Êpul hgŭm bruă boh durian Daklak, lehanăn knơ̆ng bruă ksiêm duah klei kreh knhâo bruă lŏ hma, dliê kyâo Lăn Dap kngư mrâo mâo leh klei kuôl kă hră čih pioh hgŭm bi ksiêm duah, ba yua klei kreh knhâo hlăm bruă pla mjing boh durian wưng thŭn 2025 – 2030.  Bruă bi hgŭm mâo jing: Hgŭm bi ksiêm duah, ba yua klei kreh knhâo pla mjing boh durian hlăm čar Daklak, hgŭm mghaih msir dŭm mta bruă hŏng klei doh, kñăm ba wĭt boh kroh doh, mkŏ mjing bruă hgŭm mjuăt bi hriăm, mkŏ mjing klei bi trông, kñăm pŏk phai bruă bi hgŭm hlăm klei pla mjing, dlăng kriê wiê ênăk boh durian hlăm čar.

Mta kñăm kơ klei ksiêm duah jing mkhư̆ mta jhat Cadimi lehanăn dŭm mta jhat mkăn dôk đuôm hlăm lăn, mkŏ mjing ênoh čuăn kơ bruă dlăng kriê boh durian ti čar Daklak. Ksiêm duah kơ dŭm mta mjeh boh durian, lehanăn mbha krĭng dưi pla mjing boh durian hlăm čar. Vũ Đức Côn, Khua êpul hgŭm bruă pla mjing boh durian Daklak lač:
“Mta kñăm msĕ snăn, ƀiădah čiăng dưi ngă jih mta kñăm anăn amâo mâo djŏ jing ênưih ôh. Dua êpul êya bruă knŏng knŏng mâo ngă mă sa kdrêč bruă snăn jing mphŭn dơ̆ng kčưm dơ̆ng ngă đuič. Čiăng dưi bi leh mta kñăm snăn brei mdrăm mbĭt hŏng jih jang mnuih pla mjing, mbĭt hŏng bruă sang čư̆ êa, anôk bruă djŏ tuôm mbĭt tui ngădŭm mta mtrŭn, klei bhiăn mă bruă, kdrăp mă bruă anăp truh kơ sa klei bhiăn kjăp hlăm klei kiă kriê klă mngač hlăm bruă duh mkra pla mjing boh durian”.

Klei bi hgŭm anei jing yuôm bhăn hŏng bruă boh durian Việt Nam hlăk tuôm hŏng lu klei lông dlăng êjai duh mkra pla mjing boh durian pioh čhĭ kơ ala tač êngao hlăm dŭm mlan akŏ thŭn 2025 hlăk trŭn hrŏ lu hlăm thŭn 2024, hmăi amâo mâo jăk kơ klei bi mnia mblei. Kyuadah anôk blei jing knŏng China, ba yua leh dŭm klei bhiăn ktang boh durian, êjai anăn bruă dlăng kriê wiê ênăk ka mâo ôh klei bhiăn kjăp hlăm bruă kiă kriê, dôk kƀah lu hdră êlan, mghaih msir klei ngă soh kơ mrô knăl krĭng pla mjing, tui duah phŭn agha anôk pla mjing… kñăm kiă kriê kjăp bruă čhĭ mnia hŏng ala tač êngao boh durian.

          Ăt djŏ tuôm hŏng bruă anei mơh, knơ̆ng bruă lŏ hma lehanăn wăl hdĭp mda čar Daklak mrâo mkŏ mjing leh klei bi kƀĭn “Hyuă kjăp klei kiă kriê hnơ̆ng jăk, lehanăn klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng; hdră mđĭ hnơ̆ng tŭ boh mnga bruă lŏ hma, lehanăn hdang kan”. Ti anôk bi kƀĭn, phung bi ala mâo leh klei trông čhai, kñăm bi mâo hdră kjăp hĭn boh nga bruă lŏ hma. Hlăm anăn mđing mơ̆ng bruă duh mkra pla mjing, rông mnơ̆ng, mđĭ kyar krĭng mă bruă doh, mâo klei bi hgŭm kjăp mơ̆ng mphŭn pla mjing hlŏng truh kơ čhĭ mnia boh mnga bi djăp ênoh čuăn… Nguyễn Hắc Hiển, Khua kiă kriê anôk bruă pla mjing, lehanăn răng mgang mnơ̆ng pla mjing čar Daklak lač:

          “Klei duh mkra pla mjing, brei mâo klei bi hgŭm, čiăng dưi ba wĭt boh mnga msĕ, hŏng ênoh prŏng, djăp ênoh čuăn doh, lehanăn jing boh mnga jăk, kyuanăn yơh jing yuôm bhăn mkŏ mjing êpul hgŭm bruă. Mâo keli thâo bi hgŭm kjăp, đru kơ phung pla mjing čih pioh jih si hdră êlan pô mă bruă, ya mta hbâo pruê, ya mta êa drao krih, si hdră dlăng kriê, lehanăn thâo čih yap klei tŭ dưn mơ̆ng klei mă bruă, snăn brei drei thâo ngă msĕ snăn”.

          Čiăng mđĭ hĭn hnơ̆ng jăk, lehanăn klei đăo knang kơ hnơ̆ng doh êbăt boh mnga ti Daklak, phung bi ala lač, năng lŏ mđĭ hĭn hnơ̆ng tŭ, lehanăn klei bi đăo knang hnơ̆ng doh êƀăt boh mnga mâo, čiăng mâo bruă klam bi hâo hưn kơ kluôm ala, lehanăn truh hŏng ala tač êngao… Nguyễn Văn Hà, K’iăng khua knơ̆ng bruă lŏ hma lehanăn wăl hdĭp mda čar Daklak mñă: Hlăm klei ñu kma bruă duh mkra mnia mblei hŏng ala tač êngao, mđĭ hnơ̆ng tŭ boh mnga mâo, bi djăp ênoh čuăn kơ klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng, jing bruă mgô̆ brei bi mâo, amâo mâo dưi dêč ôh. Kyuanăn, leh klei bi kƀĭn, mtă kơ dŭm knơ̆ng dhar bruă êpul êya djŏ tuôm bi ruh mgaih jih klei gun kpăk, klei awăt êdu hlăm bruă kiă kriê hnơ̆ng jăk, klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng hlăm čar ară anei.

          "Amâo lŏ mâo êlan mkăn ôh, klei mđĭ hnơ̆ng jăk, jing hdră amâo mâo dưi tlaih ôh pioh kơ bẻuă duh mkra pla mjing, mđĭ ênoh mâo ba wĭt kơ mnuih ƀuôn sang. Leh klei bi kƀĭn hmei srăng lŏ dơ̆ng kčĕ kơ knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar lŏ dơ̆ng ngă lu mta bruă, kñăm hyuă kjăp klei kiă kriê hnơ̆ng jăk, klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng, lehanăn dŭm hdră phŭn hlăm klei mă bruă tinăp”.

Bruă lŏ hma, bruă dliê kyâo, lehanăn bruă rông hdang kan jing leh bruă phŭn kơ klei duh mkra ti čar Daklak, mâo đru mguôp truh 36,8% kơ mnơ̆ng dhơ̆ng mâo hlăm čar, đru mguôp leh truh 90% ênoh prăk bi mnia mblei hŏng ala tač êngao, lehanăn mjing leh bruă mă kơ 70% mnuih mă bruă hlăm čar… Truh ară anei, Daklak mâo leh êbeh 610 anôk bruă mâo mkăp hră tŭ yap djăp ênoh čuăn klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng, hŏng dŭm mta bruă ngă, jing; Anôk pla mjing, anôk rông mnơ̆ng lehanăn rông hdang kan. Kluôm čar mâo mkŏ mjing leh truh 123 klei mkŏ bruă mâo leh dŭm gưl bruă sang čư̆ êa hlue ngă, 150 êpul hgŭm bruă lŏ hma mâo bi hgŭm mơ̆ng bruă duh mkra pla mjing hlŏng truh kơ mnia mblei boh mnga hŏng phung duh mkra, mâo 5 êpul bruă kreh knhâo ngă klei bi hgŭm mbĭt./.