Jing êpul êya ba čhĭ kphê mrô sa mơ̆ng Việt Nam kơ ala tač êgao, Anôk bruă ba čhĭ mnơ̆ng kơ ala tač êngao 2-9 Dak Lak (Simexco Daklak) ba čhĭ leh kphê kơ 89 ala čar lehanăn krĭng lăn. Thŭn 2023, anôk bruă ba čhĭ leh êbeh 100.000 ton kphê, ênoh prăk bi mnia mblei êbeh 287 êklăk đolar Mi. Mrâo anei, Simexco Daklak jing sa êpul êya mă Anăn knăl Ala čar Việt Nam kơ mta kphê asăr hŏng krĭng pla mjing hơĭt kjăp, lu jơr mnơ̆ng dhơ̆ng, boh nik kphê jăk Fine Robusta. Lê Đức Huy, Khua kiă kriê Êpul hgŭm hlŏng klam Khua knơ̆ng anôk bruă brei thâo:

 “Bi mklă ƀĭng ngă lŏ hma jing pô srăng bi mklă hnơ̆ng tŭ jăk mnơ̆ng lŏ hma. Čiăng kơ mnơ̆ng lŏ hma kpưn đĭ hlăm wăl anôk mnia mblei tar rŏng lăn snăn brei drei dlăng lehanăn mđing hĭn kơ ƀĭng ngă lŏ hma. Brei drei bi mlih klei thâo săng lehanăn mđĭ klei đua klam mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma. Ƀĭng ngă lŏ hma jing ƀĭng hgŭm, jing pô mă bruă duh mkra ngă lŏ hma. Leh mâo klei thâo săng snăn, ƀĭng ngă lŏ hma srăng ngă bruă jăk hĭn. Anei ăt jing tur knơ̆ng kjăp čiăng kơ dŭm anôk bruă ba mnơ̆ng lŏ hma mơ̆ng pô kpưn đĭ hlăm wăl anôk mnia mblei tar rŏng lăn.

Amâo mâo mdei mlih mrâo, bruă lŏ hma Dak Lak ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ kyar hluê hdră lu mta mnơ̆ng phŭn. Mbĭt hŏng kphê, ksu, tiêu, êa hnuê… dŭm thŭn giăm anei, cacao, durian, makka… mơ̆ng Dak Lak dưi ba čhĭ leh kơ dŭm ala čar mnia mblei dleh msĕ si Mi, Japon, Ơrôp. Boh nik, thŭn 2023, hlăk boh durian dưi ba čhĭ hluê ktuê êlan phŭn truh ti China, boh tŭ yuôm mơ̆ng boh durian Dak Lak amâo mdei dưi mkra mđĭ. Ti kdriêk Krông Pač, krĭng phŭn pla boh durian čar Dak Lak, thŭn 2024, prăk mnia mblei hŏng tač êngao mâo êbeh 6.000 êklai prăk. Bi mklă hnơ̆ng tŭ jăk srăng mjing anăn knăl, Ngô Thị Minh Trinh, Kơiăng khua Anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Krông Pač, čar Dak Lak brei thâo hdră êlan mđĭ kyar anăn knăl boh durian mơ̆ng kdriêk:

 “Brei mâo klei thâo hlăm hdră mnêč pla mjing lehanăn kriê dlăng dŭm mta mnơ̆ng pla lehanăn mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng bruă lŏ hma alŭ wăl, boh nik mnơ̆ng ba čhĭ kơ ala tač êngao. Tal dua, hmei dôk bi liê sa ênoh prăk mơ̆ng knŭk kna čiăng ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă bi mklă hnơ̆ng tŭ jăk lăn, hbâo pruê, yan adiê čiăng čuăl mkă krĭng pla djŏ guôp hŏng ana boh durian anei. Mbĭt anăn, hmei ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă pla, mkra lehanăn kriê dlăng, čiăng kơ boh durian ba čhĭ dưi rơ̆ng hnơ̆ng tŭ jăk”.

  Hluê Nguyễn Hoài Dương, Khua knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Lak, klei găl lăn ala lehanăn yan adiê jăk găl đru leh kơ čar mjing dŭm mta mnơ̆ng lŏ hma mâo boh tŭ yuôm bruă duh mkra mkăp čhĭ hlăm lehanăn êngao ala čar. Thŭn 2023 dưi dlăng jing thŭn tŭ jing mơ̆ng hdră lŏ hma Dak Lak, hlăk ênoh prăk bi mnia mblei gưl tal êlâo hŏng ala tač êngao truh 1,6 êklai USD. Čiăng kơ mnơ̆ng lŏ hma lŏ dưi kpưn đĭ kbưi hĭn, Nguyễn Hoài Dương brei thâo, mbĭt hŏng bruă bi mklă anăn knăl, hnơ̆ng tŭ jăk, Dak Lak srăng mđing hĭn kơ bruă mtrŭt mđĭ, pŏk mlar lehanăn hưn mthâo anăn knăl hlăm anôk mnia mblei.

 “Sa kdrêč jing lŏ bi kjăp dŭm wăl anôk mnia mblei mâo leh mơ̆ng êlâo mguôp hŏng bruă mđĭ klei thâo săng mơ̆ng dŭm wăl anôk anei kơ mta mnơ̆ng truh kơ hnơ̆ng čuăn tŭ jăk diñu kčah mtrŭn. Wăt bruă mđing truh kơ dŭm klei êdu kƀah hlăm wưng êgao čiăng mơ̆ng anăn drei lŏ mâo klei găl jăk hĭn hlăm bruă ba čhĭ lehanăn pŏk mlar anôk blei mnia mâo leh mơ̆ng êlâo. Mbĭt anăn, pŏk mlar dŭm  ala čar mnia mblei mrâo đĭ msĕ si ti India, kơ krĭng Halal (mnơ̆ng kơ mnuih Islam). Dak Lak srăng hưn mthâo lehanăn bi trông hŏng lu hdră mdê mdê čiăng dưi bi mjĕ lehanăn ba čhĭ lu mnơ̆ng hlăm dŭm anôk anei.