Đĭng Tŭt – Asăp bi êdah ai tiê Anak Êđê mơ̆ng dŭm ênuk leh

VOV.Êđê- Ti krah dliê kmrơ̆ng Lăn Dap Kngư, anôk ênai angĭn thut êđăp ti hma, ênai êa đoh ti čư̆, mâo sa ênai mưng hmư̆ snăk - êdu êun ƀiădah jăk siam- anăn jing ênai đĭng tŭt, sa kdrăp ayŭ djuê ana Êđê. Ênai đĭng tŭt amâo djŏ knŏng jing ênai mmuñ ôh ƀiădah lŏ jing ênai mơ̆ng ai tiê, klei jăk siam mơ̆ng sa dhar kreh dôk dưi kriê pioh leh anăn kơrŭ wĭt.

Đĭng tŭt mâo mkra mjing hŏng đĭng đrao, jing leh sa mta mnơ̆ng ayŭ bi êdah ai tiê klei čiăng. Pô mkra mjing đĭng tŭr bi thâo ruah đĭng đrao bi djŏ, lehanăn thâo mkra bi jăk ciăng mâo ênai mñê djŏ, kwang đăng thâodah prŏng ktang. Hlăm sa kdrăp đĭng tŭt mâo 5 ƀĕ đĭng, đŭt dlông điêt prŏng mdê mdê, dưi dăp ayŭ mbĭt čiăng bi djŏ ênai msĕ si klei dăp đĭng năm anăn mơh. Boh nik, tinei dưi nao čiăng bi mdjŏ msĕ si sa rĭng knah, mơ̆ng mta čing anak Êđê. Pô mbruă Y-Dŭ Êban (Ama Đam), ti ƀuôn Sŭt Mđưng, ƀuôn hgŭm Quảng Phú, čar Daklak lač, đĭng tŭt jing sa kdrêč amâo mâo kƀah ôh hlăm klei hdĭp dhar kreh anak Êđê mơ̆ng ênuk mphŭn dô:

 “Đưm adih, đĭng tŭt mâo leh hlăm klei hdĭp anak Êđê. Anei jing sa mta kdrăp ayŭ mâo mkra mjing mơ̆ng đĭng đrao: Arăng khăt sa kdrêč đĭng đrao, lehanăn sa nah adôk djă pioh atŭt gơ̆. Đĭng tŭt kreh ayŭ hlăm klei djiê brŭ, amâodah hlăm klei huă mnăm ƀơ̆ng êmô, ƀơ̆ng kbao. Ênai mñê mơ̆ng đĭng tŭt kwang mơ̆ng sang mâo klei djiê brŭ, amâodah truh hlăm pưk hlăm hma, đĭng tŭt dưi ayŭ hlăm mmông mdei msăn, đru bi hrŏ klei suăi êmăn leh mmông mă bruă.”

Boh nik, mphŭn dô dih, đĭng tŭt knŏng pioh kơ phung mniê đuič ayŭ. Êjai phung mniê Êđê mdei kngan bruă pưk hma, diñu bi ayŭ mâo sa wa, msĕ si čiăng mđung ai tiê klei mĭn diñu. Mâo mmông mơak, mâo mmông ênguôt, jih jang mâo kƀut hlăm đĭng tŭt mđung ênai hlăm angĭn hlăm dliê.

Bi dah hlăm klei lu hla kyâo mtâo mâo hĕ klei djiê brŭ, snăn phung mniê Êđê dôk bi ngi jŭm asei atâo, mbah đĭng mkŏ hĕ ti kƀuê dơ̆ng ayŭ yơh ênai êdu êun, dj’djĕ ktang klei bi juh msĕ si hlue ênai hnoh êa đoh găn nao hlăm klei ênguôt čiăng atăt mnuih leh êkŭt, lehanăn lŏ bi juh mnuih ăt dôk. Ênai mñê anăn hlai kma hlăm mnuih dôk hdĭp, lehanăn hlăm mnguh mngăt mnuih leh djiê.

Pô mbruă Y-Dăk Niê (Aê H’Nhăm), ti ƀuôn Sŭt Mđưng, ƀuôn hgŭm Quảng Phú, čar Daklak, brei thâo ênai  đĭng tŭt jing êdu êun, ênang êưih:

 “Kdrăp ayŭ anei jing mnơng pioh brei kơ phung mniê ayŭ. Amâo mâo djŏ knŏng hlăm sang djiê, đĭng tŭt lŏ mñê mơh hlăm knăm mđĭ jhưng kpan sa mta knăm yuôm bhăn mơ̆ng anak Êđê. Mphŭn dô, êkei amâo mâo dưi ôh ayŭ đĭng tŭt. Khădah hlăm anôk mơak mñai, amâodah ênguôt hnĭng, amâodah ti ya anôk, knŏng phung mniê yơh mâo klei dưi ayŭ đĭng tŭt. Siămdah, ară anei klei anăn amâo lŏ djă yuôm ôh, bi mlih leh, phung êkei ăt dưi ayŭ mơh đĭng tŭt.”

Ênai mơ̆ng đĭng tŭt jing bi êdah asăp blŭ ai tiê mơ̆ng amĭ, mơ̆ng sa čô pô êdu êun, thâo gĭr, bŏ hŏng klei khăp. Ară anei, ară anei êngiê hĭn leh, phung êkei ăt dưi mơh ayŭ đĭng tŭt. Ƀiădah hŏng anak Êđê, ƀuh êpul phung mniê ti kngan djă đĭng tŭt, ayŭ dŭm ênai kwang msĕ si bluh êa dhul k’uă, asăp pui, jing leh klei bi knăl kơ klei bi mguôp plah wah kdrăp ayŭ anei hŏng ai êwa bi hlai hŏng ai mĭn mngăt êwa. Pô mbruă Y-Djưng Êban (Aê Hanh), ti ƀuôn Sŭt Mđưng, ƀuôn hgŭm Quảng Phú, čar Daklak lač:

 “Kâo khăp snăk hmư̆ ênai đĭng tŭt kyuadah ênai ñu jing jăk ktung ba wăwt ai tiê. Mnuih mbruă mơh ayŭ, ƀai hĭn mâo ênai jăk hĭn. Mphŭn dô dih, mnuih Êđê ayŭ  đĭng tŭt knŏng mkŏ kƀuê ti mbah đĭng leh anăn bluh êwa, bi ară anei, bluôp ti êlah đĭng ayŭ ênưih hĭn. Hlei pô mâo klei čiăng, msĕ si ti dŭm anôk hiu čhưn ênguê hlăm ala čar pô lehanăn ti ala tač êngao, dưi mtă kơ hmei mkra, hmei srăng mkra brei.”

Hlăm djăp mta ênai mâo mơ̆ng čư̆ čhiăng anei, snăn ênai đĭng tŭt amâo mâo kwang prŏng msĕ hŏng ênai čing ôh, amâo mâo ênguôt êưn msĕ si đĭng năm rei, ƀiădah ênai ñu dưi kma truh hlăm lam ai tiê mnuih hmư̆, msĕ si mâo klei čiăng mtă mơ̆ng phung mniê Êđê. Đĭng tŭt amâo mâo djŏ knŏng jing mnơ̆ng pioh ayŭ đuič ôh, ƀiădah lŏ jing mnơ̆ng čiăng bi êdah sa klei blŭ, sa mta ênai mkŏ brei mơ̆ng ênuk đưm hlŏng kơ ênuk ară anei./.

Viết bình luận