Ti krah đang kphê 8 sào hlăm wưng pĕ boh, ti ƀuôn Gri, ƀuôn hgŭm Biển Hồ čar Gia Lai, sang mrâo rŭ mgơ̆ng mơ̆ng gŏ sang ayŏng Dim êdah êdi hŏng cuôr êa lăn, tria hŏntg ƀrik mnga leh anăn ƀăng bhă ksuêh mâo mrang. Ayŏng Dim brei thâo, klei tlaih ƀun mơ̆ng hŏng sang kčưm mơ̆ng thŭn 2021, êjai dưi lĭng čan 80 êklăk prăk čiăng pla 900 phŭn kphê. Kphê grep mjeh mrâo, kyuanăn truh thŭn 2023 ñu dưi mphŭn pĕ. Thŭn 2024 pĕ klă klơ̆ng, ênoh kphê đĭ truh êbeh 1 êklăk prăk sa tôn, kyuanăn gŏ sang mâo prăk hrui wĭt lu, dưi rŭ mdơ̆ng sang dôk. Dlăng kơ đang kphê ktrŏ boh, ênoh dôk yuôm, ayŏng Dim hơ̆k mơak:

“Thŭn kơ anăp kphê năng ai dưi mơ̆ng 200 - 250 êklăk prăk. Leh pĕ kphê tla nư hlăm thŭn kơ anăp, klei hmăng hmưi mơ̆ng gŏ sang jing lŏ dưi lĭnbg čar leh anăn čan  mơ̆ng 100- 150 êklăk păk. Prăk anei pô srăng yua blei hbâo pruê kơ ana kphê, bi adôk blei êmô mjeh leh anăn dŭm drei bê mjeh čiăng mđĭ hnư hrui wĭt, ăt msĕ mơh yua eh êmô, eh bê tuh kơ ana pla mjing”.

Amâo djŏ knŏng gŏ sang ayŏng Dim, dŭm pluh gŏ sang mkăn ti ƀuôn Gri, ƀuôn hgŭm Biển Hồ ăt dưi lĭng čan dŭm ênoh prăk đru ba ala ƀuôn. Gŏ sang ayŏng A Yĩu , mnuih djuê ana Jarai čan 80 êklăk prăk hlăm thŭn 2022, truh kơ ară anei mâo leh hnư hrui wĭt hơĭt čiăng rŭ mdơ̆ng sang mrâo. Ayŏng A Yĭu brei thâo.

“Pô lĭng čan pioh pla kphê, grăp blŭ hrui pĕ pô čhĭ pioh blei êmô. Ară anei êmô mđai mâo 3 blư̆, mâo jih jang 5 drei, ênoh jih jang êbeh 100 êklăk prăk. Bi kphê dưi pla mâo 1.000 phŭn, ênhă 1 ha, grăp thŭn hrui wĭt êbeh 2 tôn asăr. Ênoh prăk  hrui wĭt grăp thŭn hlăm brô 280 - 300 êklăk prăk. Gŏ sang dưi tlaih ƀun, jih jang dưi mâo prăk čan mơ̆ng knơ̆ng prăk đru ba ala ƀuôn.”

Ƀuôn hgŭm Biển Hồ leh bi mŭt mbĭt mâo giăm 49.900 čô hŏng hlăm brô 10.000 gŏ sang, hlăm anăn êbeh 49% jing mnuih djuê ƀiă. Alŭ wăl ară anei adôk 216 gŏ sang ƀun leh anăn 805 gŏ sang giăm ƀun, mâo 8,7%. Đặng Khánh Toàn, k’iăng khua Bruă sang čư̆ êa ƀuôn hgŭm brei thâo, ênoh prăl brei čan jing boh kdrŭt đru kơ dŭm gŏ sang tlaih ƀun. Kyua dưi ba yua tŭ dưn hlăm klei rông mnơ̆ng, grăp thŭn ƀuôn hgŭm mâo dŭm pluh gŏ sang kpưn đĭ tlaih ƀun, klei hdĭp đĭ kyar, dưi rŭ mdơ̆ng sang dôk leh anăn rông anak čô nao sang hră. Đặng Khánh Toàn  mñă klă, tơdah mâo ênoh prăk anei, bruă bi hrŏ ƀun ti ƀuôn hgŭm srăng dưi mâo mta kñăm mâo leh:

“Hlăm thŭn anei, Bruă sang čư̆ êa čar jao kơ Bruă sang čư̆ êa ƀuôn hgŭm Biển Hồ srăng dưi bi hrŏ 69 gŏ sang ƀun. Êngao kơ dŭm klei đru mkăn kơ alŭ wăl kơ klei bi hrŏ ƀun, hmei ăt mñă kơ adŭ bruă knơ̆ng prăk đru ba ala ƀuôn ti Pleiku mđĭ dŭm hdră êlan ngăn prăk ti alŭ wăl čiăng ngă hdră mâo leh anăn êngao hdră kčah mơ̆ng čar jao hlăm thŭn 2025 leh anăn dŭm thŭn kơ anăp.”

Yap truh kơ ară anei, ênoh prăk brei čan krĭng mnuih djuê ƀiă  ti Gia Lai dưi mâo 2.763 êklai prăk, hŏng 63.219 čô, mâo 24,5% ênoh phung lĭng čan ti knơ̆ng prăk đru ba ala ƀuôn čar. Mơ̆ng dŭm hdră brei čan nao mbĭt hŏng mta kñăm bi hrŏ ƀun mơ̆ng Knŭk kna, găl guôp hŏng klei čiăng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang ti grăp alŭ wăl. Huỳnh Thị Trà Quế, Khua adŭ bruă knơ̆ng bruă đru ba ala ƀuôn Pleiku kah kah mbha kơ kleio brei čan tŭ dưn leh anăn mnuih ƀuôn sang yua prăk djŏ mta kñăm, knơ̆ng prăk dôk bi mguôp hŏng Bruă sang čư̆ êa alŭ wăl leh anăn dŭm êpul bruă ngăn prăk ngă lu hdră êlan đru kơ mnuih ƀuôn sang. Huỳnh Thị Trà Quế lač.

Êlâo kơ lĭng čan, ti dŭm alŭ, ƀuôn amâodah êpul ƀuôn sang, Knơ̆ng prăk bi mguôp hŏng Bruă sang čư̆ êa alŭ wăl mkŏ mjing êpul lĭng čan. Leh anăn, bruă tal êlâo srăng ksiêm dlăng djŏ pô leh anăn dŭm bruă kơ anăp kơh brei čan. Leh lĭng čan, phung hgŭm hlăm êpul bruă, êpul lĭng čan, mđĭ hĭn klei ksiêm dlăng, ktuê dlăng čiăng kơ mnuih ƀuôn sang yua prăk djŏ hdră, tŭ dưn hlăm klei rông mnơ̆ng, pla mjing čiăng tlaih ƀun.”

Ngăn prăk đru ba ala ƀuôn hrăm mbĭt leh hŏng klei bi hrŏ ƀuun mơ̆ng dŭm pluh thŭn êgao hŏng ênoh prăk brei čan amâo mdei dưi pŏk mlar, dăp ênŭm klei čiăng mđĭ kyar ti dŭm krĭng dleh dlan. Mŭt hlăm wưng thŭn 2025 - 2030, dŭm čar mdưm mta kñăm amâo lŏ mâo gŏ sang ƀun, kyuanăn bruă bi klă hnơ̆ng brei čan čiăng kơ ƀĭng ngă lŏ hma dưi bi mrâo klei mkra mjing, mđĭ hĭn boh tŭ dưn, srăng mâo boh tŭ dưn hĭn. Hŏng mnuih ƀuôn sang krĭng tlaih kbưi, krĭng mnuih djuê ƀiă čar Gia Lai, anei ktang jing boh kdrŭt amâo mâo dưi kƀah hlăm hdră tlaih ƀun, kpưn đĭ kơ mdrŏng./.