Lâm Đồng ară anei mâo 300.000 ha ênhă pla mjing lŏ hma. Hlăm anăn, mâo êbeh 18.400 ha ana boh kroh mâo hnơ̆ng 178.000 ton; êbeh 68.000ha djam mtam êtak êbai dŭm mta hŏng hnơ̆ng mâo giăm 2 êklăk 5 êtuh êbâo ton; leh anăn 9.120 ha mnga mâo hnơ̆ng êbeh 3 êklăi 5 êtuh êklăk adhan.  Bruă pla mjing lŏ hma ti Lâm Đồng mâo 46,8% hlăm hdră duh mkra ti čar, lu jing pla mjing.

Hlue si Trần Văn Tuận, Khua Anôk bruă mtrŭt mjhar lŏ hma čar Lâm Đồng, dŭm thŭn êgao, bruă lŏ hma alŭ wăl mđĭ kyar hlue si hdră mrâo mrang leh anăn dưi mâo lu klei tŭ dưn yuôm bhăn kơ hnơ̆ng leh anăn klei thâo mkra mjing. Klă klơ̆ng, kluôm čar ară anei mâo êbeh 63.000ha pla mjing lŏ hma hlue si hdră mrâo mrang, hlăm anăn mâo 376 ha ba yua kdrăp thâo mĭn hlăm bruă mkra mjing đru kriê dlăng kluôm, čŏng gĭt gai mơ̆ng kbưi leh anăn mâo klei hâo hưn djŏ kơ hnơ̆ng hơuh, hnơ̆ng adiê, êa krih, mnơ̆ng tŭ jăk kơ ana pla mjing… Mơ̆ng anăn mđĭ hnơ̆ng mkra mjing, hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng, bi hrŏ ênoh bi liê, mkhư̆ klei luič liê kyua bi mlih yan adiê ngă. Bruă mđĭ kyar lŏ hma thâo mĭn, ba yua kdrăp mrâo mrang mâo čar dlăng jing sa hdră msir phŭn hlăm klei mđĭ kyar bruă lŏ hma hơĭt kjăp. Trần Văn Tuận, lač “Lâm Đồng jing sa hlăm dŭm čar mâo bruă lŏ hma đĭ kyar pral leh anăn ktang kơ boh prŏng leh anăn hnơ̆ng êlan mkă hŏng kluôm ala. Bruă ba yua lŏ hma mrâo mrang, lŏ hma thâo mĭn đru kơ phung pla mjing dưi mkŏ mjing ênoh mrô hlăm kdrăp điện tử hŏng yan adiê, wăl hdĭp mda, mnơ̆ng tŭ jăk leh anăn ana pla mjing. Mjing klei dưi mđĭ hnơ̆ng hrui wĭt, mđĭ kyar klei hdĭp kơ ƀĭng ngă lŏ hma leh anăn klei dưi bi mlih kdrăp mkra mjing, kriê dlăng anôk bruă duh mkra sĭt dưi mkŏ   internet”.

Kyua mđing mđĭ kyar bruă lŏ hma mrâo mrang, bruă lŏ hma thâo mĭn mơ̆ng êbeh 15 thŭn êlâo, truh ară anei, mnơ̆ng dhơ̆ng, anôk bruă mkra mjing nah gŭ ăt msĕ mơh klei mnuih ƀuôn sang thâo pla mjing, Êpul hgŭm bruă mơ̆ng čar Lâm Đồng dưi bi mđĭ leh lu mkă hŏng hnơ̆ng kluôm ala. Mđĭ ênoh hrui wĭt kah knar hlăm sa ênhă pla mjing lŏ hma mâo êbeh 2 êtuh êklăk prăk/ha/thŭn.

Nguyễn Văn Châu, K’iăng Khua Knơ̆ng bruă lŏ nhma - mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang Lâm Đồng brei thâo, wăt tơdah bruă lŏ hma ti čar đĭ kyar ktang hĭn lu mkă hŏng êlâo ƀiădah ăt dôk ti anăp lu klei lông dlăng, tlă anăp hŏng dŭm klei yan adiê amâo jăk kyua klei bi mlih yan adiê. Hlăm anăn, mđĭ kyar bruă lŏ hma thâo mĭn jing sa hlăm dŭm hdră yuôm bhăn kñăm mkhư̆ klei luič liê, mđĭ hnơ̆ng mkra mjing, hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng… mdrơ̆ng hŏng klei bi mlih yan adiê, hŏng klei hmăi amâo jăk kyua klei bi mlih yan adiê ngă. Nguyễn Văn Châu, lač: “Ti anăp klei lông dlăng mơ̆ng klei bi mlih yan adiê ăt msĕ mơh dŭm klei găl hlăm hdră ñŭ kma dlông rŏng lăn snăn bruă ba yua kdrăp mrâo, lŏ hma thâo mĭn jing klei tal êlâo hlăm bruă gĭt gai hlue ngă bruă klam mơ̆ng bruă lŏ nhma. Bruă ba yua kdrăp mrâo hŏng grăp alŭ wăl mâo dŭm klei mdê mdê, ƀiădah mâo sa klei msĕ jing kdrăp mrâo dưi ba yua mơ̆ng djăp hdră mkra mjing truh kơ ba čhĭ. Ti Lâm Đồng snăn hmei ba yua leh mđrăm mbĭt hlăm jih jang hdră anei. Êngao kơ mđĭ kyar bruă lŏ hma ba yua kdrăp mrâo hmei lŏ bi mguôp hŏng klei mđĭ kyar hiu čhưn ênguê lŏ hma, hưn mdah mkŏ mjing anăn knăl snăn bruă lŏ hma Lâm Đồng mâo leh klei đĭ kyar ktang”.

Čiăng kơ bruă mkra mjing lŏ hma mơ̆ng čar djŏ guôp hŏng klei găl bi mlih yan adiê, Bruă Đảng čar Lâm Đồng mâo leh Hdră mtrŭn mrô 05 kơ klei mđĭ kyar bruă lŏ hma kluôm, hơĭt kjăp leh anăn mrâo mrang wưng 2016-2020 leh anăn tă hdră truh thŭn 2025. Mbĭt anăn, Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar Lâm Đồng ăt mâo leh Hdră mtrŭn 740 hŏng hdră êlan đru 50% prăk bi liê ba yua klei kreh knhâo mrâo mrang, 3% prăk mnga brei čan hŏng dŭm hdră bruă mphŭn čô̆ kơ bruă lŏ hma thâo mĭn ti alŭ wăl. Hŏng dŭm klei đru anei, čang hmăng bruă lŏ hma thâo mĭn čar Lâm Đồng srăng lŏ dơ̆ng đĭ kyar ktang hlăm wưng kơ anăp, mdrơ̆ng hŏng klei bi mlih yan adiê msĕ si ară anei./.

Klei čih hưn mrâo anei brei ƀuh bruă lŏ hma dưn yua kdrăp mrâo mrang, bruă lŏ hma thâo mĭn ti čar Lâm Đồng dưi mâo lu boh tŭ dưn yuôm bhăn, amâo djŏ knŏng bi guôp găl hŏng klei mlih yan adiê, ƀiădah lŏ mđĭ hĭn boh tŭ bruă duh mkra kơ mnuih ƀuôn sang leh anăn knơ̆ng bruă. Sơnăn, bruă mkra mjing leh anăn dưn yua klei kreh knhâl bruă mâo hlăm klei mđĭ kyar bruă lŏ hma hŏng kdrăp mrâo mrang, bruă lŏ hma thâo mĭn ară anei hlăm ala čar drei si jing, čiăng ngă bruă lŏ hma guôl găl hŏng klei mlih yan adiê, ya mta ƀĭng ngă lŏ hma leh anăn knơ̆ng bruă srăng ngă. Klei bi trông leh anei hŏng Hoàng Văn Hồng, k’iăng khua kiă kriê anôk bruă mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma ala čar srăng bi klă mta phŭn anei.

-Êlâo hĭn akâo kơ ih brei thâo, si klei dôk găn jih jang ară anei hlăm bruă duh mkra pla mjing ti ala čar drei?

Hoàng Văn Hồng: Êlâo hĭn drei ƀuh bruă lŏ hma pla mjing ară anei mơ̆ng drei hlăk mâo leh klei đĭ kyar jăk, ƀiădah ăt dôk ti anăp klei lông dlăng, klei dleh dlan prŏng mơh. Kơ bruă duh mkra pla mjing snăn mâo leh klei dưi jăk kơ bruă pla mjing, dưi mâo ba wĭt lu mta boh mnga tŭ dưn, hŏng ênoh tui si klei čiăng blei mơ̆ng phung yua hlăm ala čar lehanăn kơ ala tač êngao. Siămdah, hŏng klei đĭ kyar msĕ si ară anei mâo prŏng snăk klei lông dlăng, anăn jing klei phung pla mjing, phung duh mkra mâo dŭm wưng êbeh hĕ đei boh mnga mâo, ngă kơ ênoh čhĭ amâo lŏ yuôm ôh. Klei anei dưi ƀuh klă hdră êlan mkŏ mjing bruă pla mjing mơ̆ng drei adôk ka mâo hdră djŏ ôh. Klei êbeh êbiêr boh mnga mâo kyuadah drei, tui duah anôk bi mnia mblei hŏng ala tač êngao ka lu ôh, lu ăt jing knŏng čhĭ mnia hjăn hlăm ala čar. Tơdah drei kjăp hlăm hdră êlan mă bruă, mâo hnơ̆ng jăk boh mnga pô djăp ênoh čuăn pioh čhĭ kơ ala tač êngao, snăn bruă drei pla mjing jing tŭ dưn yơh, amâo mâo huĭ ôh kơ klei êbeh êbiêr boh mnga mâo, bi tui duah hdră êlan mghaih msir klei anei.

            -Snăn ya mta bruă phung pla mjing srăng ngă, čiăng dưi mâo klei tŭ dưn sĭt, bi hrŏ klei amâo mâo jăk truh msĕ si ih mrâo lač leh?

Hoàng Văn Hồng: Čiăng dưi ngă bruă anei, snăn phung pla mjing, Êpul hgŭm bruă, lehanăn phung duh mkra ngă bruă bi mâo hdră êlan tĭng mkă hĕ bi djŏ, čuăl mkă hdră êlan mă bruă, ya mta mnơ̆ng pô srăng pla, lehanăn kơ hlei pô srăng čhĭ. Tal êlâo jing mghaih msir klei bi mnia mblei anăn, si ênoh, si mnơ̆ng mnuih blei čiăng snăn drei srăng pla mjing. Tal dua, hŏng hdră êlan mkŏ mkra bruă duh mkra pla mjing ară anei tui tiŏ krĭng mrô pla mjing, kñăm thâo bĭt klă anôk pla mjing, mâo klei čih pioh ƀhĭ ênŭm hlăm klei pla mjing, hrui pĕ, mkra mjing boh mnga tal êlâo... kñăm mâo ênŭm mnơ̆ng kơ phung blei yua čiăng. Tal 3, mđĭ klei tŭ dưn bruă duh mkra pla mjing, drei bi thâo mprăp lehanăn dưn yua kdrăp mă bruă mrâo mrang, kơ bruă lŏ hma pla mjing. Mơ̆ng anăn kñăm mđĭ hĭn hdră êlan mă bruă, amâodah ngă hră mơar nao hriăm ti gưl mkŏ mjing mơ̆ng nah dlông hlŏng truh kơ nah gŭ kñăm čiăng păn kjăp hdră êlan mă bruă, lehanăn mkŏ mjing bruă knuă mă. Tal 4 jing bi mâo hdră êlan bi hgŭm hlăm klei ngă bruă, kñăm bi mâo djăp hnơ̆ng prŏng ngă bruă bi sa hnơ̆ng hlăm klei ngă bruă, hlăm klei bi knar kơ ênoh tŭ, kơ hnơ̆ng mâo, kñăm čiăng hơĭt hlăm klei bi mnia mblei, boh nik bruă mnia mblei hŏng ala tač êngao. Tơdah drei ăt dôk nanao hlăm klei duh mkra pla mjing điêt hliê msĕ si ară anei, khădah mâo klei tŭ dưn tŭ mơh, ƀiădah ênoh mâo lĕ jing amâo mâo lu ôh snăn dleh mơh mâo pô blei. Kyuanăn, kñăm čiăng thâo bi mkŏ mjing êpul ngă bruă, msĕ si Êpul hgŭm bruă pioh kơ klei duh mkra pla mjing. Lehanăn mâo klei bi mguôp mơh hŏng phung duh mkra, kyuadah phung duh mkra yơh ară anei mâo kdrăp mă bruă mrâo mrang pioh đru hlăm bruă pla mjing mâo klei tŭ dưn jăk, djŏ hŏng mnơ̆ng pô čiăng čhĭ mnia.

-Ti anăp klei hmăi amâo mâo jăk mơ̆ng klei bi mlih yan adiê, phung pla mjing, lehanăn phung duh mkra ngă bruă lŏ hma pla mjing si srăng ngă čiăng bi djŏ hĭn?

Hoàng Văn Hồng: Msĕ si wưng leh êgao mơ̆ng klei bi mlih yan adiê ba hriê msĕ si klei êăt ktang tĭng nah dưr, êa lip lêč ti kwar krah, klei trô̆ msĭn ti kwar dhŭng, lehanăn klei không kƀah êa ti kwar krah Lăn Dap Kngư. Mơ̆ng jih jang klei anei, phung pla mjing dưi ƀuh hdră anei drei dôk ngă bruă jing ka hơĭt ôh, ba klei amâo mâo jăk mơh klei hmăi amâo mâo jăk kơ yan adiê, ba hriê lu klei amâo mâo jăk mơ̆ng yan adiê djŏ tuôm hŏng klei pla mjing. Mơ̆ng anăn čiăng dưi mâo hdră êlan pla mjing jăk lehanăn djŏ, kñăm tal êlâo jing mă bruă hŏng klei kjăp, bi hrŏ klei amâo mâo jăk hŏng yan adiê, msĕ si bruă pla mdiê, bruă rông ŭn, lehanăn rông êmô kbao...

Čiăng kơ klei thâo ba yua djŏ hlăm hdră êlan pla mjing knhăk, msĕ si ênoh pruê hbâo kñăm čiăng mđĭ hĭn boh mnga mâo. Tơdah prue hbâo lu đei srăng nga êbeh hbâo hlăm lăn anăp ba klei amâo mâo ôh kơ lăn. Amâodah êjai dôk duh mkra pla mjing drei amâo ngă djŏ ôh hlăm hdră êlan krih êa, snăn ăt ba klei jhat mơh kơ wăl hdĭp mda. Tinei, čiăng lač jing hlăm bruă pla mjing lehanăn wăt bruă mkăn năng bi tui hlue djŏ klei bhiăn ngă bruă, kñăm bi hrŏ klei jhat kơ wăl hdĭp mda. Kâo mă sa klei bi hmô kơ krĭng amâo mâo jăk dôk găn ară anei ti Ninh Thuận, mơ̆ng anôk jing kdrăn čuah kô̆, ƀiădah thâo pla leh êbŭng prăng hŏng klei tŭ dưn êdi. Amâodah msĕ si ti krĭng thu krô drei dơ̆ng pla mjing hŏng sang mŭng, sang ală kĭng, ba yua kdrăp krih êa mrâo mrang. Tơdah drei dôk tui tiŏ hdră êlan ngă bruă lŏ hma hlue êlan kreh knhâo mrâo mrang snăn klei anei yap jing drei dơ̆ng thâo ba yua hdră êlan mdrơ̆ng hŏng klei bi mlih yan adiê, dưi mjing ênoh boh mnga mâo ba wĭt tŭ dưn, siam lehanăn doh, djăp ênoh čuăn tŭ dưn.

-Lač jăk kơ ih lu!