Lu thŭn hŏng anei leh, lu boh ƀuôn, lehanăn pưk hma mnuih ƀuôn sang mnuih djuê ƀiă jing leh anôk hiu čhưn ênguê jăk mâo lu tue nao čhưn mơ̆ng ala čar pô lehanăn mơ̆ng ala tač êngao. Hŏng lăn mnga êa siam, adiê jăk êđăp, mâo lu knhuah gru dhar kreh jăk siam mơ̆ng 53 djuê ana ayŏng adei hdĭp mda, mjing leh klei jăk siam mâo mă hjăn pô, mjing klei jăk găl êdi hŏng bruă hiu čhưn ênguê Việt Nam. Msĕ hŏng klei Tráng A Cao, ti ƀuôn Hua Tạt, kdriêk Vân Hồ čar Sơn La:

         “Vân Hồ anei jing krĭng êăt, mnga djam mtam lehanăn boh kroh mâo msĕ si boh mận đào, lu mta yơh. Phung tue truh hlăm đang nao pĕ ti war, tui si ênoh pô čiăng blei. Amâodah mơ̆ng Hà Nội mâo mnuih iêo đĭng blŭ hmei srăng pĕ mơĭt ba hlue êdeh mdiăng tue truh Hà Nội mkăp kơ mnuih čiăng blei.”

        Dŭm krĭng êlâo dih jing anôk duah mă pô ƀơ̆ng mă pô, ară anei mâo leh êlan klông jăk siam jing leh krĭng truăn kơ bruă pla mjing djam mtam boh kroh hing ang, pla ana êa drao jăk. Klei găl mơ̆ng alŭ wăl krĭng čư̆ čhiăng, mnuih djuê ƀiă dơ̆ng thâo dưn yua ba wĭt leh klei tŭ dưn jăk, dơ̆ng mơ̆ng leh mâo djăp êlan klông pui kmlă, mâo sang hră mơar, sang êa drao gŭn, mâo bruă dăng kông... jih jang djăp mta dơ̆ng ênŭm sơăi. Knŏng tĭng hlăm wưng thŭn 2011 - 2020, knŭk kna duh bi liê leh mơ̆ng ngăn prăk lăn čar ba kơ dŭm boh kdriêk, să ƀuôn boh nik hlăm krĭng yŭ dưr, krĭng lăn dap kngư, krĭng yŭ kwar dhŭng 1.700 êklai prăk, tơdah tĭng yap jih jang ênoh đru lehanăn klei iêo mkrum mơ̆ng yang ƀuôn, snăn ênoh bi liê jih jang wưng anei đĭ leh êbeh 16 êbâo 700 êklai prăk. Truh knhal jih thŭn 2020 mâo leh dŭm pluh êbâo mta bruă mâo ngă lehanăn dưi ba yua, 100% ênoh să mâo leh êlan êdeh ô tô truh kơ krah wăl, dŭm pluh êbâo km êlan djăp mta mơ̆ng ƀuôn dưi mkra leh sơăi... Klei hdĭp mda mnuih djuê ƀiă ƀrư̆ ƀrư̆ dơ̆ng mâo klei bi mlih, lu alŭ wăl jing leh anôk duh bi liê jăk, iêo ba lu phung duh mkra, mâo leh lu mnuih lui ƀuôn prŏng nao hdĭp hlăm krĭng ƀuôn sang mđĭ kyar klei hdĭp mda kơ anăn. Hŏng hdră êlan čan prăk, hŏng prăk mnga hdjul, lehanăn mâo mjuăt bi hriăm hdră mă bruă, mâo đru leh lu mnuih djuê ƀiă duh kơ bruă hŏng klei tŭ jing, tlaih mơ̆ng klei dleh dlan kpưn đĭ đuĕ nao kơ mdrŏng hŏng klei jăk. Msĕ si gŏ sang Ngin ti să Đăk Yă, kdriêk Mang Yang, Gia Lai:

         “Êlâo dih gŏ sang kâo dôk hlăm klei dleh dlan snăk, leh mâo čan prăk mơ̆ng knơ̆ng prăk đru ba bruă yang ƀuôn, lehanăn mâo nao hlăm adŭ mjuăt bi hriăm hdră dlăng kriê kphê, lehanăn rông êmô, gŏ sang ară anei mdul hĭn leh, duh ƀơ̆ng tŭ dưn leh mơh”.

        Ti anăp klei dôk găn ară anei, hŏng lăn ala anôk pla mjing knư̆ hrue knư̆ hrŏ, kyua pŏk phai lu anôk duh mkra, rŭ mdơ̆ng lu ƀuôn prŏng, dŭm phŭn dhar bruă alŭ wăl mđing mjuăt bi hriăm bruă knuă kơ hđeh mrâo jing mnuih djuê ƀiă, hgŭm hŏng phung duh mkra, mjing brei bruă knuă mă kơ anak aneh mnuih djuê ƀiă ti alŭ wăl êlâo, mơ̆ng anăn đru kơ digơ̆ mâo ênoh hrui wĭt hơĭt hĭn. Nguyễn Chí Nhân, K’iăng khua sang hră mtô bruă gưl krah kdrăp mrâo mrang lehanăn bruă tuh tia čar Thái Nguyên lač:

         “Phung hđeh hlăm sang hră nao hlăm klei hriăm pia 9+ mâo sang hră mprăp brei anôk dôk đih đăm amâo mâo liê prăk kăk ôh. Hlăm klei dôk hriăm sang hră lŏ bi hgŭm hŏng phung duh mkra mkŏ mjing kơ phung hđeh lông nao hriăm bruă ti dŭm anôk duh mkra, lehanăn dưi mâo prăk ƀơk mơh tui si bruă pô mă ti anôk anăn, dưi mâo prăk pioh yua kơ klei hdĭp lehanăn hriăm hră mơar”.

        Jih jang hdră êlan mơ̆ng Đảng, knŭk kna mđĭ kyar krĭng mnuih djuê ƀiă hlăm wưng êgao mâo ba wĭt leh klei tŭ dưn klă mngač. Klei mđĭ kyar krĭng mnuih djuê ƀiă lehanăn krĭng čư̆ čhiăng wưng 2016-2018 mâo kah knar truh 7% lehanăn dơ̆ng đĭ nanao hlăm grăp thŭn, jing kdlưn hĭn hŏng ênoh kah knar kluôm ala. Hnơ̆ng ênoh gŏ êsei ƀun kah knar hlăm kluôm krĭng mnuih djuê ƀiă, lehanăn krĭng čư̆ čhiăng hrŏ 4%/thŭn. Mâo 27 boh kdriêk dôk hlăm krĭng mnuih djuê ƀiă, lehanăn krĭng čư̆ čhiăng ti 31 boh čar, ƀuôn prŏng bi leh bruă čuăn mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo. Kluôm ala mâo truh 316 boh sang hră knŭk kna čiêm rông hđeh mnuih djuê ƀiă hŏng êbeh 109.000 čô hđeh nao hriăm. Wưng thŭn 2016-2020, mâo êbeh 800 êbâo čô mnuih djuê ƀiă mâo mjuăt bi hriăm bruă knuă, duah brei leh bruă knuă mă kơ dŭm êtuh êbâo čô mnuih.

        Mbĭt hŏng anăn, hlăm grăp wưng, Đảng mâo leh dŭm hdră êlan klă mngač kơ grăp krĭng mdê mdê. Knhal jih thŭn 2022, Phŭn bruă kđi čar mâo leh hdră mtrŭn mrô 23 tă êlan kơ klei mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn, bruă răng mgang klei êđăp ênang krĭng lăn dap kngư truh thŭn 2030, tă hdră mă bruă truh thŭn 2045, bi mklă mta kñăm truh kơ thŭn 2030 Lăn Dap Kngư jing krĭng đĭ kyar pral, hŏng klei kjăp, tui tiŏ hdră êlan mđĭ kyar mtah, doh, krơ̆ng nanao bruă răng mgang wăl hdĭp mda, kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana, jing anôk jăk kơ bruă hiu čhưn ênguê mơ̆ng tue hlăm ala čar pô lehanăn tue mơ̆ng ala tač êngao. Mđĭ kyar bruă lŏ hma hŏng klei tŭ dưn prŏng. Mghaih msir hĕ bi kjăp klei kơ lăn ala, anôk pla mjing kơ mnuih djuê ƀiă... Čiăng dưi ngă bruă prŏng anei, mơ̆ng akŏ thŭn 2023, Hdră mtrŭn mơ̆ng anôk bruă kƀĭn ala kơ klei bi hmô dŭm klei bhiăn pioh kơ klei mđĭ kyar ƀuôn prŏng Buôn Ama Thuôt (Daklak), jing ƀuôn prŏng knơ̆ng kơ Lăn Dap Kngư, mjing boh kdrŭt prŏng kơ klei mđĭ kyar kơ kluôm krĭng, mâo dôk ngă leh, lehanăn lu mnuih ƀuôn sang ti Daklak tŭ ư êdi. Pô bi ala Trần Văn Tiến, êpul bi ala bruă kƀĭn ala čar Vĩnh Phúc brei thâo:

         “Bruă mâo dŭm hdră mtrŭn mơ̆ng anôk bruă kƀĭn ala kơ klei lông ba yua dŭm hdră êlan mđĭ kyar kơ ƀuôn prŏng Buôn Ama Thuôt jing ƀuôn prŏng knơ̆ng kơ krĭng Lăn Dap Kngư, lehanăn jing boh kdrŭt prŏng pioh mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn ti krĭng Lăn Dap kngư, anei jing krĭng yuôm bhăn êdi, boh nik hlăm bruă răng mgang klei êđăp ênang kơ lăn čar, lehanăn jing krĭng mâo lu mnuih djuê ƀiă hdĭp mda, ƀiădah klei hdĭp mda digơ̆ ăt dôk hlăm klei dleh dlan, kyuanăn yơh čiăng bi mâo dŭm hdră êlan mă bruă pioh kơ klei mđĭ kyar kjăp krĭng anei”.

        Truh kơ ară anei jih jang bruă đru kơ mnuih djuê ƀiă, lehanăn krĭng čư̆ čhiăng mâo   bi mguôp mbĭt leh hŏng dŭm hdră êlan lăn čar kñăm mđĭ kyar klei duh mkra ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă lehanăn krĭng čư̆ čhiăng wưng thŭn 2021 – 2030 kñăm mđĭ kyar kluôm krĭng mnuih djuê ƀiă. Tui si ênoh tĭng klei bi liê kơ bruă hlue ngă hdră ngă bruă mơ̆ng ară anei truh thŭn 2025 jing êbeh 137 êbâo êklai prăk. Klei hlue ngă hdră êlan lăn čar kñăm, hlăk dôk mâo Đảng, Knŭk kna, bruă kƀĭn ala ruh mgaih, mđĭ hĭn klei ngă bruă. Khua phŭn bruă, khua adŭ bruă djuê ana Hầu A Lềnh brei thâo:

         “Hdră lăn car kñăm mđĭ kyar krng mnuih djuê ƀiă lehanăn krĭng čư̆ čhiăng wưng thŭn 2021-2030 mâo dăp leh truh kơ 10 mta bruă mdê mdê, mâo ngă leh hlăm 51 boh čar krĭng mnuih djuê ƀiă, lehanăn krĭng čư̆ čhiăng tui hlue hŏng hdră êlan mâo ngă leh mơ̆ng wưng thŭn 2016-2020 lehanăn dŭm wưng êlâo hŏng bruă knuă ăt adôk klei tŭ dưn, lehanăn hŏng dŭm bruă mrâo djŏ hŏng klei jing lehanăn mta kñăm tui si klei leh bi tŭ ư, kñăm păn kjăp klei dưi kiă kriê, jao ngă bruă hlăm klei klă mngač, bi sa hnơ̆ng, mđing duh bi liê ti dŭm anôk phŭn mâo klei dleh dlan hĭn hlăm krĭng dŭm êpul mnuih djuê ƀiă yap jing dleh dlan hĭn, lehanăn jing krĭng mâo lu mnuih djuê ƀiă hĭn”.

       Mơ̆ng jih jang hdră êlan klă mngač mâo ngă leh mơ̆ng dŭm thŭn êgao tui si Đảng, knŭk kna hlăk dôk mđĭ kyar klei hdĭp mda ala ƀuôn čiăng kơ jih jang mnuih hlăm krĭng djuê ƀiă mâo klei bi mlih, đru hgŭm hlăm klei mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn kluôm lăn čar pô./.