Phạm Đức Dậu ti ƀuôn hgŭm Đoàn Kết jing mnuih ba êlan êlâo ba mnga Đào Nhật Tân mơ̆ng ƀuôn prŏng Hà Nội truh ti Buồn Hồ, čar Dak Lak pla mâo giăm 10 thŭn hŏng anei leh. Yan thŭn anei, gŏ sang ñu mâo 800 phŭn mnga Đào, tĭng năng ai mơ̆ng 400 – 600 êbâo prăk/phŭn. Tui si Dậu, pla mnga đào amâo mâo dleh ôh, ƀiădah brei mâo klei dlăng kriê bi nik. Čiăng kơ mnga blang djŏ wưng Tết snăn brei thâo mkă tĭng, krơ̆ng hnơ̆ng h’ăp, prue hbâo bi djŏ hnơ̆ng, lehanăn răng mgang jăk klei hluăt ƀơ̆ng mnơ̆ng ngă:

“Lăn hrah krĭng anei jăk snăk êbhuič, amâo mâo tliêr ôh guôp hlăm bruă pla mjing mnga đào mjeh mơ̆ng dưr, ana mnga đĭ jing jăk snăk. Knŏng khădah thâo bi răng kriê, pruê hbâo, lehanăn krih êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing, snăn mnga srăng čuh blang mnga jăk, bi knar. Yan adiê snei mnga đĭ jing jăk, bi knar sơăi, sĭt nik mnuih pla mjing mnga srăng mâo ênoh ba wĭt hơĭt mâo ƀơ̆ng Tết h’uh mđao hŏng găp djuê”.

          Jing mnuih ƀuôn sang mơ̆ng Hà Tây hđăp lehanăn hriê mkŏ mkra klei hdĭp mda ti kdriêk Krông Pač mâo êbeh 10 thŭn hŏng anei leh, Nguyễn Văn Tâm lač, grăp thŭn ñu blei ba mnga đào yua kơ Tết. Mnga Đào pla mjing ti anei ăt jăk mơh msĕ hŏng mnga đào mơ̆ng dưr mơh, mâo mnga blang jăk, mnga čuh blang hrah mda, mâo pum siam, lehanăn lĕ blei hŏng ênoh êlưih hĭn:

          “Ênoh čhĭ mnga đào ti wăl krah Buôn Hồ jing amâo mâo yuôm ôh, lehanăn mnga siam mơh. Mnga blang nanao, djŏ hlăm wưng Tết čiăng kơ mnuih ƀuôn sang mâo mnga hlăp Tết, kâo msĕ mơh blei ba. Mkă hŏng mnga đào mơ̆ng dŭm čar nah dưr, snăn mnga đào pla mjing tinei ăt kdrưh nik hŏng mnga pla mjing mơ̆ng dưr mơh.”

          Ară anei, ti wăl krah Buôn Hồ mâo 36 gŏ êsei pla mjing mnga đào lehanăn mâo leh klei bi mguôp mkŏ mjing êpul hgŭm, hŏng ênoh pla mjing jih jang êbeh  17 ha. Phung pla mjing mnga thŭn anei bi tĭng ba čhĭ năng ai hlăm brô mơ̆ng 18.000 – 20.000 phŭn mnga msĕ si mjeh: Đào Nhật Tân, Đào Bích, Đào Phai lehanăn Đào Tuyết. Tui si Nguyễn Văn Thắng – Khua kiă kriê êpul hgŭm bruă pla mjing mnga đào Đoàn Kết, “mnga đào Buôn Hồ” ară anei dưi yap jing leh mnơ̆ng dôk hlăm ênoh OCOP 3 mtŭ lehanăn hlăk dôk ktưn čiăng mđĭ ti 4 mtŭ, kñăm pioh čhĭ kơ ala tač êngao:

          “Êpul hgŭm bruă mâo leh klei kuôl kă mrâo, jak iêo phung thâo mbruă hriê đru kơ dŭm gŏ êsei dlăng kriê wiê ênăk mnga bi jăk, kñăm čiăng djăp ênoh čuăn mâo mnga pioh ba čhĭ kơ ala tač êngao, lehanăn dưi lŏ hưn mdah hŏng lu lăn čar thâo. Êpul hgŭm bruă srăng ba yua kdrăp mă bruă mrâo mrang, mjeh jăk kơ mnuih ƀuôn sang pla, čiăng kơ jih jang mnuih pla mjing mnga dưi mâo hnơ̆ng hrui wĭt đĭ hĭn.”

Hlăm knăm mtrŭt mjhar bruă pla kyâo “Hdơr nanao kơ Awa Hô”, thŭn 2023 wăl krah Buôn Hồ mâo pla leh truh 400 phŭn ana mnga đào pioh bi msiam êlan klông. Mơ̆ng bruă ngă anei ti alŭ wăl brei ƀuh, tinei jing anôk djŏ guôp hŏng yan adiê, mâo lăn ala jăk jing guôp êdi hŏng bruă pla mjing mnga đào. Klei bi knăl klă jing mâo leh lu gŏ sang ti wăl krah Buôn Hồ pla mjing mnga anei, lehanăn đĭ hriê kơ mdrŏng leh kyua čhĭ mnga đào hlăm wưng Tết, yan mnga truh.

 Đặng Gia Duẩn – Khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa wăl krah Buôn Hồ lač, boh sĭt dưi ƀuh ti alŭ wăl anei, jing jăk găl êdi hŏng yan adiê, hŏng lăn siam, jing guôp yơh hŏng bruă pla mjing mnga đào. Klei bi knăl jing lu mnuih pla leh, lehanăn mâo ba wĭt klei tŭ dưn êdi mơ̆ng bruă pla mjing mnga anei. Mơ̆ng anăn, bruă mtrŭt mjhar pla truh 400 phŭn mnga đào srăng jing sa klei kčưm mrâo, pŏk leh sa hdră êlan mrâo kơ klei mnuih ƀuôn sang duah ƀơ̆ng. Buôn Hồ srăng mâo sa “êlan mnga đào siam”, sa anôk pioh check-in yan mnga bŏ hŏng klei jăk. Êjai anăn, mnuih ƀuôn sang srăng mâo klei mđĭ ai, mâo klei găl dưi lŏ pŏk mlar ênhă pla mjing. Anei yơh jing knơ̆ng pioh kơ bruă mkŏ mjing kơ mnga đào Buôn Hồ srăng jing mnơ̆ng kơ OCOP lehanăn mâo anăn knăl hjăn, đru kơ wăl krah dưi mâo djăp ƀiă êdi jing 10 mnơ̆ng hlăm OCOP ti thŭn 2025.

Kơ êdei anăp, leh djăp klei găl, wăl krah Buôn Hồ srăng mkŏ mjing “Hrue knăm mơak mnga đào”, anăp truh kơ klei mkŏ mjing “Knăm mơak prŏng mnga đào Buôn Hồ” čiăng iêo jak lu mnuih hriê duh bi liê lehanăn mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê kơ wăl krah hlăm wưng tinăp. Yuôm bhăn hĭn jing, bruă pla mjing mnga đào srăng mjing sa knhuah hjăn kơ sa krĭng lăn jăk siam, kreh dhar, lehanăn bŏ hŏng klei khăp anei./.