Hlăm dŭm hrue Tết Nguyên đán Giáp Thìn, A Linh, sang ti ƀuôn Pu Tá, să Măng Ri, kdriêk Tu Mơ Rông jêñ jêñ dôk răng kriê war sâm Ngọc Linh gŏ sang ñu pla gŭ êyui kmrơ̆ng. Yan anei ana sâm Ngọc Linh hlăk hlăm wưng dôk mdei yan puih, knŏng adôk mă boh bei dôk kriêp êyăng hlăm gŭ hla paih brŭ. Ƀiădah tui si A Linh, ana sâm dôk mdei yan puih snăn mnuih pla mjing ăt kiă răng nanao huĭ kơ kkuih prôk bi rai, jing dŏ diñu khăp êdi ƀơ̆ng hbei sâm Ngọc Linh. Hŏng war sâm mâo hlăm brô 5.000 phŭn hŏng lu thŭn mdê mdê, A Linh jing sa hlăm lu phung mdrŏng mơ̆ng bruă pla mjing ana sâm Ngọc Linh ti kdriêk Tu Mơ Rông. Lač kơ klei pla mjing ana sâm Ngọc Linh čiăng tlaih mơ̆ng kklei ƀun ƀin, A Linh lač:   

“Kâo čan truh 100 êklăk prăk kâo nao blei mjeh sâm ba wĭt pla. Čan duh bi liê kơ ana sâm pioh mđĭ kyar klei hdĭp đru kơ pô mdul hĭn hlăm klei hdĭp”.

Hŏng mnuih Xơ Đăng ti kdriêk Tu Mơ Rông, khădah klei hdĭp hlăm krĭng mâo lu klei găl kơ bruă pla mjing ana sâm Ngọc Linh ƀiădah amâo mâo djŏ ênưih ôh pla mjing ana êa drao anei. Klei dleh kpăk prŏng êdi hŏng mnuih ƀuôn sang jing ênoh blei mjeh yuôm snăk, hlăm brô 100 êbâo prăk kơ grăp asăr mjeh, lehanăn 300 êbâo prăk kơ ana sâm mâo sa thŭn. Čiăng đru kơ ana sâm Ngọc Linh, bruă sang čư̆ êa, êpul êya kdriêk Tu Mơ Rông mâo klei hâo hưn, mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang bi mlih hdră duh ƀơ̆ng, nao čan prăk knơ̆ng prăk pioh pla mjing ana sâm Ngọc Linh. A Sơn, sa hlăm dŭm gŏ êsei ƀun jhŏng nao čan prăk knơ̆ng prăk truh 100 êklăk prăk čiăng blei mjeh sâm Ngọc Linh pioh pla, ară anei hlăm war sâm mâo hlăm brô 3.000 phŭn leh, ñu lač:

“Mjeh sâm yuôm êdi. LPhŭn tal êlâo ăt dôk bi mĭn mơh, bư̆ ban amâo jăk jhŏng čan prăk čiăng blei ana sâm huĭdah amâo mâo thâo dlăng kriê leh djiê hĕ, dôk bi hyưt mơh, knhal tuič dua mô̆ kut kat gĭr nao čan yơh. Leh truh ti thŭn tal 4, tal 5 dơ̆ng mâo asăr, kah knar dưi jing asăr jăk mơ̆ng 20 - 30 asăr hlăm sa phŭn. Leh mâo hrui mă asăr, lŏ bi lar phŭn pla mjing”.

Kyua jhŏng bi mlih klei mĭn, hdră mă bruă, mnuih Xơ Đăng, boh nik dŭm gŏ êsei dleh dlan ti kdriêk Tu Mơ Rông, čar Kon Tum ară anei mâo leh klei đăo knang jhŏng čan prăk knơ̆ng prăk pioh pla mjing ana êa drao, kñăm mđĭ kyar klei hdĭp mda. Hŏng ênoh čhĭ ară anei kah knar hlăm brô 100 êklăk prăk/kg sâm Ngọc Linh mtah mâo wăt hbei, hla msĕ si ară anei, lu gŏ sang mnuih Xơ Đăng tlaih leh mơ̆ng klei ƀun ƀin, kpưn đĭ nao kơ mdrŏng yơh. Trương Quang Tri, Khua kiă kriê anôk bruă bi mnia mblei kdriêk Tu Mơ Rông, knơ̆ng prăk đru ba bruă yang ƀuôn čar Kon Tum lač klei tŭ dưn mơ̆ng prăk čan dưi đru leh lu mnuih dôk hlăm klei dleh dlan pla mjing ana êa drao:

“Truh kơ ară anei ênoh leh brei čan hŏng bruă pla mjing ana êa drao hlăm anăn mâo sâm Ngọc Linh truh leh giăm 100 êklai prăk hŏng êbeh 1.000 čô mnuih nao bi čan prăk. Leh ksiêm dlăng, snăn prăk mâo brei čan anăn dưi yua hŏng klei tŭ dưn. Ana sâm Ngọc Linh ăt mâo dưn yua leh jăk mjing klei găl kơ mnuih ƀuôn sang tlaih mơ̆ng klei dleh dlan ƀun ƀin hŏng klei kjăp”.

Amâo mâo djŏ knŏng pla mjing ana sâm Ngọc Linh, lu gŏ sang mnuih Xơ Đăng ti kdriêk Tu Mơ Rông ară anei ăt brei thâo hdră êlan mă ƀiă hrue rông sui hrue, mkuôm mơ̆ng ƀiă jing lu. Mnuih ƀuôn sang bi đru hdơ̆ng găp hlăm klei čhĭ mnia ana sâm čiăng dưi mâo nanao prăk hlăm grăp hrue mơ̆ng bruă čhĭ asăr mjeh. Lehanăn lŏ pla mjing sâm hruĕ, sơn tra, ngũ vị tử lehanăn dŭm mta ana êa drao mkăn kñăm mâo prăk yua, pioh lŏ duh pla mjing ana sâm Ngọc Linh. Tết Nguyên đán Giáp Thìn thŭn anei lŏ mâo thiăm 562 hộ, lu jing mnuih Xơ Đăng ti kdriêk Tu Mơ Rông tlaih mơ̆ng klei ƀun ƀin, mơak yan mnga, drông Tết hlăm klei trei mđao, jăk yâo. Võ Trung Mạnh, Khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Tu Mơ Rông brei thâo, kyua mâo dưn yua jih klei găl mơ̆ng bruă pla mjing ana êa drao, mnuih Xơ Đăng ară anei čŏng kjăp ai tiê, kpưn đĭ tlaih mơ̆ng klei ƀun ƀin, tui duah klei mdrŏng sah hlăm lăn ƀuôn sang pô mtam:

“Mnuih ƀuôn sang amâo mâo lŏ bi jưh knang đei kơ knŭk kna ôh hlăm klei duh ƀơ̆ng pô. Boh nik mnuih ƀuôn sang jhŏng leh hlăm klei čan prăk knơ̆ng prăk, lehanăn duh mơ̆ng prăk gŏ sang pô mkuôm pioh lŏ duh bi liê pla mjing ana sâm Ngọc Linh. Anei jing klei bi mlih klei mĭn, hdră mă bruă jăk hlăm mnuih djuê ƀiă”.

Kjăp ai tiê tui tiŏ hdră êlan pô ruah, truh jih thŭn 2023 kdriêk Tu Mơ Rông, čar Kon Tum mâo pla mjing leh truh 2.300ha sâm Ngọc Linh mbĭt hŏng êbeh 1.300ha ana êa drao mkăn. Hŏng lu hdră mă bruă, čŏng hiu duah čan kñăm mâo prăk duh bi liê pla mjing ana sâm Ngọc Linh, nao bi mguôp hlăm dŭm êpul bruă, bi mguôp hŏng phung duh mkra... ƀrư̆ hrue ƀrư̆ mâo lu mnuih Xơ Đăng pla dŭm mta ana êa drao yuôm hin anei. Anei jing bruă ngă klă mngač mâo bruă sang čư̆ êa, mnuih ƀuôn sang ti kdriêk Tu Mơ Rông hlăm bruă čiăng bi leh mta kñăm mơ̆ng lăn čar truh thŭn 2030 Kon Tum jing krĭng pla mjing ana êa drao knơ̆ng kơ lăn čar prŏng hĭn hlăm kluôm ala./.