, mkăp djŏ hŏng klei čiăng mơ̆ng wăl anôk mnia mblei. Čiăng msir mghaih klei anei, hmei mtrŭt mđĭ bruă anei hluê dŭm êpul hgŭm bruă. Kyua êpul hgŭm bruă srăng bi hgŭm hŏng ƀĭng ngă lŏ hma, dŭm mta mnơ̆ng čiăng mkra mjing hŏng hnơ̆ng lu, tal dua srăng bi hgŭm mkŏ mjing hdră pla mjing hluê hnơ̆ng čuăn kơ ƀĭng ngă lŏ hma. Êngao anăn, hmei srăng bi hgŭm hŏng dŭm anôk bruă duh mkra, wăl anôk mnia mblei điện tử si srăng ngă čiăng mâo hdră đru, mjing klei găl kơ ƀĭng ngă lŏ hma čhĭ mnơ̆ng hluê hdră anei. Ngă bruă čiăng kơ mnuih ƀuôn sang ƀuh anei jing hdră ba čhĭ mnơ̆ng tŭ dưn, êđăp ênang, đru bi hrŏ prăk bi liê, mbĭt anăn jing hdră hưn mthâo pral êdi kơ mnơ̆ng dhơ̆ng diñu. Snăn, brei drei bi mlih klei thâo săng, bruă ngă, klei anei amâo djŏ sa aguah sa tlam ôh, kyua anăn yơh, brei drei mâo hdră msir mđrăm mbĭt, mtô mblang, ktrâo lač čiăng kơ jih jang dưi ƀuh boh tŭ dưn hlăm bruă duh mkra kbiă hriê mơ̆ng hdră anei./.

Ơ, lač jăk kơ ih lu hŏng klei blŭ hrăm anei.